Bertrand Pelletier
| Datu pertsonalak | ||
|---|---|---|
| Jaio | 1761eko uztailaren 31 | |
| Baiona (Lapurdi) | ||
| Hil | 1797ko uztailaren 21a | |
| Paris (Frantzia) | ||
Bertrand Pelletier, okzitaniera arautuan Peletièr[1] (1761eko uztailaren 31 Baiona - 1797ko uztailaren 21 Paris) kimikari eta farmazialari lapurtarra da.
Biografia
17 urterekin Parisera joan zen Fisika eta Kimika ikastera eta Farmazia karrera amaitu zuen.
Karrera bukatzeko zorian zuela Jean d'Arcet landestarrak Collège de France goi mailako ikastetxean bere prestatzailea izateko aukeratu zuen; geroago farmazia baten ardura eman zion.
Hartutako ardurak: Erietxeetako Inspektorea, Bolbora eta Gesalen Komisarioa (gerra garaia zenez kargu inportantea zen), Osasun Militarraren Komiteko kidea eta Eskola Politeknikoan Kimika irakaslea (1767an). Bere zeregina hain gakoa zen ezen Iraultzaren unerik ilunenetan ere ez baizuen inork artegatu[2]. 30 urte eskas zituela, 1792an Frantziako Zientzien Akademiako kidea bihurtu zen.
1797an hil zen esperimentu bat burutzen ari zen bitartean: dirudienez gehiegizko kloro kantitate bat arnastu zuen. Pierre Joseph Pelletier kimikariaren -kinina asmatu zuenaren- aita da.
Lanak
- Metalurgia eta kimikari buruzko hainbeste ikerketaren egilea da (batzuk 21 urte baino ez zituela egindakoak): artseniko, fosforo, estrontzio eta molibdenoaz...
- Bere ikerketa kimikoek interes zientifiko oso handia izan zuten, batez ere fosforoaz, azido muriatiko oxigenatuaz, sosaren erauzketaz, xaboiaren ekoizpenaz eta gatz delikueszenteen kristalizazioaz egindakoak. Artilleriarako ere ekarpen garrantzitsuak egin zituen.
- Mémoires et Observations de Chimie hil ondorengo argitalpenak Annales de Chimie eta Journal de Physique aldizkarietan atera ziren.
Baionak gogoan
Baiona Ttipian dagoen karrika batek Pelletier izena darama bere omenez. Egun "Xaho-Pelletier" deitzen zaio auzo honen amaieran eta Kontseilu Orokorraren nahiz unibertsitateko eraikin berrien artean dagoen eremu zabalari, hainbeste ospakizunen bilgune bihurtu denari.[3]
Erreferentziak
- ↑ Peletièr hitza panOccitan.org-en; "larrugin" esan nahi du.
- ↑ Jean Marie eta Raymond Chabaud: Les rues de Bayonne, J&D Editions, 1995, Biarritz
- ↑ Xaho-Pelletier aipatua Baionako Udal aldizkarian: 6. eta 35.or.
Kanpo loturak
- (Gaztelaniaz) Bertrand Pelletier euskomedian, argazkia barne.