Itsaspeko nuklear

Wikipedia, Entziklopedia askea
USS Nautilus (SSN-571)

Itsaspeko nuklearra erreaktore nuklear baten bidez bultzatutako itsaspeko bat da.[1] Itsaspeko nuklearrak konbentzionalekin (normalean diesel-elektrikoak) konparatuko bagenitu, propultsio nuklearrekoak errendimendu abantaila nabarmenagoak dituzte. Propultsio nuklearrekoak, airearen erabilpenaz erabat independenteak direnez, itsaspekoari askatasuna ematen dio gainazalera igotzeko ala ez. Aldiz, ohiko itsaspekoak, behartuta daude gainazalera igotzera denbora konkretu bat pasa ondoren. Erreaktore nuklear batek sortzen duen energia kopuruari esker, itsaspeko nuklearrek abiadura handian funtzionatu ahal dezakete denbora luzean. Erregaiez hornitu behar ez direnez, bakarrik igotzen dute gainazalera elikagaiak hartzeko.

Gaur egungo itsaspeko nuklearren belaunaldiak,  ez dira sekula erregaiez hornitu behar haien 25 urteko bizitzan zehar.  Aldiz, bateria elektrikoetan gordetako potentzia mugatua da, eta horrek  esan nahi du ohiko itsaspekoak, nahiz eta itsaspeko aurreratuena izan, bateria elektrikoak baldin baditu, bakarrik egun batzuk egon ahalko dela ur azpian eta abiadura baxuarekin, edo ordu batzuk abiadura handiarekin. Propultsio nuklearraren kostuak oso altuak direnez, herrialde gehienek ez dituzte propultsio nuklearreko itsaspekorik haien armadetan. Gainera, gertatu diren  erradiazio eta istripu nuklear larrienetarikoak izan dira Sobietar Batasuna  itsaspeko nuklearrekin aritzen zen bitartean.[2][3]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Propultsio nuklearreko itsaspeko baten ideia proposatu zuen lehenengoa Ross Gun izan zen, Estatu Batuetako gerra-armadaren itsas ikerketa laborategi batean 1939. urtean.

Lehenengo propultsio nuklearreko itsaspekoaren eraikuntza ahalbidetu zen; Itsasontzi Bulegoko, Ontzi-Erreaktore dibisioaren eta  Energia Atomiko Batzordearen ingeniari eta ikerlari talde bat, lortu zituen garapen arrakastatsuei esker, energia nuklearreko lantegi batean. 1951ko uztailean, Amerikako Estatu Batuetako Kongresuak, Nautilus izeneko lehenengo itsaspeko nuklearra eraikitzeko baimena eman zuen, Hyman G. Rickover USN kapitainaren zuzendaritzapean (izena partekatuz, Nemo kapitainaren Nautilus itsaspekoarekin, Julio Verneren “hogei mila leguetako bidaia” fikziozko liburuan agertzen zena eta Bigarren Mundu Gerran borrokatu zuen USS Nautilus-arekin (SS-168)).

Westinghouse Corporation-ari Nautilus-aren erreaktorearen eraikuntza esleitu zitzaion. Itsaspekoa konpainia elektrikoan amaitu ostean, Mamie Eisenhower-ek (AEBetako presidentearen emaztea) xanpain-botila tradizionala Nautilus-eko brankan hautsi zuen eta 1954 ko [4]irailaren 30an USS Nautilus (SSN-571) izendatu zuten. Groton-en (Connecticut),1955eko urtarrilaren 17an irten zen itsas probak egitera. Itsaspekoa 98 metro luze zuen, eta 55 milioi dolar inguru kosta zituen.

1950eko hamarkadan, Sobietar Batasunak laster jarraitu zituen Ameriketako Estatu Batuetako pausoak itsaspeko nuklearren garapenean. Nautilus-en garapenaz bultzatuta, 1950eko hamarkadaren hasieran, Sobietar Batasuna energia nuklearreko erreaktoreen lana hasi zuen Óbninsk-eko Fisika eta Energia Ingeniaritza institutuan, Anatoly P. Alexandrov-en eskutik, Kurchátov Institutuko zuzendari bihurtuko zena. 1956an hasi ziren  Anatoly P. Alexandrov-en ikerlariek diseinatutako energia nuklearraren lehenengo erreaktorearen probak. Proba horiek egiten ziren bitartean, Vladimir N. Peregudov-en agindupean zegoen talde bat, erreaktorea edukiko zuen kaskoan aritu zen lanean.

Oztopo ugari gainditu ondoren, lurrun sorgailuekin, erradiazio ihesekin eta bestelako elementuekin, lehengo ahalegin horietan oinarrituz, lehenengo itsaspeko nuklearrasortu zuten. 627 Proiektuko "Kit" Klaseko itsapekoa izan zen, K-3 "Leninskiy Komsomol" izenarekin, nahiz eta ipar atkantikoko itunaren erakundean November klasekoa deitu[5].

USS George Washington (SSBN-598) kai-mutur lehor batean Pearl Harbor-en, Hawai (EE. UU)

Misil balistikoak zituzten itsaspekoentzako (SMB), propultsio nuklearra oso aproposa zela agerian geratu zen; zeren eta honek egiten zuen denbora  gehiago egon ahal izatea ur azpian, eta aldi berean, zailagoa izaten zen haien detekzioa. Misil balistikoak zituen lehenengo propultsio nuklearreko itsaspekoa (SMBPN) USS George Washington (SSBN-598) izan zen, 16 UMG-27 Polaris misil garraiatzen zituena. 1960ko azaroaren eta 1961eko urtarrilaren artean bere lehengo patruila egin zuen. Sobietarrek, 629 proiektuaren  propultsio nuklearreko itsaspeko (Golf Class)  batzuk zituzten, eta itsaspeko hauekin (SMBPN) Amerikako Estatu Batuak baino  urte bat beranduago hasi arren, 658 proiektuarekin K-19  (Hotel Class) itsaspekoa eraiki zuten 1960ko azaroan. Hala ere, K-19 itsaspekoak soilik garraiatu ahal zituzten hiru misil balistiko. 16 misil garraiatu ahal zituen lehengo SMBPN sobietarra 667A proiektuarekin lortu zen eta Yankee klasekoak izango ziren. Mota honetako lehengo itsaspekoa, 1967. urtean hasi zen nabigatzen.  Ordurako Amerikako Estatu batuak bazituzten mota honetako 41 itsaspeko zerbitzuan.[6]

Gerra Hotzaren garaian, 5 eta 10 itsaspeko artean eraikitzen ziren aldi berean Sobietar Batasuneko itsaspeko lau ontzioletako bakoitzean. Ontziola horiek ziren Sevmash Severodvinsk-en, Admiralteyskiye San Petersburgo-n, Krasnoye Sormovo Nizhny Novgorod-en eta Amurskiy Zavod Komsomolsk-ko Amur-en. 1950eko hamarkadaren amaieratik eta 1997aren amaieraren bitartean, Sobietar Batasunak eta gero Errusiak 245 itsaspeko eraiki zituzten, gainontzeko nazioek batera baino gehiago.

Gaur egun, sei herriealdek dauzkate nolabaiteko propultsio nuklearreko itsaspekoak era estrategikoan. Herrialde hauek dira: Estatu Batuak, Errusia, Frantzia, Erresuma Batua, Txina eta India[7]. Hala ere, Argentina eta Brasil[8][9] [10]bezalako beste herrialde batzuek, badituzte energia nuklearreko itsaspekoak eraikitzeko proiektuak martxan.

Erresuma Batuan, Royal Navyren gaur egungo eta erretiratutako itsaspeko guztiak Barrow-in-Furness-en eraiki dira (horietako hiru salbuespen izan ezik: HMS Conqueror, HMS Renown eta HMS Revenge), non oraindik jarraitzen dira egiten propultsio nuklearreko itsaspekoak. Conqueror-a, propultsio nuklearreko itsaspeko bakarra izan da, torpedoen erabilpenarekin, beste itsasontzi baten aurka borrokatu egin duena. Horren ondorioa izan zen, ARA General Belgrano itsasontzia Malbinetako gerran hondoratu zuela 1982an.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Ingelesez) «SSN Astute Class Nuclear Submarine» Naval Technology (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).
  2. ↑ «Deadliest radiation accidents and other events causing radiation casualties» www.johnstonsarchive.net (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).
  3. ↑ (Ingelesez) «The Worst Nuclear Disasters - Photo Essays» TIME.com (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).
  4. ↑ «USS Nautilus (SSN-571)» americanhistory.si.edu (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).
  5. ↑ «Submarine History 1945-2000: A Timeline of Development» www.submarine-history.com (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).
  6. ↑ «Nuclear-powered ballistic missile submarines - Project 667A» russianships.info (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).
  7. ↑ «NTI: Submarine Proliferation» web.archive.org 2006-02-13 (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).
  8. ↑ «Argentina, Brazil eye joint project for nuclear submarine-Rest of World-World-The Times of India» web.archive.org 2008-03-01 (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).
  9. ↑ «DefesaNet - Argentina - Submarino Nuclear - Argentina Desenvolverá Submarino Nuclear» www.defesanet.com.br (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «Submarino nuclear: el nuevo potencial geoestratégico de Brasil» Infobae (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Itsaspeko_nuklear&oldid=8092991"(e)tik eskuratuta