Gaztelu (Gipuzkoa)

Koordenatuak: 43°06′59″N 2°01′22″W / 43.1164°N 2.0228°W / 43.1164; -2.0228
Wikipedia, Entziklopedia askea
Artikulu hau Gipuzkoako udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Gaztelu (argipena)».
Gaztelu
 Gipuzkoa, Euskal Herria
Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaGipuzkoa
EskualdeaTolosaldea
Izen ofizialaGaztelu
AlkateaMikel Belloso Arsuaga
Posta kodea20491
INE kodea20907
Herritarragazteluar
Kokapena
Koordenatuak43°06′59″N 2°01′22″W / 43.1164°N 2.0228°W / 43.1164; -2.0228
Map
Azalera9.15
Garaiera462
Distantzia32 km Donostiara
Demografia
Biztanleria168 (2023)
−5 (2022)
alt_left 70 (%41,7) (%48,8) 82 alt_right
Dentsitatea18,36 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 13,33
Zahartze tasa[1]% 22,99
Ugalkortasun tasa[1]‰ 121,21
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 80 (2011)
Genero desoreka[1]% -12,5 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 7,06 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 99,34 (2010)
Kaleko erabilera [2]% 89,1 (2016)
Etxeko erabilera[3]% 84.87 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera1995 Leaburu-Gaztelutik banaketa

Gaztelu Gipuzkoako ekialdean eta Tolosaldea dagoen landa-udalerri txiki eta euskalduna da. 165 biztanle zituen 2016. urtean.

Nafarroako mugan egonda, historian zehar hainbat liskar eduki izan ditu, izan ere herriaren izenak iraganaldi militar hori iradokitzen du.

Mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Iparraldean Belauntza eta Elduain, hegoaldean Orexa eta Lizartza, ekialdean Berastegi eta mendebaldean Leaburu mugakide ditu.

Bestela, bi barrendegi txiki ditu Leitzaldeko (Nafarroa) mugan.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1374 urtean Tolosa herriari lotu zitzaion, erasoetatik nolabaiteko babesa lortzearren. Arriskua igarota, 1845 urtean banandu eta alkatea lortu zuen. 1966 urtean Leabururekin batu eta Leaburu-Gaztelu udalerria osatu zuen. Biztanleen eskaerei erantzunez, 1995 urtean berriro banandu eta udalerria osatu zuen.

Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019an 166 biztanle zituen, eta horietatik %21,08k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoak %4,22 ziren.[4]

Gazteluko biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2017an honela banatzen ziren sektoreak: lehen sektorea %18,2. Bigarren sektorea %1,5. Hirugarren sektorea %68,7. Eraikuntza %11,6.[4]

Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2015eko udal hauteskundeetan EH Bilduk 57 boto lortu zituen (4 zinegotzi) eta independenteek (Udaberri Taldea)[5] 38 boto (zinegotzi 1).[6] Gari Aranzabal izendatu zuten alkate.[7]

2019ko udal hauteskundeetan EH Bilduk 42 boto lortu zituen.[6] Edurne Gartzia izendatu zuten alkate.[8]

2023ko udal hauteskundeetan EH Bilduk 55 boto lortu zituen.[9]

Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gazteluko Josefa Agustina Barriolaren[10] testigantza, herrian euskarak zuen egoeraren eta gaztelaniaren prestigioaren ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak[11][12] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Gazteluko euskara[13] gipuzkeraren aldaera da, eta Tolosaldeko euskara hain zuzen. Beterriko hizkerekin batera, Erdiguneko azpieuskalkia[14] osatzen du. 2016an herritarren %90,57 euskalduna zen.[4]

Ondasun nabariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaztelu XX. mende hasieran

Gazteluar ezagunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Asuntzioko eliza

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ a b c «Web Eustat. Datos Estadísticos de Gaztelu» www.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  5. ↑ «Udal hauteskundeak 2015 - Gaztelu - Tolosaldeko ataria» ataria.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  6. ↑ a b www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  7. ↑ «Gari Aranzabal izango da alkate Gaztelun - Gaztelu» Tolosaldeko ataria (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  8. ↑ «Edurne Gartziak hartuko du alkate makila - Gaztelu» Tolosaldeko ataria (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  9. ↑ «Udal hauteskundeak 2023 - Gaztelu - Tolosaldeko ataria» ataria.eus (Noiz kontsultatua: 2024-03-17).
  10. ↑ «Barriola Mintegiaga, Josefa Agustina - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-26).
  11. ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-26).
  12. ↑ «Eskolan maistra erdaldunak - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-26).
  13. ↑ «Gaztelu - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-05).
  14. ↑ «Erdigunekoa (G) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-05).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Gipuzkoa

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Gaztelu_(Gipuzkoa)&oldid=9643876"(e)tik eskuratuta