Jeronimo Uztaritz

Jeronimo Uztaritz
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Doneztebe, 1670eko azaroaren 16a
Herrialdea	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Heriotza	Madril, 1732ko urtarrilaren 31 (61 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania; euskara
Jarduerak
Jarduerak	ekonomialaria
Jasotako sariak	ikusi San Jakueren ordena ;

Jeronimo Uztaritz Hermiaga (Doneztebe, 1670 – Madril, 1732) nafar militar, ekonomista eta politikaria izan zen. Theórica y práctica de Comercio y de Marina (1724) idatzi zuen, XVIII. mendeko ekonomia liburu garrantzitsuenetako bat.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jeronimo Uztaritz Donezteben jaio zen, 1670ean. 15 urterekin Madrilera joan zen karrera militarra egitera. Ondoko urtean Bruselako Errege Akademian sartu zen. Flandrian Bederatzi Urteko Gerran borrokatu zen, infanteria kapitaina izatera iritsiz. 1698tik aurrera Flandriako espainiar armadaren idazkaria izan zen, Bedmargo markesaren agindupean. Markesak, Siziliako erregeorde bilakatu zenean (1705), Estatu eta Gerra Idazkari izendatu zuen. 1706an Filipe V.ak Santiago Ordeneko zaldun izendatu zuen^[1].

1707an Madrilera itzuli eta hainbat kargu izan zituen Filipe V.aren administrazioan. Gerra eta Itsas-armada bulegoan aritu zen lehenik. Ondoren, besteak beste, Indietako kontseiluko Merkataritza eta Moneta Errege Juntako, Milioien Aretoko eta Tabakoaren Errege Juntako idazkaria izan zen^[2]. Merkataritza Juntako idazkaria (1727) eta Merkataritza eta Moneta Juntako ministroa (1730) ere izan zen. Eragin handia izan zuen Filipe V.a erregearen agintaldiko politika ekonomikoan^[1].

Pentsaera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uztaritz bat zetorren Frantziako Finantza ministro Colberten doktrina ekonomikoekin. Espainiako kanpo merkataritzaren monopolioa, abantaila handiak zituzten konpainia pribatuen esku utzi izana ez zitzaion egokia iruditzen. Aitzitik, manufaktura industria sustatzea proposatu zuen, bai barne merkatua hornitzeko, bai kanpo merkatuan lehiatzeko. Horrekin batera zerga sistema aldatu beharko zen, espainiar produktuen zergak arinduz eta inportazioko salgaiei muga-zerga handiak ezarriz. Itsas armada eta merkataritza ontzidia indartsuak izatea beharrezko jotzen zuen^[3].

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere idazlan nagusia Theórica y práctica de Comercio y de Marina (1724) da. Lehenbiziko argitalpenak oso zabalkunde txikia izan zuen, baina, 1742an, bigarren aldiz argitaratu zenetik prestigio handia lortuz joan zen. Esate baterako Feijoo eta Voltaireren mirespena izan zuen. Adam Smithek jaso zuen bere lanaren berri^[4]. Luze gabe itzulpenak argitaratzen hasi ziren: ingelesezkoa (Londres, 1751), frantsesezkoak (Paris eta Hanburgo, 1753) eta italierazkoa zenbait urte geroago^[2].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ ^a ^b Biografias y vidas: Jerónimo de Uztáriz
↑ ^a ^b Auñamendi: Gerónimo de Uztariz Hermiaga
↑ Gran Enciclopedia Navarra: Uztáriz Hermiaga, Gerónimo^{[Betiko hautsitako esteka]}
↑ Arantzabal, Oskar. (D.L. 2014). Azpilkueta, ekonomiaren aitzindari. Pamiela ISBN 978-84-7681-821-3. PMC 890273646. (Noiz kontsultatua: 2022-12-25).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Harluxet: Uztariz, Jeronimo

Datuak: Q4639752
Multimedia: Geronymo de Ustariz / Q4639752

[byv-1] Biografias y vidas: Jerónimo de Uztáriz

[aun-2] Auñamendi: Gerónimo de Uztariz Hermiaga

[3] Gran Enciclopedia Navarra: Uztáriz Hermiaga, Gerónimo^{[Betiko hautsitako esteka]}

[4] Arantzabal, Oskar. (D.L. 2014). Azpilkueta, ekonomiaren aitzindari. Pamiela ISBN 978-84-7681-821-3. PMC 890273646. (Noiz kontsultatua: 2022-12-25).

[1]

[2]

[3]

[4]