Luis I.a Nafarroakoa

Luis I.a Nafarroakoa
	; Irudi gehiago
Frantziako erregea
; Nafarroako erregea
Bizitza
Jaiotza	Paris, 1289ko urriaren 4a
Herrialdea	Frantzia ; Nafarroako Erresuma
Heriotza	Vincennes, 1316ko ekainaren 5a (26 urte)
Hobiratze lekua	Saint-Denisko basilika
Heriotza modua	: eritasuna
Familia
Aita	Filipe I.a Nafarroakoa
Ama	Joana I.a Nafarroakoa
Ezkontidea(k)	Margarita Borgoinakoa (1305eko irailaren 23a, 1305eko irailaren 23a (egutegi gregorianoa) - 1315eko apirilaren 30a); Klementzia Hungariakoa (1315eko abuztuaren 19a, 1315eko abuztua (egutegi gregorianoa) - 1316ko ekainaren 5a)
Seme-alabak	ikusi Joana II.a Nafarroakoa; Joanes I.a Nafarroakoa;
Anai-arrebak	ikusi Elisabet Frantziakoa; Karlos I.a Nafarroakoa; Filipe II.a Nafarroakoa;
Leinua	Kapetar dinastia
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	agintaria
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	kristautasuna

Luis I.a Nafarroakoa eta X.a Frantziakoa, (Paris, 1289ko urriaren 4 – Vincennes, 1316ko ekainaren 5), ezizenez Luis Setatia edo Luis Liskarzalea, Nafarroa (1305 – 1316) eta Frantziako errege (1314 – 1316) eta Xanpaina eta Brieko kondea (1305 – 1314) zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreinaldia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aita Filipe IV.a "Ederra", ama Joana I.a Nafarroakoa eta anaiak Filipe V.a Luzea eta Karlos IV.a "Ederra" zituen. Kapeto etxearen hamabigarren Frantziako erregea zen eta bigarrena Nafarroan.

1305eko apirilaren 2an ama hil eta Nafarroako errege bihurtu zen, nahiz eta historialari batzuen arabera errege de iure baino ez izan aitak Erresuma gobernatzen jarraitu zuelako. 1314an aita hil zenean, Frantziako errege bihurtu zen eta 1315eko abuztuan Reimsen koroatu zuten.

Xanpainako azken kondea zen, titulua Frantziako koroari lotu zitzaiolako.

Bere erreinaldia laburra zen eta ez da historikoki aipagarria. Flandrian matxinada izan zuen, gosearen negua izenekoa jasan zuen eta orduko nobleen arteko borrokak ugariak ziren.

Ezkontza eta seme-alabak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Luis bi aldiz ezkondu zen.

1305eko irailaren 23an, Vernon hirian, ezkondu zen Borgoñako dukea zen Robert II.aren Margarita alabarekin. Margarita, bera bezala kapetarra zen, aitite Luis IX.a Frantziakoa zuelako. Alabaina, Margarita 1314an adulterio izateagatik atxilotua geratu zen eta preso sartua Château-Gaillard gazteluko Neslé dorrean. 1315eko agorrilaren 15ean, hilik agertuko zen bere laiotzean. Gehinen ustez, itoa zen senarraren agindupean. Berarekin halere Luisek alaba izan zuen:

Joana II.a (1311-1349), Nafarroako erregina (1328 – 1349).

1315eko agorrilaren 19an (lehendabiziko emaztea hil eta lau egun geroago) Luis berriz ezkondu zen Calabriako duke eta Hungariako erregea zen Karlos Martelen Klementzia alabarekin. Hau kapetarra ere bazen. Luis hil zenean Klementzia haurdun zegoen. Semea aita hil-ondokoa jaio zen laster:

Joanes I.a (1316-1316), egun gutxiko errege.

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Luis 1316ko ekainaren 5ean hil zen Vincennesen Jeu de Paume partida jokatu eta gero, ziur asko deshidratazioak jota, baina batzuen ustez pozoinduta^[1]. Parisko Saint Dennis basilikan lurperatu zuten.

Joana II.a printzesaren legitimitatearen auzia laster agertu zen. Alde batetik, erreginaren "adulterioak" dudatan jartzen zuen bere legitimitatea eta, bestetik, Frantzian Lege Salikoa zela eta semeak baino izan zitezkeen erregeak. Hori zela eta, orduan erregeordea zen Filipe anaia errege berri bihurtu zen Filipe II.a Nafarroakoa eta V.a Frantziakoa izenaz.

Historiaren pasadizo honek Maurice Druonen Les Rois maudits eleberria iradoki zuen.

Familia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aitona Filipe III.a Frantziako errege	Amona Elisabet Aragoikoa	Aitona Henrike I.a Nafarroako errege	Amona Blanka Artois-koa
Aita Filipe IV.a Frantziako errege		Ama Joana I.a Nafarroako erregina
Luis I.a / X.a Nafarroako errege Frantziako errege

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ www.france-pittoresque.com

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Marie-Anne Polo de Beaulieu: La France au moyen âge : De l'An mil à la Peste noire, 1348 (2002)
Roselyne Callaux: Robert III d'Artois (2002)

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

(Alemanez) ludwig_10_der_zaenker_koenig_von_frankreich_+_1316.html www.mittelalter-genealogie.de

Datuak: Q8384
Multimedia: Louis X of France / Q8384

Aurrekoa: Joana I.a	Luis I.a Nafarroako errege (1305-1316)	Ondorengoa: Joanes I.a
Aurrekoa: Joana I.a	Luis I.a Xanpainako konde (1305-1316)	Ondorengoa: Frantziako erresumari lotua
Aurrekoa: Filipe IV.a	Luis X.a Frantziako errege (1314-1316)	Ondorengoa: Joanes I.a

[1] www.france-pittoresque.com

[1]

i e a Nafarroako errege-erreginak
Iruñeko buruzagiak	Eneko Arista \| Gartzia Enekoitz \| Orti I.a Gartzeitz
Iruñeko erregeak	Antso I.a \| Gartzia II.a \| Antso II.a \| Gartzia IV.a \| Antso III.a \| Gartzea III.a \| Antso IV.a \| Antso V.a \| Petri I.a \| Alfontso I.a \| Gartzia V.a
Nafarroako errege-erreginak	Antso VI.a \| Antso VII.a \| Tibalt I.a \| Tibalt II.a \| Henrike I.a \| Joana I.a eta Filipe I.a \| Luis I.a \| Joanes I.a \| Filipe II.a \| Karlos I.a \| Joana II.a eta Filipe III.a \| Karlos II.a \| Karlos III.a \| Blanka I.a eta Joanes II.a \| Leonor I.a \| Frantzisko I.a \| Katalina I.a eta Joanes III.a
Nafarroa Behereko errege-erreginak	Henrike II.a \| Joana III.a eta Antonio I.a \| Henrike III.a