Gerrilla

Gerrilla etsaia ahultzea helburu duten ekintza barreiatuetan oinarrituriko gerra mota da. Armada erregularretik at, gerrilla historikoki herritar xumeez osatua egon da eta bere ekintzarik ohizkoenak komunikazio lineak saboteatzea eta bakarkakoei edo talde txikiei erasotzea da. Gerrilla erresistentzia talde eta iraultzaileekin lotu ohi da.

Bestalde, gerrillaren jo-puntua duen Estatuak, gerrilla talde terroristatzat izendatu du sarritan.

Gerrillaren teoria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Historian zehar, hainbat autorek teorizatu du gerrillaren funtzio, izaera eta egitekoen inguruan. Horietatik ezagunenak Mao Zedong txinatarra eta Che Guevara argentinar-kubatarra dira. Era berean, Alemaniako RAFeko kide zen Ulrike Meinhofek hiriko gerrilla ereduaz teorizatu zuen.

Gerrilla garaikide esanguratsu batzuk[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jarraian, historian zehar edota gaur egun garrantzitsuak izan diren gerrilla batzuk aipatzen dira. Horietariko batzuk (IRA edo Brigada Gorriak, esaterako) hiri gerrillatzat hartu ohi dira, talde armatu arruntarekin pareka daitekeen gerrilla mota berezia osatuz.

Palestinan
- Palestinaren Askapenerako Herri Frontea (PFLP)
Kolonbian:
- Kolonbiako Indar Armatu Iraultzaileak (FARC-EP)
- Nazio Askapenerako Armada (ELN-UC)
Vietnamen (1960 eta 1970eko hamarkadak):
- Viet Minh
Uruguain (1970 hamarkada)
- Nazio Askapenerako Mugimendua - Tupamaroak
Italian (1970 eta 1980ko hamarkadak, batez ere):
- Brigada Gorriak (BR)
Alemanian (1970ko hamarkadatik 1990 hamarkadara arte):
- Armada Gorriaren Frakzioa (RAF)
Erresuma Batua eta Irlandan (Ipar Irlandan batez ere):
- Irlandako Armada Errepublikarra (IRA) (2005ean kanpaina armatua amaitutzat emana)
Mozambike (1960 eta 1970eko hamarkadak):
- Mozambikeko Askapen Frontea (FRELIMO)
Kurdistan:
- Kurdistango Langileen Alderdia (PKK)
Peru (1980ko hamarkada, batez ere):
- Peruko Alderdi Komunista (PCP)
- Tupac Amaru Mugimendu Iraultzailea (MRTA)
Mexiko:
- Askapen Nazionalerako Armada Zapatista (EZLN)

Gerrillak dituzten herrialdeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauetaz gain, gaur egun hainbat gerrillak ondoko herrialdetan dihardute, besteak beste: Irak (gerrilla nazionalistak nahiz islamistak), Sri Lanka (LTTEko tamilak), India (Indiako Alderdi Komunista Maoista), Nepal (Alderdi Komunista Maoista, 2007tik su etenean), Txetxenia (Errusia), Afganistan (talibanen gerrilla, batez ere), Iran (Kurdistango PJAK alderdia), Filipinak (hainbat gerrilla islamista, nazionalista eta komunista), Darfur (Sudan) eta Afrikako hainbat herrialde.