Filipostarrei Gutuna

Epistola filipostarrei Bibliako Itun Berriko liburu bat da. Paulo Tartsokoak Filipos hiriko kristauei idatzitako gutun bat da.

Ingurune historikoa

Filipos Grezia iparraldeko, Mazedoniako, hiri bat zen. Kostatik 12 km-ra zegoen, eta bertatik igarotzen zen erromatar galtzada ospetsuenetako bat. Biztanle gehienak erromatar jatorrikoak ziren; gutxi ziren juduak, ez baitzuten han sinagogarik (Eg 16,13). Filiposko kristau-elkartea Paulok Europan sortu zuen lehena da (Eg 16,16-24). Bere bigarren misio-ibilaldian iritsi zen Filiposera (K.o. 50. urtean), Silas, Timoteo eta, agian, Lukas lagun zituela. Ez dirudi luzea izan zenik egonaldia. Geroago, bi aldiz igaro zen Filipostik (Eg 20,1.3). Hala ere, harreman iraunkorrak sortu ziren Pauloren eta Filiposko kristauen artean, eta filipostarrak bihurtu ziren Pauloren kristau kutunenak (1,7-8). Filipostarrengandik bakarrik onartu zuen Paulok laguntza, beharrean zegoenean (4,10-16; ik. 2 Ko 11,8-9), bere buruari ezarritako arauaren kontra. Filipostarrek Epafroditoren bidez bidali zioten diru-laguntzak, hain zuzen, eman zion Paulori gutuna idazteko bide, bere esker ona azaltzeko.

Paulo kartzelan zegoen (1,7.13.14.17) epistola idatzi zuenean, Efeson segur aski, 56. urtearen inguruan.

Zenbait ikertzailek uste dute gaur egun dagoen testua ez dela epistola bakarra, bi edo hiru epistola elkarri erantsiak baizik. Izan ere, nabari dira testuan zenbait haustura eta bat-bateko tonu-aldaketa. Dena den, inork ez du zalantzan jartzen epistola oso-osorik Paulorena denik.

Epistolaren hari nagusiak

Epistolan, alde batetik, Paulok filipostarrei zien maitasuna agertzen du (1,7-9; 2,1-2; 4,1). Beste aldetik, «Kristoren gurutzearen aurka dabiltzanek» (3,18) elkarteak ebanjelioarekiko duen zintzotasuna arriskuan jarriko duten beldurra adierazten du. Kristau juduzaleez ari da, legeko arau zaharkituak –erdainkuntzarena, esate baterako– betearazten saiatzen baitziren (1,15-17; 3,2-6). Kristorenganako sinesmenean tinko irautera eta larrialdian bozkarioz bizitzera dei egiten die Paulok (1,27-30; 2,16-18; 3,1; 4,4-7).

Hasierako agurra egin ondoren, apostoluak bere esker ona, poza eta maitasuna agertzen ditu, epistolaren bidez elkarte harekin harremanetan jartzen delako (1,3-11). Preso dago; baina atsekabe horrek bizkortu egiten dizkio bihotza, itxaropena eta Kristoren berri onaren alde saiatzeko gogoa (1,12-26).

Kristau-sinesmenaren aldeko borrokan sendo eta elkartuak iraun dezaten dei egiten die filipostarrei (1,27-30). Kristoren apaltasuna eta bihotz-zabaltasuna eredutzat hartu behar dituzte beren jokaeran, munduaren erdian argi-zuzi bizi izan daitezen (2,1-18).

3. kapitulua erdainkuntza ezarri nahi dieten juduzaleen aurkako oharrarekin hasten da. Han tonu-aldaketa nabari-nabaria gertatzen da, eta Pauloren hizkera gogortu egiten da. Erdainkuntzak eta gainerako judu-betebeharrek –«giza mailako gauzak»– ez dute ezer balio Kristo ezagutzearen eta harekin bat eginik bizitzearen aldean (3,1-11). Beren bihotza lurreko gauzetan jarri dutenen aurrean, kristauak zeruko hiritar dira, eta horren arabera jokatu behar dute (3,12–4,1). Poztu daitezen otoika bukatzen du gutuna. Aldi berean, gauza egiazko, zuzen eta on guztiak onar ditzatela eskatzen die (4,2-9). Azken agurra baino lehen, eskerrak ematen dizkie Paulok filiposarrei, bidali dioten laguntzagatik (4,10-23).