Abadiño

Abadiño
Bizkaia, Euskal Herria
Traña-Matiena auzoa.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Bizkaia
Eskualdea	Durangaldea
Izen ofiziala	Abadiño
Alkatea	Mikel Urrutia (EHBildu)
Posta kodea	48220
INE kodea	48001
Herritarra	abadiñar
Kokapena
Koordenatuak	43°09′09″N 2°36′27″W
Azalera	36,26 km²
Garaiera	120 metro
Distantzia	34 km Bilbora
Demografia
Biztanleria	7.708 (2023) 0 (2022)
3.784 (%49,1)   (%49,5) 3.815
Dentsitatea	206,95 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)	% 6,6
Zahartze tasa	% 15,87
Ugalkortasun tasa	‰ 55,59
Ekonomia
Jarduera tasa	% 73,62 (2011)
Genero desoreka	% 6,62 (2011)
Langabezia erregistratua	% 10,03 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 49,45 (2010)
Kaleko erabilera	%  (2016)
Etxeko erabilera	%
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.abadiño.org/

Abadiño Bizkaiko hego-ekialdeko udalerri bat da, Durangaldea eskualdekoa. 2016. urtean 7.548 biztanle zituen.

Geografia

Ingurune naturala

Abadiño elizatea Bizkaiko hego-ekialdean dago, Durangaldean, Ibaizabal ibaiaren haranean. Abadiñon Zaldu erreka, Zaldibartik datorrena eta Atxarte ibaiak batzen zaizkio, eta Urkiolako parke naturala ere hartzen du haren isurialde mediterraneoarekin eta kareharri hormekin. Abadiñoko Harrobien kudeaketa gatazkatsua izan da.

Anbotoko mendilerroa n dagoen Alluitz (1.040 m) mendia da udalerriko garaiena. Aipatzekoa da, halaber, Atxarteko eskalada eskola.

Udalerri mugakideak

Iparraldean Garai; Ipar-ekialdean Berriz; ekialdean Elorrio; Hego-ekialdean Atxondo; hegoaldean Otxandio eta Aramaio, (Araba); hego-mendebaldean Dima; mendebaldean Izurtza eta Mañaria; eta Ipar-mendebaldean Durango eta Iurreta.

Auzoak

Abadiñok honako auzo hauek ditu:

• Amaitermin
• Astola
• Gaztelua
• Gerediaga
• Lebario
• Irazola
• Mendiola
• Murueta
• Muntsaratz
• Sagasta
• Traña-Matiena
• Zelaieta

Demografia

Abadiñoko biztanleria

Biztanleria herriguneka

Abadiñoko mapa

Abadiñoko biztanleriaren banakatzea Espainiako INEaren Biztanleria Unitateen Errolda Jarraituaren arabera:

Heriguneak	Biztanleria (2013)	Gizonezkoak	Emakumezkoak	Entitate txikiak
Abadiño-Zelaieta	1312	641	671
Gaztelua	110	50	60
Gerediaga	145	73	72
Traña-Matiena	4208	2057	2151	Traña-Matiena, Astola, Lebario, Murueta
Mendiola	150	78	72	Mendiola, Sagasta
Muntsaratz	1494	779	715	Muntsaratz, Irazola
Urkiola	39	19	20	Urkiola, Amaitermin

Politika

2019ko udal hauteskundeen ostean, Mikel Garaizabal (EAJ-PNV) bilakatu zen alkate EAJ-PNV eta AIren arteko akordio baten ostean

Aurreko legealdian, 2015eko maiatzaren 24ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Jose Luis Navarro Donaire (Abadiñoko Independienteak) izan zen Abadiñoko alkatea, hirugarren aldiz jarraian alkatetza eskuratuta. Navarrok alkatetza berritu zuen bere taldearen baiezko botoei esker, EAJk eta EH Bilduk euren zerrendaburuei botoa emanda. Hala, agintea gutxiengoan izan zuen.

2019ko hauteskundeen emaitzen ondorioz Mikel Garaizabalek (EAJ-PNV) hartu zuen alkatetza.

2023ko hauteskundeetan EHBilduk 6 zinegotzi irabazi zituen eta ondorioz, Mikel Urrutia bihurtu zen alkate berria.

Garraioa

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 18 Gasteiz (unibertsitatea) Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (geltokia) • Gasteiz (Alas/Boulebard) • Dura • Luku • Urbina • Goiain • Legutio • Otxandio (ospitalea) • Otxandio (Anteparaluzeta) • Abadiño (Amaitermin) • Urkiola (santutegia) • Urkiola (Santi Gaztelu) • Mañaria • Mañaria (Aldabarrena) • Izurtza (Ortuzar) • Izurtza (Eleizalde) • Iurreta (Maspe) Durango (Landako)

Kultura

Euskara

Abadiñoko Jose Antonio Arrinda hiztunaren testigantza, Euskal Herriko Ahotsak proiekturako egina, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Herriko eta inguruko jatorrizko euskalkia Mendebaleko euskararen aldaera bat da, durangaldekoa. Gaur egun, Eustaten datuei erreparatuta, Abadiñoko biztanleen %52,41 da euskalduna.

Jaiak

Udalerriak hainbat jai ospatzen ditu urtean zehar. Horien artean:

• San Blaseko feria, otsailaren 3n. Bertan nekazari eta abeltzaintza dira garrantzitsuenak.
• Herriko jaiak maiatzaren 15ean ospatzen dira, Trokaz sainduaren omenezko ospakizunak eginez.

Bestalde, Traña-Matiena auzoak, apirilaren 28an ospatzen ditu bere jaiak, Prudentzio Deunaren omenezko jaiak.

Elkarteak

Gerediaga Elkarteak herri honetan dauka egoitza nagusia.

Ondarea

• Muntsaratz dorretxea, XVI. mendekoa.
• San Trokaz eliza, XVIII. mendekoa.
• Abadiñoko hilerria

Abadiñar ospetsuak

• Angel Galindez Zelaieta (1918–2003), ingeniaria eta bankaria.
• Andoni Unzalu (1956–2023), politikari eta Etakidea.
• Iro Landaluze (1960–), mikologoa.
• Luis Berrizbeitia (1963–), idazlea.
• Miren Gorrotxategi (1967–), legelari eta politikaria.
• Silvia Trigueros (1976–), mendi lasterkaria.
• Oihana Azkorbebeitia (1981–), mendi lasterkaria, albaitaria.

Argazki galeria

• 
  Gerediagako plaza Forala
• 
  Astolako batzarretxea
• 
  Muntsaratz dorretxea
• 
  Abadiñoko udaletxea
• 
  San Trokaz eliza
• 
  Abadiñoko jaiak

Kanpo estekak

• Abadiñoko Udalaren webgunea
• Durangaldea

• Datuak: Q744893
• Multimedia: Abadiño / Q744893
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Abadiño