Abazera

Abazera
абаза — абаза бызшва
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Errusia, Turkia
Hiztunak	48.000
Ofizialtasuna	Karatxai-Txerkesia
Eskualdea	Karatxai-Txerkesia
UNESCO sailkapena	3: arriskuan
Araugilea	Ez du
Hizkuntza sailkapena
Kaukasoar hizkuntzak
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	hizkuntza eranskaria eta SOV hizkuntza
Alfabetoa	alfabeto zirilikoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-3	abq
Ethnologue	abq
Glottolog	abaz1241
Wikipedia	abq
UNESCO	1077
IETF	abq
Endangered Languages Project	1415

Abazera (Абаза Бызшва, Abaza Byzšwa) abazen hizkuntza da. Kaukasoar hizkuntzen artean, Ipar-mendebaldeko kaukasoar familiakoa, abkhazera, adigera, kabardera eta ubykherarekin batera.

Abazeraz abaza edo byzsva deritzo hizkuntzari. Nazioartean hizkuntza hori izendatzeko abaza, abazin, abazintsy, ahuwa, asuwa eta tapanta hitzak erabiltzen dira.

Abazera hizkuntzan, gutxi gorabehera, 45.000 lagunek hitz egiten dute munduan zehar. Hiztun gehienak Errusiar Federakundeko Karatxai-Txerkesia Errepublikan bizi dira, 13 herritan, eta beste zenbait Errusiar Federakundeko Kabardino-Balkarian, Nogai eta Adigian errepubliketan, eta Turkian, non gerrate kaukasoarren garaian (XIX. mendearen bigarren aldian) babestu ziren.

Abazeraren historia

XIX. mendearen amaieran eta XX. mendearen hasieran abazeraz idazteko lehen ahaleginak egin ziren, horretarako alfabeto arabiarra erabiliz. 1932an alfabeto latindarrean oinarritutako idazkera erabiltzen hasi ziren, baina 1938tik aurrera, Moskuko gobernuak aginduta, alfabeto zirilikoa nagusitu zen.

Gaur egun, abazera hezkuntzan erabiltzen da, eta Karatxai-Txerkesiako Pedagogia-Unibertsitatean ere bai. Abazerazko lehen aldizkaria 1938an argitaratu zen.

Abazeraren ezaugarriak

Abazeraren berezitasuna da fonologia-sistema konplexua izatea, munduko hizkuntzen artean aberatsenetakoa. Bokal gutxi izan arren, 61 kontsonante ditu. Fonologia-arloko konplexutasuna bere familiakoak diren abkhaziera eta ubykhera hizkuntzena adinakoa da. Horrez gain, euskararen antzera, SOA hurrenkerakoa da, morfologian ergatiboa darabil, eta aditzean marka asko biltzen du: subjektua, osagarri zuzena eta zehar-osagarria.

Ortografia

А а [a]	Б б [b]	В в [v]	Г г [ɡ]	Гв гв [ɡʷ]	Гъ гъ [ɣ]	Гъв гъв [ɣʷ]	Гъь гъь [ɣʲ]
Гь гь [ɡʲ]	ГӀ гӀ [ʕ]	ГӀв гӀв [ʕʷ]	Д д [d]	Дж дж [d͡ʒ]	Джв джв [d͡ʒʷ]	Джь джь [d͡ʑ]	Дз дз [d͡z]
Е е [e]	Ё ё [jo]	Ж ж [ʒ]	Жв жв [ʒʷ]	Жь жь [ʑ]	И и [i]	Й й [j]	К к [k]
Кв кв [kʷ]	Къ къ [qʼ]	Къв къв [qʷʼ]	Къь къь [qʼʲ]	Кь кь [kʲ]	КӀ кӀ [kʼ]	КӀв кӀв [kʷʼ]	КӀь кӀь [kʲʼ]
Л л [l]	Ль ль [ɮ]	ЛӀ лӀ [ɬʼ]	М м [m]	Н н [n]	О о [o]	П п [p]	ПӀ пӀ [pʼ]
Р р [r]	С с [s]	Т т [t]	Тл тл [ɬ]	Тш тш [t͡ʃ]	ТӀ тӀ [tʼ]	У у [u/w]	Ф ф [f]
ФӀ фӀ [fʼ]	Х х [x]	Хв хв [xʷ]	Хъ хъ [q]	Хъв хъв [qʷ]	Хь хь [xʲ]	ХӀ хӀ [ħ]	ХӀв хӀв [ħʷ]
Ц ц [t͡s]	ЦӀ цӀ [t͡sʼ]	Ч ч [t͡ɕ]	Чв чв [t͡ʃʷ]	ЧӀ чӀ [t͡ɕʼ]	ЧӀв чӀв [t͡ʃʷʼ]	Ш ш [ʃ]	Шв шв [ʃʷ]
ШӀ шӀ [t͡ʃʼ]	Щ щ [ɕ]	Ъ ъ [ʔ]	Э э [e]	Ю ю [ju]	Я я [ja]

Kanpo estekak

• Datuak: Q27567

Artikulu hau hizkuntzei buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.