Abbastar Kalifa-herria
| Abbastar kaliferria الخلافة العباسية الإسلامية Al-Khilāfah al-‘Abbāsīyyah al-Islāmīyyah | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 750 – 1258 | |||||||||
| Kaliferria | |||||||||
| |||||||||
 Abbastar Kaliferria, bere hedadura handienean, 850. urtearen inguruan. Berde ilunezko lurrak laster galdu zituen. | |||||||||
| Geografia | |||||||||
| Hiriburua | Bagdad | ||||||||
| Kultura | |||||||||
| Hizkuntza(k) | Arabiera | ||||||||
| Erlijioa | Islam sunita | ||||||||
| Historia | |||||||||
| Sorrera | 750 | ||||||||
| Ezeztapena | 1258 | ||||||||
| |||||||||
Abbastar kaliferria[1] (arabieraz: العبّاسيّون, al-‘Abbāsīyūn) Mahoma hil ondoren sortutako lau kaliferrietatik hirugarrena izan zen. Buruzagiak Abbastar leinuaren kalifak izan ziren, omeiatarrak Al Andalus ez beste lurralde guztietatik egotzi ondoren, beren hiriburua Bagdaden kokatu zutenak. Kalifa garrantzitsuenak Al-Mansur (754–775 bitartean agindu zuena) eta Harun al-Rashid (786-809) izan ziren[2].
Historia
Mahomaren osabarik gazteena zen Abbas ibn Abd al-Muttaliben (566-653) ondorengoek sortu zuten kaliferria, Kufan, 750. urtean. Etengabeko borrokek eta luxu zein arte liberalen garapenak markatu zuten leinu berriaren historia. Al-Mansurrek hiriburua Bagdadera aldatu (762) eta Asia Txikiko herriak mendean hartu zituen. Harun al-Rashid (786-809) eta Al-Ma'munen (813–833) agintaldiak distira handiko garaiak izan ziren[3]. Baina inperioaren gainbehera laster hasi zen, eta 150 urtez Persia arabiar munduaren erdigunea izan ondoren, tokiko emirren eskuetan utzi behar izan zuten aginpidea. Era berean, Magreb fatimien mende gelditu zen eta Ifriqiya aglabtarrren esku (Al Andalusen omeiarrek jarraitzen zuten agintzen).
Kaliferriko armadaren unitaterik ospetsuena, turkiar mamelukoena, Al-Mu'tasimek (833–842) sortua zen. Baina armadaren boterea, pixkanaka, pixkanaka, haziz joan zen eta Ar-Radi kalifak (934-941) Muhammad ibn Ra'iqen gain utzi behar izan zituen errege-eskumen gehienak[3]. Hala ere, Abbastar kaliferriaren behin betiko desagerpena 1258an gertatu zen, Hulagu khanak Bagdad menderatu zuenean. Egipton mamelukoek botere politikoa atxiki zutenez gero, abbastarrek autoritate erlijiosoa gordetzea lortu zuten, 1519an Otomandar Inperioak eskualdea konkistatu zuen arte[4].
Abbastar kalifen zerrenda
Kufan
- Abu'l Abbas As-Saffah 750 – 754
Bagdaden
- Al-Mansur 754 – 775
- Al-Mahdi 775 – 785
- Al-Hadi 785 – 786
- Harun al-Rashid 786 – 809
- Al-Amin 809 – 813
- Al-Mamun 813 – 833
- Al-Mu'tasim 833 – 842
- Al-Wathiq 842 – 847
- Al-Mutawakkil 847 – 861
- Al-Muntasir 861 – 862
- Al-Musta'in 862 – 866
- Al-Mu'tazz 866 – 869
- Al-Muhtadi 869 – 870
- Al-Mu'tamid 870 – 892
- Al-Mu'tadid 892 – 902
- Al-Muktafi 902 – 908
- Al-Muqtadir 908 – 932
- Al-Qahir 932 – 934
- Ar-Radi 934 – 940
- Al-Muttaqi 940 – 944
- Al-Mustakfi 944 – 946
- Al-Muti 946 – 974
- At-Ta'i 974 – 991
- Al-Qadir 991 – 1031
- Al-Qa'im 1031–1075
- Al-Muqtadi 1075–1094
- Al-Mustazhir 1094–1118
- Al-Mustarshid 1118–1135
- Ar-Rashid 1135–1136
- Al-Muqtafi 1136–1160
- Al-Mustanjid 1160–1170
- Al-Mustadi 1170–1180
- An-Nasir 1180–1225
- Az-Zahir 1225–1226
- Al-Mustansir 1226–1242
- Al-Musta'sim 1242–1258
Kairon
- Al-Mustansir 1261–1262
- Al-Hakim I (Kairo) 1262–1302
- Al-Mustakfi I.a Kairokoa 1303–1340
- Al-Wathiq I.a 1340–1341
- Al-Hakim II.a 1341–1352
- Al-Mu'tadid I.a 1352–1362
- Al-Mutawakkil I.a 1362–1383
- Al-Wathiq II.a 1383–1386
- Al-Mu'tasim 1386–1389
- Al-Mutawakkil I.a (berrezarpena) 1389–1406
- Al-Musta'in 1406–1414
- Al-Mu'tadid II.a 1414–1441
- Al-Mustakfi II.a 1441–1451
- Al-Qa'im 1451–1455
- Al-Mustanjid 1455–1479
- Al-Mutawakkil II.a 1479–1497
- Al-Mustamsik 1497–1508
- Al-Mutawakkil III.a 1508–1517
Erreferentziak
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Abbastar Kalifa-herria  |
- ↑ Toynbee, Arnold. (2000). Historiaren azterketa I. Klasikoak, 52 or. ISBN 84-88303-32-7..
- ↑ Abbassides Collier's New Encyclopedia (1921)
- ↑ a b Abbasids 1911 Encyclopædia Britannica
- ↑ The Abbassides The New International Encyclopædia
|
Artikulu hau historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |