Egeria

Wikipedia, Entziklopedia askea
Egeria mourns Numa, Claude Lorrainena.

Egeria ("makal beltzekoa"), erromatar mitologian, Kamenetako bat zen, iturri eta erditzeen jainkotasun edo ninfetako bat. Numa Ponpilioren emazte eta aholkularia izan zen[1].

Egeriaren gurtza Dianarenarekin lotuta zegoen, bai Aricciako Nemiko baso sakratuan egiten zen gurtzan eta, gerora, Erroma inguruko Porta Capenatik kanpoko basoan[2]; bi jainkosak, era berean, ezaugarri miresgarri, erlijioso edo sendagarria zuten urekin lotuta daude.

Numa Ponpilio hil zenean, bere etengabeko malkoengatik Dianak Egeria iturri bihurtu zuen.

Elezaharra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Elezaharrak dio Egeria ninfa Numa Ponpilio Erromako bigarren errege mitikoaren emaztea zela eta gaueko hitzorduetan, ninfak errege sabinarrari egozten zaizkion erreforma erlijiosoak diktatzen zizkiola[1]. Gaueko topaketak Erromako baso sakratu batean zegoen iturri baten ondoan egiten zituzten, Zelio muinoaren oinean, Capena atetik gertu[3].

Egeriak Erromako legeak ematen dizkio Numa Ponpiliori, Felice Giani

Egeriari haurdun zeuden emakumeek eskatzen zioten laguntza, eta litekeena da Egeria Junonen epitetoa izatea, jaiotzetan buru zena.

Ovidioren arabera, Numa Ponpilio hil zenean, Egeria, kontsolagaitz, Aricciako basoan babestu zen, eta Dianak iturri bihurtu zuen, zeinaren gurtza eten baitzuen bere aieneenekin[4].

Laktantzioren arabera, Numa Ponpiliok basoko haitzulo batean, lekukorik gabe, erretiratzeko ohitura zuen errito haiek jainkosaren aholkuz bere herriri ematen zizikiola esan ahal izateko. Ninfarekin elkarrizketak izateak erlijioaren autoritatea ematen zien bere egitasmoei[3]. Vestaren birjinak egunero joaten ziren Egeriaren iturritik behar zuten ura ateratzera.

Egeriak Erromako legeak diktatzen dizkio Numari, Ulpiano Checa

Varron aipatzen duen Agustin Hiponakoaren arabera, Numa Ponpilio erregea hidromantzian aritzen zen, eta horrela hitz egiten zuen demonioekin[5].

Eguneroko hizkeran[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hedaduraz, antonomasiaz zehazkiago, "egeria" hitzak pentsamendu politiko edo kulturaleko mugimendu baten inspiratzaile gisa aukeratutako emakume bat adierazten du ("musa" hitzaren sinonimoa, beraz).

Egeria hitza neologismo gisa erabiltzen da hainbat hizkuntzetan, hala nola, frantsesez[6] eta gazteleraz[7] pertsona baten aholkularia edo zuzendaria izendatuz, pertsona hori modu isilean edo ez oso nabarmenean bultzatzen duenean.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. a b «Ovid: Fasti III, 276» www.thelatinlibrary.com (Noiz kontsultatua: 2023-06-15).
  2. «ÉGÉRIE - Encyclopædia Universalis» www.universalis.fr (Noiz kontsultatua: 2023-06-15).
  3. a b «Lactantius: Divinarum Institutionum Liber I, 22» www.thelatinlibrary.com (Noiz kontsultatua: 2023-06-16).
  4. «Ovid: Fasti III, 479-496 eta 547-551» www.thelatinlibrary.com (Noiz kontsultatua: 2023-06-15).
  5. «Augustine: De Civitate Dei Liber VII, XXXV» www.thelatinlibrary.com (Noiz kontsultatua: 2023-06-16).
  6. (Frantsesez) Larousse, Éditions. «Définitions : égérie - Dictionnaire de français Larousse» www.larousse.fr (Noiz kontsultatua: 2023-06-16).
  7. RAE: Ninfa Egeria