Jainkotiar komedia

Wikipedia, Entziklopedia askea
Divina Commedia» orritik birbideratua)
Jainkotiar komedia
Jatorria
Egilea(k)Dante Alighieri
Sorrera-urtea1320
IzenburuaLa Divina Commedia eta Divine Comedy
Ezaugarriak
Genero artistikoaepopeia
Hizkuntzatoskanera eta italiera
Deskribapena
Fikzioa
Kontakizunaren tokiaInfernu, garbitoki eta zeru

Jainkotiar komedia (italieraz: La divina commedia) Dante Alighieri italiarrak 1308 eta 1321 artean idatzitako poema epikoa da. Literatura italiarraren lan gorena[1][2] eta literatura unibertsalaren lan handienetako bat da, mendebaldeko literaturako kanonaren parte[3]. Heriotzaren ondorengo bizitzari buruzko irudimenezko ikuspegia Erdi Aroko mundu-ikuskeraren adierazgarri da, XIV. mendean Mendebaldeko Elizan azaltzen zen bezala. Idatzi zuen hizkuntza toskanarra italiera estandarizatu gisa ezartzen lagundu zuen. Hiru zati ditu: Inferno, Purgatorio eta Paradiso.

Poemak "arimaren egoera heriotzaren ondoren" jorratzen du, eta "jainkozko justiziaren irudi bat aurkezten du, behar diren zigor edo sari gisa aplikatuta", eta Dantek Infernurako, Purgatoriorako eta Zerurako egindako bidaiak deskribatzen ditu[4]. Alegorikoki, poemak arimak Jainkoarenganako bidaia irudikatzen du, bekatua (Infernua) ezagutu eta errefusatzetik hasita, eta, ondoren, kristau-bizitza penitentziarioa (Purgatorio), arimak Jainkoarenganako igoera (Paradiso). Erdi Aroko teologian eta filosofia katolikoan inspiratzen da Dante, batez ere Tomas Akinokoaren Summa Theologica eratorritako filosofia tomistan[5]. Horregatik, Jainkotiar Komediari "Summa bertsotan" izena eman zaio[6].

Poeman, Dante erromesak hiru gida ditu lagun: Virgilio, giza arrazoia adierazten duena[7], eta Inferno osoan eta Purgatorio osoan zehar gidatzen duena; Beatriz, jainkozko errebelazioa, teologiaz, graziaz eta fedeaz gain[8], eta Purgatorioaren bukaeratik aurrera gidatzen duena; eta Bernart Clairvauxkoak, kontenplazioa eta Mariaren eraspena irudikatzen duena.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Norwich, John Julius, ed. (1989). The Italians: history, art, and the genius of a people. Portland House : Distributed by Crown Publishers ISBN 978-0-517-67419-2. (Noiz kontsultatua: 2024-03-20).
  2. (Ingelesez) Ergang, Robert Reinhold. (1967). The Renaissance [by Robert Ergang. ] (Noiz kontsultatua: 2024-03-20).
  3. Bloom, Harold. (1994). The Western canon : the books and school of the ages. New York : Harcourt Brace ISBN 978-0-15-195747-7. (Noiz kontsultatua: 2024-03-20).
  4. Dante Alighieri; Longfellow, Henry Wadsworth; Bondanella, Peter; Doré, Gustave. (2003). The inferno. Barnes & Noble ISBN 978-1-59308-051-8. (Noiz kontsultatua: 2024-03-20).
  5. Dinsmore, Charles Allen. (1902). The teachings of Dante. Boston, New York, Houghton, Mifflin and company (Noiz kontsultatua: 2024-03-20).
  6. (Ingelesez) Fordham College Monthly. Fordham University 1921 (Noiz kontsultatua: 2024-03-20).
  7. Approaches to teaching Dante's Divine comedy. New York, N.Y. : Modern Language Association of America 1982 ISBN 978-0-87352-477-3. (Noiz kontsultatua: 2024-03-20).
  8. (Ingelesez) Lansing, Richard. (2010-09-13). The Dante Encyclopedia. Routledge ISBN 978-1-136-84972-5. (Noiz kontsultatua: 2024-03-20).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]