De laude Pampilone
| De laude Pampilone | |
|---|---|
 | |
| Datuak | |
| Idazlea | (?) |
| Generoa | Laudoa |
| Hizkuntza | Latina |
| Herrialdea | Iruñeko Erresuma |
| Euskaraz | |
| Izenburua | Iruñeko laudoa |
De laude Pampilone Iruñea eta inguruko lurraldeak deskribatzen zituen eskuizkribua da[1].
Ezaugarriak
Rodako genealogiak eta Honorio enperadorearen epistolarekin batera, 990eko Rodako kodexan agertzen da. Hala ere, jatorrizko testua ezezaguna da. Ziur asko, ezaguera biblikoak zituen elizgizon batek idatzia izan zen, Iruñeko kristau-erromatar erroak garaipatzen zituelako[2].
Jose Maria Muruzabalen ustetan, "zorigaitzeko latinez" idatzita dago, bere ulerkuntza zailtzen duena[3].
José María Lakarrak[4] Armando Besgak[5] eta Koldo Larrañagak[1] bisigodoen garaikoa zela esan bazuten ere, Muruzabalek[3], Martín Duquek[2] eta Roldan Jimenok[6] X. mendekoa zela uste dute, iruindar monarkia sortuberria legitimatzeko egina.
Historialari gehienek aipaturiko baceis "baskoiak" zirela uste dute, hauek hiriko erasotzaile nagusitzat hartuz[4][1]. Muruzabalek baskoiak ere zirela uste zuen. Hala ere, honek ez zituen hiriaren setiatzailetzat hartu baizik eta heretiko eta latin kontuetan adituak ez zirenentzat[3].
Testua
Hona hemen jatorrizko testua Lakarrak transkribatua:
| « | Hic locus prouidus factus a Deo, ab homine inuentus, a Deo electus ubi quod anni dies puteis ad inuentus. Ut singulis uicibus ad auriendum prestus sit ut nullus ab alio necessitate conpulsus auri ad aquas, quia omnes proprü diferri inundant laces.
Quuius mororum turres in latitudine LXIII pedum sita. In altum LXXXIIII pedum surgit inmensis. Circuitu urbis mille ambitus dextris. Turrium situ numero LXVII. Quam Dominus pro sua misericordia innumerauilium martirum reliquiarum condidit artem. Quorum orationibus inter inimicas et barbaras gentes custoditur inlesam, ex quibus uigiles per multos martyrum titulos refulget lumen Angelicum et antiquitus sicut per, alegoriam dicitur. Si homines silebant ad uigilia martirum lapides proclamabant ad uigiles exitandas. His locus semper uictor et pompa uirtutum. Pampilona presidium uonis, tribus angulis quoartata, ter preposita portis quattuor posticis sita, portui uicina: Greco eloquio, Pampilona, latine porta omnium dicitur. Silo flores arborum amnis orientalis flaxuoso retractos occiduo cum proximus uicinos cum plana et simplex suburbia. Deseruiat ereticis contraria resistat baceis. Huic perpetim deuet amari ut nullus ab impugnante sentiat mali. Quam uis oppulenta Roma prestita sit romanis, Pampilona non destitit prestare suis. Nam cum mirauilis magnaque regio fructifera aliorum regionum hic rastris effosa terra quas ab amna reducunt Montes in circuitu eius et Dominus in circuitu populi sui ex hoc nunc et usque in seculum. Amen |
» |
Erreferentziak
- ↑ a b c Larrañaga Elorza, Koldo. (1994). «Glosa sobre un viejo texto referido a la historia de Pamplona: el De laude Pampilone» Príncipe de Viana (201): 137-148. ISSN 0032-8472..
- ↑ a b Martín Duque, Ángel J.. (2007). Sancho III el Mayor de Pamplona, el rey y su reino (1004–1035). Iruñea: Nafarroako Gobernua ISBN 978-84-235-2952-0..
- ↑ a b c Muruzabal Agirre, José María. (1994). «Nuevos datos sobre el origen del reino de Navarra» Espacio, tiempo y forma. in: III, Historia medieval. (7): 33-48. ISSN 0214-9745..
- ↑ a b Lakarra, José María. (1945). Textos navarros del códice de Roda. in: Estudios de la edad media de la corona de Aragón. 1, 267 or..
- ↑ Armando Besga Marroquín. Sancho III el Mayor. Un rey pamplonés e hispano. Deustuko Unibertsitatea.
- ↑ Jimeno Aranguren, Roldán. Vasconia altomedieval: crisol de culturas. Eusko Ikaskuntza.