Gandu
Gandua[1] fenomeno meteorologiko bat da, atmosferan partikula oso txikiak (hautsa, errautsak, buztina edo esekitako harea) garraiatzen dituena.[2] Hautsa, gatzak (sodioa) edo inguruneko elementuak direla eta gertatzen denean, "A" motako gandua esaten zaio; gertaera bereziengatik gertatzen denean, hala nola basoko suteengatik edo izaera kutsatzaileko bestelako gertaerengatik, "B" motako gandua esaten zaio.[3]
Jatorria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jatorria itsas uretako gatz-partikulak dituen ur-lurrunaren partikuletan du, eta, kasu askotan, suteen kean eta errautsetan, Caracaseko ekialdean (Venezuela) 2010eko martxoaren amaieran hartutako irudian ikus daitekeen bezala.[4] Hondarrezko ekaitzak ere izan daitezke; fenomeno hori ohikoa da Mediterraneoko herrialdeetan, Kanariar Uharteetan eta beste eskualde batzuetan.[5]
Hareazko ekaitzen kasuan, partikulak oso tamaina heterogeneokoak dira, handienekoak ez dira iturritik oso urrun erortzen, eta finenak Siroko haizeak Kanariar Uharteetara eramandako distantzia handietara jarraitzen dute. Batzuetan, ekaitz horien soberakinak Ipar Amerikara iristen dira, Karibeko eta Estatu Batuetako ekialdean, udako antizikloiekin eta haize alisioekin. Puerto Rico eta Antilla Txikiak dira udako ekaitz horien eragin handiena jasaten dutenak.[5]
Kasu askotan, nahiz eta gero eta gutxiago izan, etxe-kutsatzaileak isurtzen dira hiriguneetan, adibidez Industria Iraultzatik Erresuma Batuan ikatza erretzeagatik sortzen zen smoga kasu.
Konparaketa beste fenomeno meteorologikoekin[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Meteoroa | Ikusgaitasuna | Hezetasuna | Aerosola |
|---|---|---|---|
| Euria | < 3 km | %100 | Ura edo izotza |
| Zirimiria | < 1 km | %100 | Ura edo izotza |
| Lainoa | < 1 km | %90-100 | Ura edo izotza |
| Lainobera | 1 - 2 km | %80-90 | Ura edo izotza |
| Bisutsa | < 2 km | < %80 | Partikula solidoak |
| Gandua | > 2 km | < %80 | Partikula solidoak |
Ikur meteorologikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Ikurra | Zenbakia | Deskripzioa |
|---|---|---|
 |
05 | Gandu |
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ «Gandu» Euskalterm (Noiz kontsultatua: 2022-03-15).
- ↑ ASALE, RAE-. «calina | Diccionario de la lengua española» «Diccionario de la lengua española» - Edición del Tricentenario.
- ↑ RTVE.es. (2020-02-24). «Qué es la calima y cómo afecta a la salud l RTVE» RTVE.es.
- ↑ Guillermo Zuloaga: El viento salante. Caracas: Creole Petroleum Corporation, Revista El Farol, 28 (218), pp. 29-33, 1966, ilustrado
- ↑ a b «El polvo del Sáhara: un viaje sin fronteras» Tiempo.com | Meteored 2019-04-25.
