Aragoiko armarria

Wikipedia, Entziklopedia askea
Aragoiko armarriaren diseinu ofiziala.

Aragoiko armarria, bere bertsiorik ezagunenean 1499an lekukotua, adoptatutako antolaketan beste antolaketa heraldiko batzuen gainetik hedatu ziren lau kuartelez osatua dago, Aro Modernotik aurrera sendotzen hasiz, benetan XIX. mendean errotuz, eta, pretzeptu baten arabera, 1921ean Historiaren Errege Akademiak onartuak geratuz.

Aragoiko armarriaren lehen lekukotza.Primer testimonio del escudo de Aragón. Fabricio Vagad, Aragoiko kronika. Zaragozan 1499an Pablo Hurusek inprimatutako inkunablea.

Deskribapen heraldikoa honakoa da:

« Gurutzean kuartelatutako armarria: Lehen kuartelean, urrezko zelaian deserrotutako arte bat, zazpi errorekin euren kolore naturaletan, ebakitako gorri koloreko gurutze latindar batekin koroatua. Bigarrenean, urdin koloreko zelaian zilarrezko gurutze patatua, beheko besoan zorroztua eta buruzagiaren kantoian jarria. Hirugarrenean, zilarrezko zelaian, gorri koloreko San Jurgiren gurutzea, alboetan mairu buruak dituela, beltzak eta zilarrezko zintadunak. Laugarrenean, urrezko zelaian, gorri koloreko lau makila, elkarren artean eta zelaiko tarteekiko berdinak. Guztia zortzi loreko errege koroa batekin tinbratua, lore horietako lau ikusgai, perlekin, eta zortzi zitori-orirekin, horietako bost ikusgai, errubi eta esmeraldekin uztaian, armarriarekin bi t'erdi eta seiko proportzioan. »


Aragoiko armarriaren diseinu heraldikoa.

Kontserbatutako eredurik antzinakoena jarraituz, 1499ko Pablo Hurus inprimagilearen inkunable baten azalean, Gualberto Fabricio Vagaden Aragoiko Kronika, lehen kuartelak Sobrarbeko erresuma mitikoa gogoratzen du, bigarren kuartelean Eneko Aristaren gurutzea bezala ezagutzen dena agertzen da, XIV. mendetik antzinako Aragoiren armarritzat hartua, hirugarren kuartelean alboetan mairu buruak dituen San Jurgiren gurutzea agertzen da (Alcorazko gurutzea deritzona), eta, tradizioaren arabera, santuaren laguntza gogoratuko zuena XI. mendean Huescaren kristau konkistako guduan, eta lehen aldiz Petri III.a Aragoikoaren 1281eko berunezko bulda baten zigiluaren atzealdean dokumentatzen da, eta, XV. mendetik aurrera Aragoiko Erresumaren enblema pribatutzat hartua izan zen, Aritzaren Gurutzea eta Errege Seinalea berarekin batera, eta laugarrenean heraldista batzuen arabera Aragoi modernoa ordezkatzen duen enblema dago (iturri historikoetan Aragoi modernoaren enblema hori sekula egon ez zen arren), "Aragoiko barrak" deituak, Aragoiko Errege Seinalea zirenak.

Aragoiko armarria polemikagai izan zen, erkidegoko presidentea zen Marcelino Iglesiasek, armarriko hirugarren kuartelak, moztutako lau mairu buru dituena, Petri I.a Aragoikoak 1096an Alcorazko guduan Huescaren konkista gogoratuz, Zaragozako biztanleria musulmana asalda zezakeela iradoki baitzuen.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]