Aragoi (ibaia)
| Aragoi (ibaia) | |
|---|---|
 | |
| Datu orokorrak | |
| Mota | ibai |
| Luzera | 195 km |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 42°36′23″N 1°03′29″W / 42.60648°N 1.05812°W |
| Estatu burujabe |  Espainia |
| Autonomia |  Aragoi |
| Hidrografia | |
| Ibaiadarrak | |
| Arroaren azalera | 8.524 km² |
| Arro hidrografikoa | Ebroren arro hidrografikoa |
| Ur-emaria | 41 m³/s |
| Lakuak | Esako urtegia |
| Bokalea () | Ebro |
Aragoi[1] Ebroren ezkerraldeko ibaiadarra da, Aragoiko Pirinioetan sortu eta Nafarroako Erriberan Ebrora isurtzen dena. 195 kilometro luze da, eta 8.521 kilometro koadroko arro hidrografikoa drainatzen du[2].
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aragoi ibaiaren iturburua Huescako Astun ibarrean dago. Handik behera, hegoalderako norabidean egiten ditu Jakarainoko tartea. Hiri honetatik Esako urtegiraino mendebalderako norabidea dauka. Tarte honetan hartzen ditu Pirinioetako gailurretatik beheiti datozen ibaiadarrak: Aragoi Subordan, Veral eta Ezka. Esatik atera eta, orduko Nafarroa Garaian sartua, hego-mendebalderako norabidea hartu eta Iratiren ura jasotzen du. Hau oso ibaiadar emaritsua da, Erro, Urrobi, Zaraitzu eta Areta ibaien ura biltzen duelako. Handik behera, emari txikiagoa duten Onsella eta Zidakosen ura jasotzen du[3]. Azkenik, Funesen Argarekin elkartu eta Milagro herritik hurbil Ebro ibaira isurtzen da[4]. Nafarroan zeharkatzen duen zatiaren behereneko aldean —Zarrakaztelutik Milagroraino— Aragoi beherea izeneko eskualde geografikoa eratzen du.
Esakoa da Aragoi ibaiko urtegirik garrantzitsuena. 1960an jarri zen abian, 470 hm³ko edukierarekin, eta Bardeako ubidearen bidez 60.000 hektarea lur sail ureztatzeko erabiltzen da[3].
Ibaiadarrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Aldamara edo La Muga
- Andiaga
- Aragoi Subordan
- Arga
- Bizkaia edo Armillos
- Candanchú
- Estarrún
- Ezka
- Gas
- Irati
- Lerbeltz
- Lezkairu
- Lubierre
- Molinar
- Mostrakas
- Oibar
- Onsella
- Regal
- Urretako erreka
- Valtriguera
- Veral
- Zidakos
Hidrometria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aragoi ibaiaren emaria 1912-2010 bitartean neurtu zen Caparroson, Argarekin batu baino lehenago.[2] Ibaiak 5.469 kilometro koadroko eremua drainatua du gune horretan, arro osoaren %64. Urteko batez besteko emaria 51,44 m³ segundoko da. Emari handiena otsailean du (101,9 m³/s), eta txikiena abuztuan (17,9 m³/s). Beti ere, kontuan hartu behar da emarien erregimena aldaturik dagoela 1960an Esako urtegia inauguratu zenetik[3].
Aragoi ibaiaren batez besteko emariak (m³/s), Caparroson neurtuak
Datuak: 1912 eta 2010 artean
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ 159. araua. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-10-22).
- ↑ a b Aragoi ibaia Kaparroson Hercules.cedex.es
- ↑ a b c Documento Técnico para la Participación Pública en la Cuenca del Aragón en Navarra Crana.org
- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q20357
Multimedia: Aragon River / Q20357