Ippolito Caffi

Ippolito Caffi
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Belluno, 1809ko urriaren 16a
Herrialdea	Italiako Erresuma (1861eko martxoaren 17a - 1866ko uztailaren 20a)
Heriotza	Battle of Lissa (en) , 1866ko uztailaren 20a (56 urte)
Heriotza modua	: itotzea
Jarduerak
Jarduerak	margolaria
Genero artistikoa	paisaia margolaritza

Ippolito Caffi (Belluno,1809ko urriaren 16a – Lissa, 1866ko uztailaren 20a) italiar margolaria izan zen.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Giacomo eta Maria Castellanirengandik jaioa, Bellunon egin zituen ikasketak, gero Paduan bere lehengusu margolaria Pietro Paolettirekin, zeinak gustu neoklasikoko Bellunoko beste margolari batekin, Giovanni De Min, lan egin zuena; azkenik, Accademia di Venezian, non XVIII.mendeko paisaia-margolari veneziarrak ezagutu ahal izan zituen. Garai horren adibide bere Il ponte di Rialto da, Ca 'Pesaro-n.

Maila altukoa, baina giro itogarri hartan, Caffi ezinegona sentitzen hasi zen: beraz, 1832ko urtarrilean, Erromara joan zen bizitzera bere lehengusu Paolettirekin batera. Bere tailerrean parte hartuz, Caffik teknika hobetu zuen, ikuspegiaren generoan sakonduz. Garai hartan, formula berriak dituzten Europa osoko artisten bidegurutzea zen Betiereko Hiria, eta Caffi gaztea aske sentitzen da esperimentatzeko. 1833. urte hasieran Caffik bere estudioa ireki zuen, naturaletik margolaritzara eta marrazketara dedikatuz.

Erroman egoitza, beste hiri batzuetara bidaiatu ohi zuen bere lanak erakusteko. Erroman ere bidaia bat egin zuen globo aerostatiko batean, eta horrenbeste deigarria egin zion non bi koadro ia erromantiko gai honekin margotu zituen.

Bere lehen lan ezagunenak 1834koak dira eta horien artean Trinità dei Monti izenekoa dago. Urte horietan, Caffik bizitza osoan erabiliko duen lan-metodoa garatu zuen: lehen zirriborroak, marrazkiak eta oharrak in situ egitea, gero estudioan hortik abiatuta margolanak egiteko. Azterketa horiek guztiak, gehienetan bereizi nahi ez zituenak, Veneziako museoen altxor handia osatzen dutenak dira, alargunaren dohaintzari esker. Adibidez, 1837ko Erromako Inauteriak. Moccoletti festa lehen zirriborroa, berrogeita bi bertsio egin zituena.

1841ean Paduako Caffè Pedrocchi-ko erromatar gela apaindu zuen. 1843an Napolira abiatu zen eta, handik, ekialderantz, Atenas, Turkia, Palestina eta Egipto bisitatuz; 1844an Italiara itzuli zen, zirriborroz eta lanez beteta. Argiaren eta haren erreflexuen ikuspegi berriarekin aberastuko da.

Italiara berriro etorri zenean, Risorgimento garaian, abertzale sutsua bilakatu zen.1848an Erroma utzi zuen, Friulirantz abiatua. Palmanovan Austriaren kontrato gerran sartu zen. Soldadu gisa borrokatzeak ez dio galarazten pintura bihurtuko diren zirriborroak marraztea, hala nola Visco Illiria: 1848ko apirilaren 17ko erasoa, matxinatuen porrota islatzen duena; preso hartuta, ihes egin zuen, Venezian urtebetez geldituz. 1849an Genovan, Suitzan eta 1850ean Turinen.

Londresera hainbat bidaia egin ondoren, bidai horien artean Erakusketa Unibertsalean bere lana erakusteko, Parisen eta Espainian ere erakusketak egin zituen eta, 1855ean, Erromara itzuli zen. 1858tik Venezian berriro zegoen, non "indarkeria publikoaren delituagatik" epaiketa bat jasan zuen. Garai hartan bere arrakasta erabatekoa da, kritikariek goraipatzen dute, eta bezeroen artean Pio IX. eta Austriako Duke Handia daude. Azken honek bere sarrera Venezian margotzea eskatzen dio.

1860an,Turinera eta Milanera maiz egiten zituen bisitek Austriako agintarien susmoak piztu zituzten. Horren ondorioz, San Severoko espetxean preso politikoa izan zen hiru hilabetez. Handik Milanera itzuli zen, gero Napolira joan zen, Garibaldiko armadan sartuz. 1860. urtearen ondoren, Italiaren bateratzea lortuta egonda, Caffi Veneziara itzuli zen non margotzeari berriro ekin zion.

57 urte zituela hil zen, 1866ko Lissako batailan Re d'Italia itsasontzia hondoratzean. Hirugarren independentzia gerra bete-betean zegoela, Venezia utzi berria Florentziarako norabidean eta, handik Tarantora joateko helburuarekin. Bere amaiera bertsotan betikotu zuen bere lagun poeta Sebastiano Barozzik, Cronaca del popolo durante la redenzione d'Italia olerki indartsuaren XXXVIII. kapituluan:


«Navi malconce in quella parte, e in questa qual s'affonda, qual preda è dell'ardore. E Caffi in mezzo ai flutti ansante, affranto che scomparisce, e torna a tanto a tanto. E lagrimando: - Oh Ippolito diletto ah in qual forma adempi a' tua promessa!... L'intenso amor dell'arte, il grande affetto di patria a morte ti menò per essa^[1]».	«Ontzi hondatuak alde horretan eta honetan hondoratzen den, zein harrapakina den ardura. Eta Caffi olatuen erdian hatsa, bihotza apurtuta desagertzen, eta behin eta berriz itzultzen. Eta negarrez: - Oi Hipolito maitea ai zer modutan betetzen duzu zure promesa!... Artearen maitasun biziak, aberriaren maitasun handiak heriotzara eraman zintuen horregatik».

Arte-profila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bizitza osoan zehar nahiko bizi-maila altua mantentzea lortu zuen.Bere margolanak, batzuk askotan errepikatuak, Europako nobleei saldu zizkien, Austriako Printzeari berari barne.

Caffiren lanak, Veneziako XVIII. mendeko ereduetan inspiratu baziren ere, ikuspegien hiztegi piktorikoa modernizatzea lortu zuen, bai ikuspuntu berriak arakatuz, gaueko eszenetan bezala, bai ezohiko gaiekin, hala nola, hegaldia. aire beroko globoa.^[2]

Elurra eta lainoa Kanal Handian, (1842) XIX. mendeko pinturan erregistro-aldaketa erradikal baten sinbolo bihurtu zen. Annalisa Scarpa arte-historialariak hauxe dio: “Bere garaiko paradigmen inguruan Caffi-ren modernitateari buruzko zalantzarik balego, pintura honen azpian dagoen asmakizun burutsuak berehala kenduko lituzke”.

Bizitzan oso estimatua izan arren, Caffik 1960ko hamarkadaren erdialdera arte itxaron behar izan zuen arte historialariek serio kontuan hartzeko. Haren heriotzaren mendeurrenaren harira Venezian jarritako erakusketa handiarekin, bere pinturaren birbalorizazioa gertatu zen. Bere ekoizpen piktorioa oso ugaria zen eta horren zati bat galdu zen.

Bellunoko Museo Zibikoan lan gutxi batzuk baino ez dira gordetzen:

Gaueko festa San Pietro di Castellon (olioa mihise gainean);
La Salute eta Canal Handia elurrarekin (olioa mihise gainean);
Karabana basamortuan (olioa mihise gainean);
Belluno eta Monte Serva (olioa mihise gainean);
San Marko plaza lainoarekin (olioa mihise gainean).

Beste mihise batzuk bilduma pribatuen parte dira eta beste lan ugari kontserbatzen dira Italiako eta Europako hiri askotako museo, etxe pribatu eta jauregietan, besteak beste, Vatikano Hiria, Kopenhage, Erroma, Turin, Treviso, Trieste, Venezia.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Giuliano Galletti e Paolo Steffan, Sebastiano Barozzi e la sua “Cronaca del popolo”. Un poeta di San Fior nel Risorgimento, San Fior, Edizioni Comune di San Fior, 2016, 77. orr.
↑ (Italieraz) «A Venezia rivivono le avventure di Ippolito Caffi: intervista ad Annalisa Scarpa» ArtsLife 2016-12-12 (Noiz kontsultatua: 2021-12-18).

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mary Pittaluga, CAFFI, Ippolito, Dizionario biografico degli italiani lanean, 16. bol., Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1973. URL consultato il 2 aprile 2015.
Guido Perocco (editorea), Ippolito Caffi, 1809-1866: raccolta di 154 dipinti di proprietà del Museo d'arte moderna Ca' Pesaro, Venezia, Venezia, Marsilio, 1979, SBN IT\ICCU\SBL\0172247.
Jane Turner (editorea), The Dictionary of Art, 5. bol., New York, Grove, 1996, 378 o., ISBN 1884446000.