Der Untergang

Der Untergang
Jatorria
Argitaratze-data	2004
Izenburua	Der Untergang
Jatorrizko hizkuntza	alemana; errusiera; hungariera
Jatorrizko herrialdea	Alemania, Austria eta Italia
Banatze bidea	eskatu ahalako bideo
Ezaugarriak
Genero artistikoa	Film biografikoa, gerra-filma, film dramatikoa, zinema historikoa eta lan literario batean oinarritutako filma
Iraupena	155 minutu
Kolorea	koloretakoa
Deskribapena
Oinarritua	Inside Hitler's Bunker (en) ; Until the Final Hour (en) ; Inside the Third Reich (en)
Grabazio lekua(k)	Berlin, Alemania eta Errusia
Zuzendaritza eta gidoia
Zuzendaria(k)	Oliver Hirschbiegel
Gidoigilea(k)	Bernd Eichinger
Antzezlea(k)
	Bruno Ganz (Adolf Hitler); Alexandra Maria Lara (Traudl Junge); Corinna Harfouch (en) (Magda Goebbels); Ulrich Matthes (Joseph Goebbels); Christian Berkel (Ernst Günther Schenck (en) ); Thomas Kretschmann (Hermann Fegelein (en) ); Rolf Kanies (Hans Krebs (en) ); Alexander Held (Walther Hewel (en) ); Juliane Köhler (Eva Braun); André Hennicke (Wilhelm Mohnke (en) ); Anna Thalbach (Hanna Reitsch); Birgit Minichmayr (en) (Gerda Christian (en) ); Devid Striesow (Fritz Tornow (en) ); Götz Otto (en) (Otto Günsche (en) ); Heino Ferch (Albert Speer); Matthias Habich (Werner Haase (en) ); Michael Mendl (en) (Helmuth Weidling (en) ); Thomas Limpinsel (en) (Heinz Linge (en) ); Ulrich Noethen (en) (Heinrich Himmler); Dieter Mann (en) (Wilhem Keitel); Justus von Dohnányi (en) (Wilhelm Burgdorf (en) ); Heinrich Schmieder (Rochus Misch (en) ); Thomas Thieme (en) (Martin Bormann); Mathias Gnädinger (en) (Hermann Göring); Aline Sokar (en) (Helga Susanne Goebbels (en) ); Christian Redl (en) (Alfred Jodl); Hans H. Steinberg (en) (Karl Koller (en) ); Bettina Redlich (en) (Constanze Manziarly); Oliver Stritzel (en) (Johannes Hentschel (en) ); Dietrich Hollinderbäumer (Robert von Greim); Jürgen Tonkel (en) (Erich Kempka (en) ); Christian Hoening (en) (Ernst-Robert Grawitz (en) ); Alexander Slastin (en) (Vasili Txuikov); Christian Redl (en) (Alfred Jodl); Ulrike Krumbiegel (en) ; Karl Kranzkowski (en) ; Fabian Busch (en) ; Dirk Borchardt (en) ; Michael Brandner (en) (Hans Fritzsche); Martin Butzke (en) ; Julia Jentsch ; Elisabeth Koch (en) ; Oleg Popov (en) ; Tanja Schleiff (en) ; Christian Schmidt (en) ; August Schmölzer (en) ; Henning Peker (en) ; Norbert Heckner (en) (Walter Wagner (en) ); Enno Hesse (en) ; Klaus-Jürgen Steinmann (en) ; Veit Stübner (en) ; Gregory Borlein (en) (Helmut Christian Goebbels); Elizaveta Boyarskaya (Erna Flegel (en) ); Michael Kind (en) ; Tatiana Nikolaevna Zhuravlyova (en) ; Helga Filippova (en) ; Donevan Gunia (en) ; Klaus B. Wolf (en) (Alwin-Broder Albrecht (en) ); Thorsten Krohn (en) (Ludwig Stumpfegger (en) ); Igor Romanov (en) (Peter Högl (en) ); Igor Bubenchikov (en) (Franz Schädle (en) ); Yelena Dreyden (en) ; Silke Nikowski (en) ; Leopold von Buttlar (en) ; Boris Schwarzmann (en) (Matvey Blanter (en) ); Vsevolod Tsurilo (en) (Yevgeniy Dolmatovsky (en) ); Vasily Reutov (en) (Theodor von Dufving (en) ); Charlotte Stoiber (en) (Hildegard Traudel Goebbels (en) ); Julia Bauer (en) (Hedwig Johanna Goebbels (en) ); Laura Borlein (en) (Holdine Kathrin Goebbels); Amelie Menges (en) (Heidrun Elisabeth Goebbels (en) )
Ekoizpena
Ekoizlea	Bernd Eichinger
Konpainia ekoizlea	Newmarket Capital Group (en)
Edizioa	Hans Funck (en)
Bestelako lanak
Musikagilea	Stephan Zacharias (en)
Argazki-zuzendaria	Rainer Klausmann
Fikzioa
Kontakizunaren tokia	Berlin eta Führerbunker
	ikusi Adolf Hitler, Joseph Goebbels, Heinrich Himmler, Alfred Jodl, Hanna Reitsch, Magda Goebbels, Traudl Junge, Helmuth Weidling (en) , Wilhelm Burgdorf (en) , Hans Krebs (en) , Rochus Misch (en) , Otto Günsche (en) , Erich Kempka (en) , Heinz Linge (en) , Albert Speer, Ernst-Robert Grawitz (en) , Walther Hewel (en) , Wilhelm Mohnke (en) , Gerda Christian (en) , Werner Haase (en) , Ernst Günther Schenck (en) , Hermann Göring, Hermann Fegelein (en) , Karl Koller (en) , Johannes Hentschel (en) , Wilhem Keitel, Martin Bormann, Eva Braun, Robert von Greim, Constanze Manziarly, Vasili Txuikov, Hans Fritzsche, Erna Flegel (en) , Alwin-Broder Albrecht (en) , Fritz Tornow (en) , Ludwig Stumpfegger (en) , Peter Högl (en) , Franz Schädle (en) , Walter Wagner (en) , Matvey Blanter (en) , Yevgeniy Dolmatovsky (en) , Theodor von Dufving (en) , Helga Susanne Goebbels (en) , Hildegard Traudel Goebbels (en) , Helmut Christian Goebbels, Hedwig Johanna Goebbels (en) , Holdine Kathrin Goebbels eta Heidrun Elisabeth Goebbels (en) ;
Argumentu nagusia	Bigarren Mundu Gerra, Adolf Hitlerra, Berlingo gudua, Adolf Hitlerren heriotza, defeat (en) eta failing (en)
Historia
Jasotako sariak	Amanda Award for Best Foreign Feature Film (en) ; London Film Critics Circle Award for Actor of the Year (en) ; Silver nugget for the best foreign film (en) ; BIFA Award for Best Foreign Independent Film (en)
Nominazioak	Goya Award for Best European Film (en) ; BIFA Award for Best Foreign Independent Film (en) ; International Submission to the Academy Awards (en) ; Alemania; Europako gizonezko aktore onenaren Saria ; 17th European Film Awards (en) ; Bruno Ganz; Ingelesa ez den hizkuntza batean egindako film onenaren Oscar Saria ; 77. Oscar Sariak
	downfallthefilm.com
Bideoa	YouTube

Der Untergang (euskaraz Erorketa" edo "erorialdia) 2004ko Oliver Hirschbiegel alemaniar zinema zuzendariaren filma bat da. 1945an girotua dago, bertan Adolf Hitler eta Hirugarren Reicharen azken egunak azaltzen dira.

Filmaren gidoilaria Bernd Eichinger izan zen, hau gidoia idazteko unean Joachim Fest historialariaren Inside Hitler's Bunker liburuan oinarritu zen, honetan Hitlerren idazkaria izen zen Traudl Jungen oroipenak eta Berlingo gudua azaltzen dira.

Alemanez Hitlerri buruz hain sakonki barneratu zen lehenbiziko filma izan zen, ordura arteko alemanezko filmetan Hitlerren pertsonaia oso modu laburrean edota bizkarra emanda agertzen baitzen. Hitlerren pertsonaia Bruno Ganz suitzar aktoreak antzeztu zuen, garai hartan alemanezko aktore eskarmentudun eta ospetsuenetako bat zena, honek filma gauzatzen hasi baino hilabete batzuk aurretik Hitlerren izaera sakonki aztertu zuelarik.

Argumentua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oharra: Atal honek istorio osoa edo amaiera argitzen du.

Filma Ekialdeko Prusiako Hitlerren kuarteletan hasten da, bertan Führerarren (Bruno Ganz) idazkari pertsonala izateko asmoz hautatzeko zain hainbat neska gazte daude, azkenean Hitlerrek Traudl Humps (Alexandra Maria Lara) bavariar gaztea hautatzen duelarik. Honela, filmaren narrazioa 1945eko apirilaren 20an hasten da, Hitlerren 56. urtebetetzean.

Hurrengo plano batean Berlin agertzen da, 1945eko apirilean. Hirugarren Reicha behin betiko amaitzear dago, eta Hitlerrek azken egunak ditu boterean. Berlin erortzear dago. Hiriburuko kaleetan gudu basatia gertatzen ari den bitartean, fürherak eta bere laguntzaileetako batzuek kantzilertzako bunkerretik egiten diote aurre egoera horri.

Traudl Junge idazkaria Führerbunker eraikinean bizi da. Wilhelm Burgdorf eta Karl Koller jeneralek Hitlerri sobietarrak hiriaren erdigunetik 12 kilometro eskasera daudela berri ematen diote. Hitlerren dardariak eta umore txarra agerikoak dira, gainera jada gerraren egoera erreala eta gainera datorkion porrotari muzin egin nahirik mapetan jada sarraskituak izan diren alemaniar gudarosteak Berlin hiriko defentsan erabiltzeko egoskortua dago.

Hitlerrekin batera Eva Braun (Juliane Köhler), Joseph Goebbels (Ulrich Matthes), Magda Goebbels (Corinna Harfouch), Heinrich Himmler (Ulrich Noethen), Albert Speer (Heino Ferch) eta Hermann Fegelein (Thomas Kretschmann) pertsonaia historikoak ere agertzen dira.