Claudio Abbado

Claudio Abbado
	; Irudi gehiago
biziarteko senatari	; 2013ko abuztuaren 30a - 2014ko urtarrilaren 20a
biziarteko senatari
Bizitza
Jaiotza	Milan, 1933ko ekainaren 26a
Herrialdea	Italiako Erresuma (1933ko ekainaren 26a - 1946ko ekainaren 18a); Italia (1946ko ekainaren 18a -
Lehen hizkuntza	italiera
Heriotza	Bolonia, 2014ko urtarrilaren 20a (80 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: eritasuna
Familia
Aita	Michelangelo Abbado
Ezkontidea(k)	Giovanna Cavazzoni (en) (1956 - 1968)
Seme-alabak	ikusi Daniele Abbado;
Anai-arrebak	ikusi Marcello Abbado;
Hezkuntza
Heziketa	Milan Conservatory (en) ; Accademia Musicale Chigiana (en) ; University of Music and Performing Arts Vienna (en)
Hizkuntzak	italiera
Irakaslea(k)	Michelangelo Abbado; Bruno Bettinelli; Antonino Votto; Carlo Zecchi; Alceo Galliera; Friedrich Gulda; Hans Swarowski
Jarduerak
Jarduerak	orkestra zuzendaria, politikaria, piano-jotzailea, musika-zuzendaria eta musikagilea
Lantokia(k)	Berlin eta Erroma
Enplegatzailea(k)	Accademia Nazionale di Santa Cecilia (en)
Jasotako sariak	ikusi Knight Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic (1984ko abenduaren 7a) ; Ohorezko Legioko gurutze handia ; Ring of Honour of the City of Vienna ; Great Golden Medal of Honour for Services to the Republic of Austria ; Ernst Reuter Medal (2004) ; Praemium Imperiale (2003) ; Gramophone Award for Lifetime Achievement (2012) ; Gramophone Award for Recording of the Year (2015) ; Royal Philharmonic Society Gold Medal (2003) ; Grammy Sariak ; honorary doctorate from the University of Cambridge ; honorary doctor of the University of Aberdeen ; Ernst von Siemens Music Prize (1994) ; Hans von Bülow Medal ; Knight Commander's Cross of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany (2002) ; Gold Medal of the Italian Order of Merit for Culture and Art ; honorary doctor of the University of Ferrara ; honorary doctor of the University of Basilicata (2003) ; [[]] (2005) ; [[]] (2002) ; Order of Merit of the Federal Republic of Germany ; Decoration of Honour for Services to the Republic of Austria ;
Kidetza	Berlingo Orkestra Filarmonikoa
Genero artistikoa	musika klasikoa; opera
Musika instrumentua	pianoa
Diskoetxea	Deutsche Grammophon (en)

Claudio Abbado (Milan, Italia, 1933ko ekainaren 26a - Bolonia, Italia, 2014ko urtarrilaren 20a) musika-zuzendaria izan zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zortzi urte zituela jabetu zen musikarekiko zuen zaletasunaz, eta bere jaioterriko Giuseppe Verdi Akademian pianoko, konposizioko eta orkestra-zuzendaritzako ikasketak egin zituen. 1955ean Vienara joan zen Hans Swarowski zuzendariarekin ikastera. 1958. urtean Tanglewooden (Estatu Batuetan) Koussevitzky saria jaso zuen, eta Italiara itzulita Milango Kontserbatorioko ganbera-musikako irakasle izendatu zuten.

1960an aritu zen lehen aldiz zuzendari gisa bere hiriko Teatro alla Scala-n, eta hiru urte geroago hasi zen bere izena nazioartean entzuten, Mitropoulos Lehiaketan orkestra-zuzendaritzako lehen saria jaso eta Herbert von Karajanek Salzburgoko Jaialdian Gustav Mahlerren "Bigarren Sinfonia" zuzentzeko gonbita egin zionean. Huraxe izan zen Vienako Orkestra Sinfonikoarekin izan zuen lehen harremana; orkestra haren zuzendari gonbidatu izan zen 1971tik aurrera, eta zuzendari titularra 1986-1989 urte-bitartean.

1971. urte horretan bertan Vienako Mozartgemeinek Mozart domina eman zion, munduko antzoki eta kontzertu-areto onenetatik hasi zitzaizkion deitzen, betiere bere hiriari eskainiko bazizkion ere bere denbora eta ahalegin gehienak. 1968an Milango Scalako Operako musika-zuzendari izendatu zuten eta, horrez gainera, 1977-1979 bitartean, bertako zuzendari artistikoa izan zen. 1982an Scalako Orkestra Filarmonikoa sortu zuen; urte horietan lan handia egin zuen musikaren kultura gizarte osora zabaltzeko. 1989an, Herbert von Karajan hil zenean, Berlingo Orkestra Filarmonikoaren zuzendari izendatu zuten; 2002 arte aritu zen postu horretan.

2002an urdaileko minbizia diagnostikatu zioten, baina ebakuntza larri baten ondoren, sendatu egin zen. 2003an, Luzernako Jaialdiko Orkestra sortu zuen, eta bere kontzertuak oso txalotuak izan dira, batez ere Mahlerren sinfoniei eskainitakoak. Bere bizitzako azken urteetan zenbait gazte-orkestra ere sortu zituen. Luzaroan gaixo izan eta gero, 2014ko urtarrilaren 20aan hil zen.^[1]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ (Italieraz) «Addio al grande maestro Claudio Abbado», Corriere della Sera, 2014-01-20.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

(Ingelesez) Claudio Abbado Allmusic webgunean

Datuak: Q151608
Multimedia: Claudio Abbado / Q151608

[1] (Italieraz) «Addio al grande maestro Claudio Abbado», Corriere della Sera, 2014-01-20.

[1]

i e a Arteetako Wolf Saridunak
Arkitektura	Ralph Erskine (1983/4) Fumihiko Maki / Giancarlo De Carlo (1988) Frank Gehry / Jørn Utzon / Denys Lasdun (1992) Frei Otto / Aldo van Eyck (1996/7) Álvaro Siza Vieira (2001) Jean Nouvel (2005) David Chipperfield / Peter Eisenman (2010) Eduardo Souto de Moura (2013) Phyllis Lambert (2016)
Musika	Vladimir Horowitz / Olivier Messiaen / Josef Tal (1982) Isaac Stern / Krzysztof Penderecki (1987) Yehudi Menuhin / Luciano Berio (1991) Zubin Mehta / György Ligeti (1995/6) Pierre Boulez / Riccardo Muti (2000) Mstislav Rostropovitx / Daniel Barenboim (2004) Giya Kancheli / Claudio Abbado (2008) Plácido Domingo / Simon Rattle (2012) Jessye Norman / Murray Perahia (2015)
Margolaritza	Marc Chagall / Antoni Tàpies (1981) Jasper Johns (1986) Anselm Kiefer (1990) Gerhard Richter (1994/5) Louise Bourgeois (2002/3) Michelangelo Pistoletto (2006/7) Rosemarie Trockel (2011)
Eskultura	Eduardo Chillida (1984/5) Claes Oldenburg (1989) Bruce Nauman (1993) James Turrell (1998) Louise Bourgeois (2002/3) Michelangelo Pistoletto (2006/7) Olafur Eliasson (2014)