Andy Warhol

Andy Warhol
	Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Andrew Warhola Jr.
Jaiotza	Pittsburgh, 1928ko abuztuaren 6a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Talde etnikoa	Lemkos (en) ; estatubatuar zuria
Heriotza	New York, 1987ko otsailaren 22a (59 urte) (58 urte)
Hobiratze lekua	St. John the Baptist Byzantine Catholic Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: bihotzeko arritmia
Familia
Aita	Andrej Warhola
Ama	Julia Warhola
Bikotekidea(k)	ikusi Billy Name (en) ; John Giorno; Jed Johnson (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Paul Warhola (en) ; John Warhola (en) ;
Familia	ikusi James Warhola (en) (iloba);
Hezkuntza
Heziketa	Carnegie Mellon Unibertsitatea ; Schenley High School (en) ; Carnegie Mellon School of Art (en)
Hizkuntzak	estatubatuar ingelesa; ingelesa
Irakaslea(k)	Balcomb Greene (en) ; Robert Lepper (en) ; Samuel Rosenberg (en) ; Joseph C. Fitzpatrick (en)
Jarduerak
Jarduerak	film-zuzendaria, margolaria, argazkilaria, zinema ekoizlea, eskultorea, artista bisuala, argazki-zuzendaria, gidoilaria, eguneroko-idazlea, diseinatzailea, artista grafikoa, zinemagilea, grabatzailea, marrazkilaria, ilustratzailea, performancelaria, installation artist (en) , autorea, merkataria eta producer (en)
	Parte-hartzailea 4. documenta (en) ; documenta 7 (en) ; Von Picasso bis Warhol Künstlerschmuck der Avantgarde (en) ; De Calder à Koons, Bijoux d'Artistes, La Collection Idéale de Diane Venet (en) ;
Lantokia(k)	Paris; Pittsburgh eta New York
Lan nabarmenak	ikusi Campbell's Soup Cans II (en) ; Chelsea Girls (en) ; Exploding Plastic Inevitable (en) ; Marilyn Diptyque (en) ; Shot Marilyns (en) ;
Mugimendua	Pop Artea
Genero artistikoa	erretratua; izadi hila; erretratua
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Byzantine Catholic (en)
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata
	warhol.org

Andy Warhol, jaiotza izenaz Andrew Warhola (Pittsburgh, Pennsylvania, 1928ko abuztuaren 6a – New York, 1987ko otsailaren 22a) Ameriketako Estatu Batuetako margolari, idazle eta zinema-zuzendaria izan zen. Arte komertzialean izandako esperientziak lagunduta, Pop Art mugimenduaren sortzaileetariko bat izan zen, 1950eko hamarkadan.

XX. mendeko artista eraginkorrenen artean kokatzen dute arte-historialariek.

Biografia

Argazkilaria, marrazkilaria eta publizista izan zen hasieran. Bere lehen artelanak komikietan oinarrituriko koadroak izan ziren, baina berehala utzi zion bide horri.

1962an arrakasta handia izan zuen Campbell's zopa-latak, xaboi ontziak eta Coca-Cola botilak irudikatzen zituzten serigrafiekin.

Warhol izan zen Pop Art higikundeko aitzindarietako bat. Marilyn Monroe, Elvis Presley eta beste artista famatu batzuen serigrafiazko erretratuak, behin eta berriz errepikatuak, egin zituen, eta aldizkarietako eta egunkarietako marrazkiak eta argazkiak baliatzen zituen bere lanetan.

Hasierako harriduraren ondoren berehala arrakasta handia izan zuen. 1963an Factory delakoa sortu zuen, era askotako artisten lantegia eta biltokia, bere garaian arrakasta handia izan zuena. Warhol oso nabarmendu zalea zen, ospearen bilatzaile amorratua, giro eta festa snob guztietan gailen ibiltzen zena.

Warholek berak esana da makina bat izatea eta makina batek bezala pintatzea gustatuko litzaiokeela. The Velvet Underground rock taldearen babesle eta eragile izan zen.

1967tik 1971ra pintura utzi eta underground zineman jardun zuen, filme mutu, erabat geldi eta oso luzeak eginez: Sleep (1963), sei orduz gizon bat lotan agertzen zuena, Empire (1964), Empire State Building etxe orratza ikuspegi beretik zortzi ordutan agertzen zuena.

1972an pintatzen hasi zen berriz, Mao Zedongen erretratu sail bat, eta XX. mendeko judu garrantzitsuenena, besteak beste, egin zituen (Marx, Einstein...).

Azken urteetan obra abstraktuak egin zituen.

Irudi galeria

Andy Warhol (Jack Mitchellen argazkia)
Warholen zopa-latak MoMAn (New york)
Warholen hilarria, Pennsylvanian

Ikus, gainera

Pop Art

Kanpo loturak

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Andy Warhol

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Andy Warhol

(Ingelesez) Warhol Foundation in New York, New York.
(Ingelesez) The Andy Warhol Museum in Pittsburgh, Pennsylvania
(Ingelesez) The Andy Warhol Museum of Modern Art - Medzilaborce, Slovakia, Europe - city of origin

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.