Abenduaren 31

Abenduaren 31a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta hirurogeita bostgarren eguna da, 366.a bisurteetan. Egun honetan amaitzen da urtea.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1944 - Bigarren Mundu Gerra: Hungariak Alemaniari gerra deklaratu zion.
• 1951 - Iratiko Burdinbideak bere azken bidaia egin zuen.
• 1978 - ETAk Jose Luis Vicente Cantón enpresaburua erail zuen Laudion.
• 1982 - EITB telebistaren lehen emisioa Karlos Garaikoetxearen mezu batekin.
• 2008 - ETAk bonba autoa lehertarazi zuen Bilboko EiTBren egoitzan kalte ugari sortuz.

Mundua

• 1229 - Jakue I.a Aragoikoa, Konkistatzailea musulmanen esku zegoen Palma konkistatu zuen
• 1857 - Victoria Erreginak Ottawa hautatu zuen Kanadako hiriburu.
• 1991 - SESB ofizialki desagertu zen.
• 1998 - Pezeta zirkulaziotik kendu zuten.
• 1999 - Estatu Batuek Panamako Kanalaren administrazioa Panamaren esku utzi zuten.
• 1999 - Boris Yeltsinek Errusiako presidente kargua utzi eta lehen ministro zen Vladimir Putini presidentetza eman zion.
• 2001 - Derrigorrezko soldadutza kendu zuen Espainiak.
• 2009 -
  • Lau hildako Finlandiako Espoo hiriko merkataritza gune batean gertatutako tiroketan.
  • Afganistanen CIAren 8 agente hil ziren erakunde horren aurkako eraso batean.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 1983 - ETB1 telebista katea lehenbizikoz aireratu zen.

Mundua

• 1926 - The General ("Generala" edota "Generaleko makinista") filma estreinatu zen, Clyde Bruckman eta Buster Keatonek zuzendu, eta Buster Keaton berak eta Marion Mack aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1961 - Irlandako Errepublikan RTÉ One telebista katea lehenbizikoz aireratu zen.
• 1970 - Sometimes a Great Notion ("Batzuetan Bihozkada Bat") filma estreinatu zen, Paul Newmanek zuzendu eta berak, Henry Fonda, Lee Remick, Michael Sarrazin eta Richard Jaeckel aktoreek antzeztu zuten.
• 1997 - The Boxer ("Boxeolaria") filma estreinatu zen, Jim Sheridanek zuzendu eta Daniel Day-Lewis, Emily Watson eta Brian Cox aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

• 1879 - Thomas Alva Edisonek goritasunezko lanpara jendaurrean erakutsi zuen lehenbizikoz.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1872 - Joseph Garat, Baionako alkatea (h. 1944).
• 1876 - Sabino Izeta, gipuzkoar margolaria (h. 1918).
• 1889 - Jose Miguel Barandiaran, gipuzkoar antropologoa, etnografoa eta apaiza (h. 1991).
• 1907 - Ramón Lafuente, bizkaitar futbolaria (h. 1973).
• 1910 - Manuel Agüero, bizkaitar toreatzailea (h. 1990).
• 1913 - Imanol Agirre, bizkaitar idazlea (h. 1983).
• 1936 - José Antonio Gasca, saskibaloi entrenatzailea eta Askatuak Saski-Baloi Taldearen sortzailea (h. 1982).
• 1937 - Francisco Gabika, bizkaitar txirrindularia (h. 2014).
• 1975 - Sendoa Agirre, bizkaitar futbolaria.

Mundua

• 1378 - Kalisto III.a, Aita santua (h. 1458).
• 1491 - Jacques Cartier, frantziar esploratzailea (h. 1557).
• 1514 - Andres Vesalio, flandriar anatomista (h. 1564).
• 1569 - Ana Medici, italiar noblea (h. 1584).
• 1617 - Bartolomé Esteban Murillo, espainiar margolaria (h. 1682).
• 1668 - Herman Boerhaave, herbehereetar sendagilea (h. 1738).
• 1720 - Charles Edward Stuart, Erresuma Batuko eta Irlandako tronuen erregenahia (h. 1788).
• 1803 -
  • Johann Carl Fuhlrott, alemaniar naturalista eta historiaurrelaria, Neanderthalgo gizakia aurkitzeagatik ospetsua (h. 1877).
  • José María Heredia y Heredia, kubatar idazlea (h. 1839).
• 1830 - Ismail Paxa, Egiptoko kedivea (h. 1895).
• 1842 - Ramón Nocedal, espainiar idazle eta politikaria (h. 1907).
• 1844 - Ricardo Balaca, espainiar margolaria (h. 1880).
• 1869 - Henri Matisse, frantziar margolari, inprimatzaile eta delineatzailea (h. 1954).
• 1879 - Horacio Quiroga, uruguaitar idazlea (h. 1937).
• 1880 - George Catlett Marshall, estatubatuar jenerala, 1953ko Bakearen Nobel Saria (h. 1959).
• 1899 - Silvestre Revueltas, mexikar biolinista eta musikagilea (h. 1940).
• 1908 - Simon Wiesenthal, austriar arkitektoa, gerra kriminal naziak identifikatu eta lokalizatzen aritzeagatik ezaguna (h. 2005).
• 1914 - José Manuel Lara Hernández, espainiar argitaratzailea, Planeta argitaletxearen sortzailea (h. 2003).
• 1917 - Carlos Gurméndez, uruguaiar jatorriko espainiar filosofoa (h. 1997).
• 1918 - Gunder Hägg, suediar atleta (h. 2004).
• 1937 - Anthony Hopkins, galestar aktorea.
• 1941 - Alex Ferguson, eskoziar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• 1943 -
  • John Denver, estatubatuar abeslari, kantautore eta ekintzailea (h. 1997).
  • Ben Kingsley, britainiar aktorea.
• 1954 - Alex Salmond, Eskoziako lehen ministroa.
• 1959 - Val Kilmer, estatubatuar aktorea.
• 1964 - Valentina Vargas, txiletar aktorea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1819 - Jean Dalbarade, Lapurdiko militarra, kortsario ospetsua (j. 1743).
• 1916 - Léon Larribau, euskal herritar errugbilaria, Lehen Mundu Gerran hila (j. 1889).
• 1927 - Pedro Navascues, nafar historialari eta idazlea (j. 1903).
• 1936 - Miguel de Unamuno, euskal idazle eta filosofoa, Salamancan (j. 1864).
• 1939 - Raimundo Lanas, nafar jota abeslaria, Zaragozan (j. 1908).

Mundua

• 192 - Komodo, erromatar enperadorea.
• 335 - Silvestre I.a, Aita Santua.
• 1384 - John Wyclif, ingeles teologoa (j. 1320 inguru).
• 1588 - Luis Granadakoa, espainiar domingotarra, predikaria eta idazlea (j. 1504).
• 1719 - John Flamsteed, ingeles astronomoa (j. 1646).
• 1877 - Gustave Courbet, frantziar margolaria (j. 1819).
• 1882 - Léon Gambetta, frantziar politikaria (j. 1838).
• 1891 - Samuel A. Crowther, nigeriar hizkuntzalari eta apaiza (j. 1807?).
• 1950 -
  • Charles Koechlin, frantziar musikagilea eta musikako teorikoa (j. 1867).
  • Karl Renner, austriar politikaria (j. 1870).
• 1969 - Theodor Reik, austriar-estatubatuar psikoanalista (j. 1888).
• 1980 -
  • Marshall McLuhan, kanadar ingeles irakaslea, filosofoa, literatur kritikaria eta intelektuala (j. 1911).
  • Raoul Walsh, estatubatuar zinema-zuzendari eta aktorea (j. 1887).
• 1991 - Georges Poulet, belgikar idazlea (j. 1902).
• 2002 - Dennis Joseph Enright, ingeles poeta, eleberrigile eta kritikaria (j. 1920).
• 2005 - Joaquín Vallejo Arbeláez, kolonbiar ingeniari, ekonomista, idazle eta politikaria (j. 1912).

Jaiak eta urteurrenak

• Gabonzahar gaua.
• Erre pui errea.
• Sehaska egutegiko izendegia: Zorione, Zorion eta Silbestre.

Abenduaren 30 | Urteko egutegi | Urtarrilaren 1