Henry Moore

Henry Moore
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Castleford (en) , 1898ko uztailaren 30a
Herrialdea	Erresuma Batua ; Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua 1927ko apirilaren 12a)
Talde etnikoa	Ingelesa
Heriotza	Much Hadham (en) , 1986ko abuztuaren 31 (88 urte)
Hobiratze lekua	San Paulo katedrala
Familia
Ezkontidea(k)	Irina Radetsky (en)
Hezkuntza
Heziketa	Royal College of Art (en) ; Castleford Academy (en) ; Leeds Arts University (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Ikaslea(k)	ikusi Krishna Reddy (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	eskultorea, watercolorist (en) , ilustratzailea, grabatzailea, bandmaster (en) , artista bisuala, artista grafikoa eta arkitektura proiektuen marrazkilaria
	Parte-hartzailea documenta (en) ; Documenta II (en) ; Documenta III (en) ; Documenta 6 (en) ;
Lantokia(k)	Paris; Londres; Hampton (en) eta Much Hadham (en)
Lan nabarmenak	ikusi Draped Seated Woman (en) ; Reclining Figure: Festival (en) ; Two-Piece Reclining Figure: Points (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena ; Goslarer Kaiserring (1975) ; Erasmo saria (1968) ; Fellow of the British Academy ; Austrian Decoration for Science and Art (1978) ; Madrilgo Complutense Unibertsitateko honoris causa doktoregoa (1981) ; Eugene McDermott Award in the Arts at MIT (1981) ; Order of the Companions of Honour ; Merituaren Ordena (Erresuma Batua) ;
Kidetza	Serbian Academy of Sciences and Arts (en) ; Suediako Arteen Errege Akademia; Britainiar Akademia; National Academy of Fine Arts (Argentina) (en) ; Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten (en)
Mugimendua	Arte garaikidea; surrealismoa; Primitibismoa; modernismo katalana
Genero artistikoa	arte abstraktua; Organic abstraction (en) ; Arte figuratiboa; arte publikoa
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Britainia Handiko Armada
Parte hartutako gatazkak	Lehen Mundu Gerra
	henry-moore.org

Henry Spencer Moore (Castleford, 1898ko uztailaren 30a - Much Hadham, 1986ko abuztuaren 31) Ingalaterrako eskultorea zen. XX. mendeko eskultore nagusietako bat izan zen eta bere garaiko artista britainiar ospetsuena. Arte primitiboa, Jean Arpen Surrealismoa eta Arte abstraktuaren eraginak izan zituen.

Giza gorputzaren abstrakzioa asko landu izan zuen, amatasunak batez ere. Kasko izeneko buru abstraktuak ere egin zituen. 1950. urtean hasi zen espazio publikoetarako eskultura monumentalak egiten. Haietako adibide on bat Gernikan topa dezakegu (Figura handia aterpean). Materialen izaerarekin jokatzen zuen bere lanetan, harria, zura eta brontzea landu zituen. Bere eskulturek hutsuneak zituzten askotan. Arte kritikari askok bere forma abstraktuak bere jaiolekuko paisaia eta mendixkekin erlazionatzen dituzte.

Bere ospeari esker aberastu egin zen, eta aurreztu zuen diruarekin Henry Moore Fundazioa sortu zuen 1977. urtean.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ingalaterrako Yorkshire konderriko Castleforden jaio zen 1898an, meatzari familia batean. Aurrena maisu ikasketak egin zituen. Lehen Mundu Gerran ibili ondoren, eskultura ikasketak egin zituen, Leedsen lehenengo, eta Londresen gero (1919- 1924). 1928an egin zuen bere lehen erakusketa. Bigarrena 1931n egin zuen, eta sekulako eskandalua sortu zuen, hainbesteraino non Royal Londresko Royal Collegetik bota baitzuten, artean hango irakasle zela. Berehala hartu zuten Chelseako arte eskolan, eta han ari izan zen 1939 arte. Garai hartan hasi zitzaizkion lan eskariak egiten, baina Bigarren Mundu Gerraren ondoren etorri zitzaion ospea eta XX. mendeko artean izan zuen garrantzi handia. Haren lanaren gaurkotasunagatik eta arteak sortzen dituen galdera larri askori erantzuten ahalegin bizian saiatzeagatik, besteak beste, sortu zuen Mooreren lan ausart bezain soseguz beteak halako lilura handia mundu osoan.

Mooreren artegintza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Moorek eta bere gisako artista moderno batzuek badute ezaugarri komun eta garrantzi handiko bat, batetik arte primitiboei lehen mailako eta ereduzko balio estetikoa eman izana eta, bestetik, Alexander Archipenko, Constantin Brancusi, Jacob Epstein eta Henri Gaudier-Brzeska eta era horretako artisten lanak eta formaren alorrean egin zituzten bilaketa nekaezinak oso kontuan hartu izana, eskulturaren etorkizuna zeharo baldintzatzeraino. Artista horientzat gizakia ez zen jadanik unibertsoaren ardatza, munduaren mugek aspaldi egiten zioten gainezka, beraz edertasun klasikoaren arauek ez zuten inongo zentzurik.

Hala eta guztiz ere, Moorerentzat giza irudia zen bere artelanen gai nagusia, bai eskulturetan eta bai marrazkietan eta grabatuetan. Baina giza irudiaren bidez Moorek gizakiaz gaindiko energia adierazi nahi izan zuen, unibertsoak bere aniztasunean sortzen dituen tenka indarren jokoan, gizakiaren eta gauzen arteko lotura sakona. Harreman horren bizitasuna zen, bere lausoan, Moore forma trinko bezain bikainen bidez adierazten saiatu zena.

Hain anbizio handiko obrak nahitaez behar zuen barne kohesio trinkoa, eta arte joera eta tradizio askoren aipamenak eta, mintzamoldeak aintzat hartu bazituen ere bere lanean, Moorek leial iraun zuen beti bere sormenezko bidean, bestek landutako alorrak ikuspegi berriz eta begirada ernez begiratu zitezkeela frogaturik.

Moorek muzin egin zion arte figuratiboaren eta arte abstraktuaren arteko aldeari eta bereizkuntzari, bata nahiz bestea landu baitzituen, izadiaren eta unibertsoaren energia adierazteko une bakoitzean behar zuen irudikatze modua aukeratuz, formaren inguruko eztabaida, beretzat alferrikakoak, bazterrean utziz. Moore orobat zegoen bere garaiko egoerarekin kezkaturik, eta inguruko gertakizunen lekuko izaten saiatu zen. Mooren eskultura lana oso oparoa izan zen, bai kopuruz, bai gaiez eta bai materialez : Ama eta tuuea (1936), Bi forma (1934), A» taBirjrna eta umea (1936), Kanpo far •n tak-barne formak zut (1953- 1954) ; Ama luzatua eta bere umea (1960- 1961)... Irudi0

Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Irudi bat handitzeko, klika ezazu gainean.

Familia, 1950
Stevenage, Ingalaterra.
Figura erdi etzana, 1951 aldean
Fitzwilliam Museum, Cambridge

Three Way Piece No. 2, 1964-1965
Toronto, Kanada.

Figura handia aterpean, 1985-1986
Gernika-Lumo.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2013/08/09 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Henry Moore Formabegiradan.net

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Henry Moore

Datuak: Q151097
Multimedia: Henry Moore / Q151097