Homo floresiensis

Homo floresiensis
	94–13 Ka PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓ ;
	Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Animalia
Filuma	Chordata
Klasea	Mammalia
Ordena	Primates
Familia	Hominidae
Generoa	Homo
Espeziea	Homo floresiensis; Brown et al., 2004
Banaketa mapa

Homo floresiensis orain dela 190.000 eta 50.000 urte bizi izan zen hominino bat izan zen. Hobbit ezizena jaso du bere tamaina txikiagatik, uharte-enanismoaren ondorio izan daitekeena^[1]. H. floresiensis intrigagarria da, bai tamainagatik, bai antzinatasunagatik, gizaki modernoekin partekatzen ez dituen ezaugarri deribatuak dituen Homo generoko espezie berriaren adibidea baita. Beste era batera esanda, H. floresiensisek gizaki modernoekin partekatzen du arbaso komun bat, baina giza leinu modernotik bereizi zen eta eboluzio-bide desberdin bati jarraitu zion. Aurkikuntza nagusia 30 urte inguruko emakume baten hezurdura izan zen. 2003an aurkitua, 18.000 urte ingurukoa da. Kalkuluen arabera, emakumeak metro bateko altuera eta 380 cm³-ko garun-bolumena zuen (txikitzat jotzen da txinpantze batentzat, eta H. sapiensaren batez bestekoaren heren bat baino gutxiago, 1.400 cm³-koa).

Hala ere, H. floresiensis benetan espezie banandua ote den eztabaidatzen ari dira^[2]. Zientzialari batzuek diote H. floresiensis H. sapiens modernoa zela, eta enanismo patologikoa zuela^[3]. Hipotesi hau, neurri batean, Floresen bizi diren gizaki moderno batzuk, eskeletoa aurkitu zen Indonesiako uhartean, pigmeoak direnean oinarritzen da. Honek, enanismo patologikoarekin batera, gizaki nabarmen ñimiño bat sor zezakeen. H. floresiensis espeziearen aurkako beste eraso handi bat da H. sapiensekin soilik lotutako tresnak aurkitu zirela bere inguruan.

Hala ere, enanismo patologikoaren hipotesiak ez ditu beste ezaugarri anatomiko batzuk azaltzen, gizaki modernoen (gaixoak izan ala ez) antzekoak ez direnak, baina bai gure generoko kide ohien antzekoak. Garezurreko ezaugarriez gain, ezaugarri horiek eskumuturreko hezurren forma, besaurrea, sorbalda, belaunak eta oinak barne hartzen dituzte. Gainera, hipotesi honek ez du azaltzen ezaugarri horiek berak dituzten gizabanakoen adibide asko aurkitu izana, eta horrek adierazten du populazio handi batenak zirela eta ez zirela gizabanako bakar batera mugatzen.

2016an, Mata Mengen, Liang Boatik 74 bat kilometrora, hortz fosilak eta ustez H. floresiensisen arbasoak ziren hominidoen masailezur partziala aurkitu ziren^[4]. Duela 700.000 urte ingurukoak dira eta^[5], Gerrit van den Bergh arkeologo australiarraren arabera, ondorengo fosilak baino are txikiagoak dira^[6].

Aurkikuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2003an, Liang Bua kobazuloaren aztarnen artean, 18.000 urteko eskeleto subfosil bat aurkitu zuten; besoetako hezurrak baino ez zitzaizkion falta.

Geroago, 2004an, beste bederatzi lagunen arrastoak aurkitu ziren leku berean; denak txikiak. Lanabes txikiak aurkitu zituzten ere, 90.000 urtetik 13.000rakoak direla estimatzen direnak.

Flores uhartea "mundu galdutzat" deskribatu dute Nature aldizkarian. Munduko gainerako lekuetan desagertutako animali batzuek irla horretan eboluzionatu zuten, eta itxura erraldoiak edo nanoak hartu zituzten. Esaterako, elefante nanoak eta sugandila erraldoiak (Komodoko dragoiaren antzekoak) zeuden irlan.

Jatorria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Adituek hobbit izenordea eman zieten espezie honetako kide txikiei, J.R.R. Tolkien idazlearen liburuetako pertsonaiak bezala. Homo floresiensis-ek 74.000 urte inguru ditu; haren arrastoak ez daude fosilizatuta; bigunak dira eta hezurrak aurkitu bezain laster lehortzen utzi behar dira, atera baino lehen. ADN mitokondrial egokia aurkitzea espero dute; horrela, Homo sapiens espeziearen ADNarekin alderatu ahalko dute. Hala ere, itxaropenak ez dira oso handiak, ADN mota hori klima tropikaletan ez baita oso ondo mantentzen.

Anatomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Homo erectus espeziea, Homo floresiensis-aren arbaso zuzena omen zena, gizaki modernoaren altuera berekoa zen, gutxi gorabehera. Hala ere, adituen arabera, irlan elikagaien eskasia zegoen; eta ondorioz, hara ailegatutako Homo erectus-ak uharteetako nanismoa jasan omen zuen, han bizi ziren espezie askoren antzera.

Gorputz txikia izateaz gain, H. floresiensis espezieak oso burmuin txikia zuen. Aurkitutako espezimenarena 380 cm³-koa zen, txinpantzearen edo Australopithecus generoko espezieen antzera. Oso nabarmena da H. erectus-aren burmuinaren bolumena 980 cm³-koa izatea, eta haren ondorengoa omen den Homo floresisensis espeziearena horren erdia izatea. Dena den, ez da uste ezberdintasun handiak egon zirenik inteligentziari dagokionez bi espezieen artean, burmuin eta gorputz-masaren arteko erlazioagatik. Janariak prestatzeko sua erabiltzen zutela uste dute, baita harrizko erremintak ere.

Biziraupena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Homo floresiensis-a gizaki modernoekin batera bizi izan zen, baina haien arteko elkarrekintzak ezezagunak dira. Geologia analisiek diote erupzio bolkaniko baten ondorioz desagertu zela, duela 12.000 urte inguru, faunaren zati handi batekin batera (esaterako, Stegodon nanoa eta arratoi erraldoiak).

Hortaz, neanderthala eta beste hominidoak baino askoz denbora gehiago bizi izan zen.

Zenbait adituk uste dute espezie hau denbora gehiago bizi izan zela Flores uharteko beste leku batzuetan, eta agian hori dela herritarrek kontatzen dituzten istorio folklorikoen iturria.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Ingelesez) Brown, P.; Sutikna, T.; Morwood, M. J.; Soejono, R. P.; Jatmiko; Wayhu Saptomo, E.; Awe Due, Rokus. (2004-10). «A new small-bodied hominin from the Late Pleistocene of Flores, Indonesia» Nature 431 (7012): 1055–1061. doi:10.1038/nature02999. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).
↑ (Ingelesez) Argue, Debbie; Donlon, Denise; Groves, Colin; Wright, Richard. (2006-10-01). «Homo floresiensis: Microcephalic, pygmoid, Australopithecus, or Homo?» Journal of Human Evolution 51 (4): 360–374. doi:10.1016/j.jhevol.2006.04.013. ISSN 0047-2484. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).
↑ (Ingelesez) Martin, Robert D.; MacLarnon, Ann M.; Phillips, James L.; Dobyns, William B.. (2006-11). «Flores hominid: New species or microcephalic dwarf?» The Anatomical Record Part A: Discoveries in Molecular, Cellular, and Evolutionary Biology 288A (11): 1123–1145. doi:10.1002/ar.a.20389. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).
↑ Callaway, Ewen. (2016-06-01). «‘Hobbit’ relatives found after ten-year hunt» Nature 534: 164–165. doi:10.1038/534164a. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).
↑ (Ingelesez) Brumm, Adam; van den Bergh, Gerrit D.; Storey, Michael; Kurniawan, Iwan; Alloway, Brent V.; Setiawan, Ruly; Setiyabudi, Erick; Grün, Rainer et al.. (2016-06). «Age and context of the oldest known hominin fossils from Flores» Nature 534 (7606): 249–253. doi:10.1038/nature17663. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).
↑ (Ingelesez) van den Bergh, Gerrit D.; Kaifu, Yousuke; Kurniawan, Iwan; Kono, Reiko T.; Brumm, Adam; Setiyabudi, Erick; Aziz, Fachroel; Morwood, Michael J.. (2016-06). «Homo floresiensis-like fossils from the early Middle Pleistocene of Flores» Nature 534 (7606): 245–248. doi:10.1038/nature17999. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q186266
Multimedia: Homo floresiensis / Q186266
Espezieak: Homo floresiensis

[1] (Ingelesez) Brown, P.; Sutikna, T.; Morwood, M. J.; Soejono, R. P.; Jatmiko; Wayhu Saptomo, E.; Awe Due, Rokus. (2004-10). «A new small-bodied hominin from the Late Pleistocene of Flores, Indonesia» Nature 431 (7012): 1055–1061. doi:10.1038/nature02999. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).

[2] (Ingelesez) Argue, Debbie; Donlon, Denise; Groves, Colin; Wright, Richard. (2006-10-01). «Homo floresiensis: Microcephalic, pygmoid, Australopithecus, or Homo?» Journal of Human Evolution 51 (4): 360–374. doi:10.1016/j.jhevol.2006.04.013. ISSN 0047-2484. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).

[3] (Ingelesez) Martin, Robert D.; MacLarnon, Ann M.; Phillips, James L.; Dobyns, William B.. (2006-11). «Flores hominid: New species or microcephalic dwarf?» The Anatomical Record Part A: Discoveries in Molecular, Cellular, and Evolutionary Biology 288A (11): 1123–1145. doi:10.1002/ar.a.20389. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).

[4] Callaway, Ewen. (2016-06-01). «‘Hobbit’ relatives found after ten-year hunt» Nature 534: 164–165. doi:10.1038/534164a. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).

[5] (Ingelesez) Brumm, Adam; van den Bergh, Gerrit D.; Storey, Michael; Kurniawan, Iwan; Alloway, Brent V.; Setiawan, Ruly; Setiyabudi, Erick; Grün, Rainer et al.. (2016-06). «Age and context of the oldest known hominin fossils from Flores» Nature 534 (7606): 249–253. doi:10.1038/nature17663. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).

[6] (Ingelesez) van den Bergh, Gerrit D.; Kaifu, Yousuke; Kurniawan, Iwan; Kono, Reiko T.; Brumm, Adam; Setiyabudi, Erick; Aziz, Fachroel; Morwood, Michael J.. (2016-06). «Homo floresiensis-like fossils from the early Middle Pleistocene of Flores» Nature 534 (7606): 245–248. doi:10.1038/nature17999. ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2023-01-27).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]