Futbol amerikarra

Amerikar futbola Estatu Batuetan eta Kanadan oso hedatua den errugbitik eratorritako taldekako kirola da. Kirol honetan ezinbestekoa da indar fisiko handia eta estrategia eraginkorra izatea tantoa egiteko beste taldearen tanto-eremuan (end zone). Tantoak egiteko hainbat modu dago. Lehenik, baloia eskuekin tanto-eremura eramanez. Bigarrenik, beste taldearen tanto-eremuan dagoen taldekide bati baloia pasatuz. Hirugarrenik, baloia oinez jaurtikiz eta beste taldearen atearen gainetik pasatuz. Laugarrenik eta azkenik, beste taldeko jokalari bat bere tanto-eremu propioan sarraraziz.

Historia

Amerikar futbola, jatorriz, errugbitik eratorritako kirola da. Aldi berean, errugbiak eta amerikar futbolak Erresuma Batuan XIX. mendean jokatzen zen futbolean dute beren jatorria, non baloia ate barrura jaurtitzen zen edota marra jakin baten gainetik igaro behar zen. XIX. mendeko amaieran Walter Campek jokoa arautu zuen.

Arauak

Bi taldeen arteko partidua da eta puntu gehien lortzen duen taldea irabazlea da.

Zelaiak eta jokalariak

Zelaiko zenbakiak gertuen dagoen gol-eremura distantzia da yardetan.

Amerikar futbola 360 oin luze den (120 yarda/109,7 m) eta 160 oin zabal den (53,3 yarda/48,8 m) zelaian jokatzen da. Esan bezala, zelaia guztira 120 yarda luze da, horietan barne bi tanto-eremu daude bakoitza 10 yardakoa; han talde bakoitzak bestearen eremuan tantoa egin behar du.

Talde bakoitzak 11 futbolari izan behar ditu zelaian. Taldeek nahi duten jokalari aldaketak egin dezakete, baina bakarrik entsegu artean denbora baldin bada. Horrexegatik, taldeari erasotzea dagokionean erasoko 11 jokalari zelairatzen dituzte eta defendatzean berriz, 11 defentsa.

Iraupena

Partidua lau laurdenetan jokatzen da, bakoitza 15 minutukoa (12 minutukoa bigarren hezkuntzako futbol partiduetan), eta bigarren laurdenaren amaieran atsedenaldia egiten da. Horrez gain, jokoa etenda dagoenean jokozainak kronometroa gelditzen du. Laugarren laurdena berdinketarekin amaituz gero, aparteko laurden bat jokatzen da eta bertan berriz berdintzen bada, tantoa egiten duen lehenengo taldeak irabazten du. Beraz, amerikar futbolean berdinketak ez du balio, eta hura hautsi behar da.

Jokalariak

Jokalarien posizioak

Erasoan

Offensive line (OL)
Quarterback (QB)
Running backs (RB)
- Halfback (HB) edo tailback (TB)
- Fullback (FB)
Wide receivers (WR)
Tight ends (TE)

Defentsan

Defensive line
Linebackers (LB)
- Cornerbacks (CB)
- Safeties (FS edo SS)

Jokalarien zenbakiak

Futbolarien zenbakiak tarteka jartzen dira, erregela honi jarraituz:

1–9: Quarterbacks, kickers eta punters
10–19: Quarterbacks, kickers, punters eta wide receivers
20–49: Running backs eta defensive backs
50–59: Centers eta linebackers
60–79: Offensive linemen eta defensive linemen
80–89: Wide receivers eta tight ends
90–99: Defensive linemen eta linebackers

Euskal Herrian

Euskal Herrian XX. mendeko bukaeran hasi ziren amerikar futbolean jokatzen. Egun apenas ez daude ez taldeak (Biarrizko Atlantes eta Santurtziko Coyotes izan ezik) ezta jokalari profesionalak ere (bakarra NFLen aritutako Richard Tardits biarriztarra izanik).

Artikulu hau Kirolari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Futbol amerikarra