Eusko Jaurlaritzako lehendakaria

Lehendakaria
	Eusko Jaurlaritza
Orain karguan
Titularra	Iñigo Urkullu Renteria
Hasiera	2012ko abenduaren 13a
Karguduna
Trataera	Jaun Txit Gorena
Erakundea	Eusko Jaurlaritza
Izendatua	Eusko Legebiltzarra
Kargualdia	Lau urteak
Egoitza	Ajuria Enea
Sorrera	1936ko urriaren 13a
Lehen titularra	Jose Antonio Agirre

Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen klik eginez gero.

Eusko Jaurlaritzako lehendakarien gaineko zortzi datu

Eusko Jaurlaritzako lehendakaria Eusko Jaurlaritzaren burua da, hau da, Euskal Autonomia Erkidegoko gobernuburua. Lehendakariaren inguruko erakundeari Lehendakaritza deritzo. Historiako zenbait unetan Eusko Jaurlaritzako lehendakariak Euskal Herriko euskaldun guztien ordezkaritzat jokatu izan du, nagusiki erbestealdian, garai hartan ez baitzegoen beste erakunde demokratikorik Hego Euskal Herrian.^[1]^[2] Lehendakaria, gaur egun, Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ordezkari gorena da, baina Nafarroa Garaikoa ere izan daiteke baldin eta Espainiako Konstituzioko laugarren xedapen iragankorra abiaraziko balitz.^[3]

Egun, Euskadi nahiz Eusko Jaurlaritzako lehendakaria EAJko Iñigo Urkullu da.

Hitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Lehendakari»

Lehendakari hitza XX. mendearen hasieran sortutako neologismoa da, Euskadi, eusko eta Jaurlaritza bezala. Lehendakari hitza, hasieratik bertatik, edozein erakundetako (publikoa nahiz pribatua), taldetako edo gobernutako burua izendatzeko erabili da. Hartara, Orotariko Euskal Hiztegiko lehenengo adibidea (1911. urtekoa) hauxe da: «Euzko-Antzerti-Bazkunaren Lendakarijari» (Euskal Herriko Antzerki Elkartearen lehendakariari).

Lehendakaritzaren eginkizunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Lehendakaritza»

Lehendakariak eta sailburuek osaturiko erakundeari Lehendakaritza deritzo, eta bere eginkizuna, Eusko Jaurlaritzaren jarduna koordinatzeaz gain, zeregin hauetaz arduratzea da:

Harreman sozialak eta instituzionalak eta Euskal Autonomia erkidegoa atzerrian ordezkatzea.
Garapenerako lankidetzaren eta genero-berdintasunaren arloko politikak.
Hedabideei informazioa ematea, teknologia berrien garapena eta multimedia ekoizpena.

Lehendakaritza Sailaren egitura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehendakaritza
- Lehendakaritzaren Idazkaritza Nagusia
  - Lehendakariaren Kabinete Zuzendaritza
  - Protokolo Zuzendaritza
  - Zerbitzu Zuzendaritza
  - Azterlan eta Lege Araubide Zuzendaritza
  - Toki Administrazioekiko Harremanetarako Zuzendaritza
  - Eusko Jaurlaritzaren Madrilgo Ordezkaritza
- Koordinazio Idazkaritza Nagusia
  - Koordinazio Zuzendaritza
  - Autonomi Garapenerako Zuzendaritza
  - Jaurlaritzaren Idazkaritzako eta Legebiltzarrarekiko Harremanetarako Zuzendaritza
- Kanpo Harremanetarako Idazkaritza Nagusia
  - Kanpo Harremanetarako Zuzendaritza
  - Kanpoan diren Euskal Herritarrentzako eta Gizataldeentzako Zuzendaritza
  - Euskadiren Europar Batasuneko Ordezkaritza
  - Euskadiren Kanada, Mexiko eta Estatu Batuetako Ordezkaritza
  - Euskadiren Argentina, Brasil, Paraguai eta Uruguaiko Ordezkaritza
  - Euskadiren Txile eta Peruko Ordezkaritza
  - Euskadiren Kolonbia, Venezuela eta Erdialdeko Amerikako Ordezkaritza
  - Mugaz Gaindiko Lankidetzarako Ordezkaritza
- Herritarren Partaidetzarako eta Dokumentazioko Idazkaritza Nagusia
  - Herritarren Partaidetzarako Zuzendaritza
- Komunikaziorako Idazkaritza Nagusia
  - Komunikaziorako Zuzendaritza
  - Gobernu Irekirako eta Interneteko Komunikaziorako Zuzendaritza

Eusko Jaurlaritzako lehendakarien zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu nagusia: «Zerrenda:Eusko Jaurlaritzako Lehendakariak»

Legegintzaldia	Irudia	Lehendakaria	Alderdia	Alderdiak
Euzko Jaurlaritza Bigarren Errepublikaren eta Francoren diktaduraren garaian
1936-1960		Jose Antonio Agirre Lekube	EAJ	EAJ, PSOE, EPK, IR, UR eta EAE
1960-1979		Jesus Maria Leizaola Sanchez	EAJ	Erbestean 1979 arte. EAJ, PSOE, EPK, IR, UR eta EAE
Eusko Kontseilu Nagusia Trantsizio garaian
Legegintzaldia	Irudia	Presidentea	Alderdia	Oharrak
1978-1979		Ramon Rubial Cavia	PSE	EAJ, PSOE, EPK, IR, UR eta EAE
1979-1980		Carlos Garaikoetxea	EAJ	EAJ, PSOE, EPK, IR, UR eta EAE
Eusko Jaurlaritza Gernikako Estatutuaren garaian
Legegintzaldia	Irudia	Lehendakaria	Alderdia	Oharrak
I. (1980-1984)		Carlos Garaikoetxea Urriza	EAJ	EAJ
II. (1984-1985)		Carlos Garaikoetxea Urriza	EAJ	EAJ
II. (1985-1986)		José Antonio Ardanza Garro	EAJ	1985ean izendatua 1985-1986, EAJ
III. (1986-1990)		José Antonio Ardanza Garro	EAJ	1986-1987, EAJ 1987-1990, EAJ eta PSOE
IV. (1990-1994)		José Antonio Ardanza Garro	EAJ	1991, EAJ, EA eta EE 1991-1993, EAJ, PSOE eta EE 1993-1994, EAJ eta PSE-EE
V. (1994-1998)		José Antonio Ardanza Garro	EAJ	1995-1998, EAJ eta EA eta PSE-EE 1998, EAJ eta EA
VI. (1998-2001)		Juan José Ibarretxe Markuartu	EAJ	1999an izendatua 1999-2001, PNV eta EA
VII. (2001-2005)		Juan José Ibarretxe Markuartu	EAJ	2001-2005, EAJ, EA eta EB-B
VIII. (2005-2009)		Juan José Ibarretxe Markuartu	EAJ	2005-2009, EAJ, EA eta EB-B
IX. (2009-2012)		Patxi Lopez Alvarez	PSE-EE	2009-2012, PSE-EE eta PP
X. (2012-2016)		Iñigo Urkullu Renteria	EAJ	EAJ
XI. (2016-2020)		Iñigo Urkullu Renteria	EAJ	EAJ eta PSE-EE
XII. (2020-orain)		Iñigo Urkullu Renteria	EAJ	EAJ eta PSE-EE

Jose Antonio Agirre Región Autónoma del País Vasco izan zenaren lehen lehendakaria izan zen, 1937an Gerra Zibila galdu ostean, Francisco Francok autonomia desegin zuen arte.

Franco hil ostean Eusko Jaurlaritzak izan dituen bost lehendakarietatik, lau EAJ alderdikoak izan dira, eta bestea PSE-EEkoa.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ «Jose Antonio Agirre Euskadiko lehen lehendakaria» www.noticiasdegipuzkoa.eus (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
↑ (Gaztelaniaz) Zurdo, David. (2018). "LA LUCHA POR LA LIBERTAD". EL GOBIERNO VASCO EN EL EXILIO Y SUS COLECTIVIDADES A TRAVÉS DE LAS EDICIONES AMERICANAS DE EUZKO DEYA (1939-1953).. Revista Internacional de Historial de la Comunicación.
↑ España, Senado de. «Constitución Española» www.senado.es (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

(Gaztelaniaz) (Ingelesez) (Frantsesez) (Alemanez) Lehendakariaren webgune ofiziala Eusko Jaurlaritzaren webgunean.
(Gaztelaniaz) Ibarretxe.com webgunea
(Gaztelaniaz) Patxi Lopezen bloga

Datuak: Q1124265
Multimedia: Presidents of the Basque Government / Q1124265

[1] «Jose Antonio Agirre Euskadiko lehen lehendakaria» www.noticiasdegipuzkoa.eus (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).

[2] (Gaztelaniaz) Zurdo, David. (2018). "LA LUCHA POR LA LIBERTAD". EL GOBIERNO VASCO EN EL EXILIO Y SUS COLECTIVIDADES A TRAVÉS DE LAS EDICIONES AMERICANAS DE EUZKO DEYA (1939-1953).. Revista Internacional de Historial de la Comunicación.

[3] España, Senado de. «Constitución Española» www.senado.es (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).

[1]

[2]

[3]