Jatsu

Koordenatuak: 43°23′19″N 1°25′49″W / 43.3886°N 1.4303°W / 43.3886; -1.4303
Wikipedia, Entziklopedia askea
Artikulu hau Lapurdiko udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Jatsu (argipena)».
Jatsu
 Lapurdi, Euskal Herria
Jatsuko pilotalekua.


Armarria


Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Lurraldea Lapurdi
Administrazioa
Estatua Frantzia
Eskualdea Akitania Berria
Departamendua Pirinio Atlantikoak
ElkargoaEuskal Hirigune Elkargoa
BarrutiaBaiona
KantonamenduaBaigura eta Mondarrain
Izen ofiziala  Jatxou
AuzapezaMarc LabeguerieAlain Castaing (2008-2014)
Posta kodea64480
INSEE kodea64282
Herritarrajatsuar[1]
Kokapena
Koordenatuak43°23′19″N 1°25′49″W / 43.3886°N 1.4303°W / 43.3886; -1.4303
Map
Azalera13,95 km2
Garaiera7-175 metro
Distantzia15 km (Baionatik)
Demografia
Biztanleria1.161 (2018:  71)
alt_left 573 (%46) (%46,6) 581 alt_right
Dentsitatea80 biztanle/km²
Zahartzea[2]% 21,14
Ugalkortasuna[2]‰ 42,24
Ekonomia
Jarduera[2]% 77,8 (2011)
Desberdintasuna[2]% 1,21 (2011)
Langabezia[2]% 4,15 (2013)
Euskara
Euskaldunak% 18,1 (2010)
Erabilera% 1,95 (2011)
Datu gehigarriak
Webguneahttp://www.annuaire-mairie.fr/mairie-jatxou.html


Jatsu Lapurdiko udalerri bat da, Lapurdi Erdialdean kokatua. Nafarroa Beherean dagoen izen bereko herritik desberdindu behar denean, Jatsu Lapurdi izena erabiltzen da euskara batuan.[3]

Izena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Frantsesez forma desberdinak sortu badituzte ere[4], jats edo isats zuhaixkak eman die Jatsu izeneko bi herriei adituen arabera. "Itsasu" ere lotzen dute etimologia berberarekin eta Jeztaze herri zuberotar-biarnesaren izena ere zuhaixka beretik dator baina kasu honetan okzitanierazko formatik (Gestars) euskaraz erabiltzen dena geroago sortuz[5].

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Orografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udalerria 7 eta 176 metroko garaieren artean dago; baxuena Errobiko ertzetan kokatzen da eta altuena ipar-ekialdeko basoetako muinoetan, Lurmintoa etxetaldetik hurbil Faldarakon basoan, RD 22 errepidearen alboan. Herri barneak berak 64 m ditu.

Muino horiek banatzen dituzte Errobi eta Ardanabiaren arroak eta horregatik azken honen ertzetan, udalerriko ipar-ekialdean garaierak berriro jaisten dira: 28 m Jatsu-Mugerre-Hazparneren arteko bilgunean.

Hidrografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aturriko bi ibaiadarren arroetan daude udalerri honetako lurrak.

Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Etxeak eta auzoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Karrikakiztalia
  • Kapera
  • Hormintoa
  • Larrea
  • Inbidia
  • Basoa
  • Oihana

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herriaren lehen aipamenak 1253 eta 1264koak dira, Baionako kartularioan. XVII. mendea arte Uztaritzeko auzoa izan zen[9].

Frantziako Iraultzaren garaietan parrokiako buru Haltsuko Martin Mundutegi zebilen; konstituzioari zin egiteari uko egin eta erbesteratu behar izan zuen; iraultzazaleek zenbait objektu lapurtu zituzten elizatik.

Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jatxu herri txikia zen XIX. mendean, 400 biztanle ingurukoa. Beheranzko joera izan zuen biztanleak XX. mendearen erdialdera arte, baina BAB eta Lapurdiko kostaldean dagoen presio demografikoak bultzatuta, 1980ko hamarkadatik biztanleen hazkundea handia izan zen eta XXI. mendeko lehen hamarkadan 1.000 biztanleen maila gainditu zen.

Jatsuko biztanleria
Datuen iturburua: INSEE

Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jatsuko herriko etxea.

Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alkatea Agintaldia Alderdia
Alain Castaing 1995-2001
Alain Castaing 2001-2008
Alain Castaing 2008-2014

Herri elkargoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udalerri batzuen artean sortutako zenbait elkargoren kidea da, adibidez:

Azpiegiturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Errepide hauek dira udalerria zeharkatzen duten inportanteenak:

Jatsuko geltokia: herriak bere izena ematen dio Baiona-Donibane Garaziko trenbideko geltoki bati baina metro gutxirengatik Uztaritzen dago, ez Jatsun.

Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jatsuko Sabina Hontebeyrie[17] (Ahotsak[18] proiekturako)

Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jatsun[19] Uztaritze inguruko hizkera[20] mintzatzen da, nafar-lapurtarraren aldaera.

Kirola[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jatsuar ezagunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Jatsu EODAn.
  2. a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  3. Euskaltzaindiaren izendegia.
  4. Jatxou eta Jaxu hurrenez hurren.
  5. Jean-Baptiste Orpustan, Nouvelle toponymie basque, Presses universitaires de Bordeaux, Talença, 2006. ISBN 2-86781-396-4.
  6. IGNko mapetan ruisseau de Caudia.
  7. Ez konfunditu oso hurbil dagoen Ur Handiarekin, Ardanabiaren beste ibaiadar batekin.
  8. Aipua Piarres Larzabalen hitzetan.
  9. Jean-Baptiste Orpustan, Nouvelle toponymie basque, Presses universitaires de Bordeaux, Talença, 2006. ISBN 2-86781-396-4
  10. Herri-baso honetako zatirik handiena Jatsun dago. Ikus La Forêt au Pays Basque français[Betiko hautsitako esteka] lana, Louis Dassancerena.
  11. Frantsesez Route (impériale) des Cimes.
  12. Aipamena eskolako webgunean.
  13. Eskolako webgunea.
  14. Euskal Dantzarien Biltzarraren webgunea.
  15. Uztaritzeko Mediatekako bloga.[Betiko hautsitako esteka].
  16. Taldearen webgunea.
  17. «Hontebeyrie Larzabal, Sabina - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-03).
  18. «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-03).
  19. «Jatsu - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-15).
  20. «Uztaritze ingurukoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-15).
  21. Frantsesez Saint-Sauveur. Euskarazko izenerako ikus webgune hau.
  22. Kapera Kultura Ministerioaren katalogoan.
  23. Datua Jatsuri buruzko informazioetan.
  24. Errobiko Salbatore parrokiako webgunea.
  25. Frantsesez Saint-Sébastien; euskarazko forma arautu gabe dago.
  26. Eliza Kultura Ministerioaren webgunean.
  27. Bere webgunea.

Kartografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • IGNko 1:25.000 eskalako 1345 OT (Cambo-les-Bains Hasparren) eta 1344 OT (Bayonne. Anglet. Biarritz) mapak.

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Lapurdi