Azaroaren 3

Azaroaren 3a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta zazpigarren eguna da, 308.a bisurteetan. 58 egun falta dira urtea amaitzeko.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1481 - Nafarroako Erresuma: Foixeko Frantzisko errege koroatua izan zen.
• 1980 - ETAk lau guardia zibil hil zituen Zarautzen.
• 2007 - Mingain urdin gaitzaren lehendabiziko kasuak agertu ziren Euskal Herrian, guztiak Gipuzkoan.

Mundua

• 1820 - Ekuadorreko independentzia.
• 1893 - Cabo Machichaco lurrunontzia Santanderko portuan lehertu eta 590 hildako eta 525 zauritu eragin zituen.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2009 - Aurelia Arkotxa euskal idazle eta euskaltzaina Euskaltzaindiako lehendakariorde aukeratu zuten.

Mundua

• 1959 - Last Train from Gun Hill ("Gun Hilleko Azken Trena") filma estreinatu zen, John Sturgesek zuzendu eta Kirk Douglas, Anthony Quinn, Carolyn Jones eta Earl Holliman aktoreek antzeztu zuten.
• 1971 - Fiddler on the Roof ("Biolinjolea Teilatuan") filma estreinatu zen.
• 1976 - Carrie filma estreinatu zen, Brian De Palmak zuzendu eta Sissy Spacek, John Travolta eta Piper Laurie aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1978 - Diff'rent Strokes ("Arnold") telesaila NBC katean aireratzen hasi zen, Conrad Bain, Gary Coleman, Todd Bridges eta Dana Plato aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1985 - North and South ("Iparraldea te Hegoaldea") telesaila ABC telebista aireratzen hasi zen.
• 2006 - Borat: Cultural Learnings of America for Make Benefit Glorious Nation of Kazakhstan ("Borat: Kazakhstango Nazio Loriotsuaren Onurarako Burututako Ameriketako Kultur Ikasketak") filma estreinatu zen, Larry Charlesek zuzendu eta Sacha Baron Cohen, Ken Davitian, Luenell eta Pamela Anderson aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2011 - J. Edgar filma estrinatu zen, Clint Eastwoodek zuzendu eta Leonardo DiCaprio, Armie Hammer, Naomi Watts, Josh Lucas, Judi Dench eta Ed Westwick aktoreek antzeztu zuten.

Zientzia eta teknologia

• 2000 - Nazioarteko Espazio Estazioa abian jarri zen.

Kirolak

• 2007 - Mendizorrotza futbol-zelaiko hesi bat erori eta 15 ikusle zauritu ziren Alaves eta Eibarren arteko euskal derbian.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1808 - Valentin Olano, azkoitiar ahaldun eta politikari liberal foruzalea (h. 1851).
• 1895 - Pierre Richard-Willm, euskal antzezlea (h. 1983).
• 1898 - Karlos Elgezua, gipuzkoar eskultorea, erretratuetan aditua (h. 1987).
• 1912 - Balentin Aurre-Apraiz, euskal idazlea (h. 2007).
• 1914 - Augustin Zubikarai, bizkaitar apaiza eta euskal idazlea (h. 2004).
• 1941 - Joxe Urbieta Takolo, gipuzkoar mendizale eta alpinista (h. 2000).
• 1950 - Ane Aseginolaza, gipuzkoar bikoizketa-aktorea.
• 1968 - Alberto Iñurrategi, gipuzkoar mendizalea.
• 1970 - Yolanda Alzola, bizkaitar telebista-aurkezlea.

Mundua

• 39 - Lucanus, espainiar poeta (h. 65).
• 1500 - Benvenuto Cellini, italiar eskultore, zilargin eta idazlea (h. 1571).
• 1560 - Annibale Carracci, italiar margolaria (h. 1609).
• 1566 - Karlos Borboi-Soissonsekoa, Soissonseko kontea eta Frantziako printzea (h. 1612).
• 1587 - Samuel Scheidt, alemaniar musikagilea eta organista (h. 1654).
• 1604 - Osman II.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1622).
• 1618 - Aurangzeb, enperadore mogola (h. 1707).
• 1633 - Bernardino Ramazzini, italiar fisikaria (h. 1714).
• 1749 - Daniel Rutherford, eskoziar fisikari eta kimikaria (h. 1819).
• 1794 - William Cullen Bryant, estatubatuar poeta eta kazetaria (h. 1878).
• 1801 - Vincenzo Bellini, italiar musikagilea (h. 1835).
• 1852 - Meiji Enperadorea, Japoniako enperadorea (h. 1912).
• 1856 - Marcelino Menéndez Pelayo, espainiar idazle, politikari eta filologoa (h. 1912).
• 1877 - Carlos Ibáñez del Campo, Txileko presidentea (h. 1960).
• 1882 - Jakub Kolas, bielorrusiar idazlea (h. 1956).
• 1899 - Gleb Wataghin, fisikaria (h. 1986).
• 1900 - Adolf Adi Dassler, Adidas alemaniar kirol enpresaren sortzailea (h. 1978).
• 1901 -
  • Leopoldo III.a Belgikakoa, Belgikako laugarren erregea (h. 1983).
  • André Malraux, frantziar idazlea eta politikaria (h. 1976).
• 1905 - Lois Mailou Jones, estatubatuar margolaria eta irakaslea (h. 1998).
• 1912 - Alfredo Stroessner, Paraguaiko presidente eta diktadorea (h.2006).
• 1918 - Raimon Pannikar, kataluniar teologoa (h. 2010).
• 1921 - Charles Bronson, estatubatuar aktorea (h. 2003).
• 1922 - Luis Villoro, mexikar filosofoa (h. 2014).
• 1923 - Tomás Cardinal Ó Fiaich, Ipar Irlandar kardinala (h. 1990).
• 1928 - Xosé Neira Vilas, galiziar idazlea (h. 2015).
• 1931 - Yon Hyong-muk, korear politikaria (h. 2005).
• 1932 - Albert Reynolds, Irlandako Errepublikako zortzigarren Taoiseacha (h. 2014).
• 1957 - Dolph Lundgren, suediar aktorea.
• 1968 - Jaume Balagueró, kataluniar zinema zuzendari eta gidoilaria.
• 1933 - Amartya Sen, indiar ekonomista, 1998ko Ekonomiako Nobel Saria.
• 1977 - Aria Giovanni, estatubatuar modelo eta aktorea.
• 1979 - Pablo Aimar, argentinar futbolaria.
• 1979 - Tim McIlrath, Rise Against musika-taldeko abeslaria eta gitarra-jotzailea.
• 1987 - Gemma Ward, australiar modeloa.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1373 - Joana Frantziakoa, Nafarroako erregina ezkontidea (j. 1343).
• 1891 - Luis Luziano Bonaparte, Frantziako politikaria eta euskal hizkuntzalaria (j. 1813).

Mundua

• 361 - Konstantzio II.a, erromatar enperadorea (j. 317).
• 644 - Umar, bigarren kalifa ortodoxoa.
• 1584 - Karlos Borromeo, Italiako kardinal nepotea (j. 1538).
• 1639 - San Martin Porres, perutar erlijioso katolikoa (j. 1579).
• 1643 - Paul Guldin, suitzar astronomo eta matematikaria (j. 1577).
• 1647 - Pedro Fajardo, Aragoi eta Kataluniako erregeorde, Siziliako erregeorde eta Nafarroako erregeordea (j. 1602).
• 1736 - José Patiño, espainiar politikaria (j. 1667).
• 1748 - Olympe de Gouges, Frantziako Iraultzan jardun zuen emakume feminista (j. 1748).
• 1784 - Nicolas Guibal, Würtemberg dukerriko frantziar gorteko margolaria (j. 1725).
• 1852 - Carlos María de Alvear, Argentinako askatasunaren buruzagia (j. 1789).
• 1853 - Juan Álvarez Mendizabal, espainiar politikaria (j. 1790).
• 1855 - François Rude, frantziar eskultorea (j. 1784).
• 1869 - Andreas Kalvos, greziar poeta (j. 1792).
• 1914 - Georg Trakl, austriar poeta (j. 1887).
• 1918 - Aleksandr Mikhailovich Lyapunov, errusiar zientzialaria (j. 1857).
• 1929 - Olav Aukrust, norvegiar poeta (j. 1883).
• 1933 - Emile Roux, frantziar zientzialaria (j. 1853).
• 1936 - Dezső Kosztolányi, hungariar idazlea, kazetaria eta itzultzailea (j. 1885).
• 1940 - Manuel Azaña, Espainiako Bigarren Errepublikako Presidentea (j. 1880).
• 1942 - Carl Sternheim, alemaniar idazlea (j. 1878).
• 1954 - Henri Matisse, frantziar margolari, inprimatzaile eta delineatzailea (j. 1869).
• 1956 - Jean Metzinger, frantziar margolaria eta idazlea (j. 1883).
• 1957 - Wilhelm Reich, austriar psikiatra eta psikoanalista (j. 1897).
• 1967 - Alexander Aitken, zeelandaberritar matematikaria (j. 1895).
• 1968 - Adolf Abel, alemaniar arkitektoa.
• 1977 - Armand Lunel, frantziar idazlea eta shuadit edo judu-proventzeraren azken hiztuna (j. 1892).
• 1993 - Lev Theremin, errusiar asmatzailea, lehen musika instrumentu elektronikoaren asmatzailea (j. 1896).
• 1995 - Bojan Adamič, esloveniar musikagilea (j. 1912).
• 1999 - Ian Bannen, eskoziar aktorea (j. 1928).
• 2001 -
  • Ernst Gombrich, austriar-britainiar arte-historialaria (j. 1909).
  • Mariano Navarro Rubio, espainiar politikari eta abokatua (j. 1913).
• 2003 - Rasul Gamzatov, errusiar poeta (j. 1923).
• 2007 - Martin Meehan, Sinn Feineko politikaria (j. 1945).
• 2009 - Francisco Ayala, andaluziar idazlea (j. 1906).
• 2010 -
  • Andy Irons, estatubatuar surflaria (j. 1978).
  • Viktor Txernomirdin, errusiar politikaria (j. 1938).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Janti, Jantto eta Jaunti.

Azaroaren 2 | Urteko egutegi | Azaroaren 4