Jesús Aizpún

Wikipedia, Entziklopedia askea
Jesus Aizpun Tuero» orritik birbideratua)
Jesús Aizpún

Espainiako Diputatuen Kongresuko diputatua

1993ko ekainaren 21a - 1996ko martxoaren 27a
Barrutia: Nafarroa
Hautetsia: 1993ko Espainiako hauteskunde orokorrak

Espainiako Diputatuen Kongresuko diputatua

1989ko azaroaren 16a - 1993ko ekainaren 29a
Barrutia: Nafarroa
Hautetsia: 1989ko Espainiako hauteskunde orokorrak

Espainiako Diputatuen Kongresuko diputatua

1986ko uztailaren 11 - 1989ko azaroaren 21a
Barrutia: Nafarroa
Hautetsia: 1986ko Espainiako hauteskunde orokorrak
lehendakari

1985 - 1997
Ignacio Javier Gomara Granada - Miguel Sanz

Espainiako Diputatuen Kongresuko diputatua

1982ko azaroaren 10a - 1986ko apirilaren 23a
Barrutia: Nafarroa
Hautetsia: 1982ko Espainiako hauteskunde orokorrak

Espainiako Diputatuen Kongresuko diputatua

1979ko martxoaren 12a - 1982ko abuztuaren 31
Barrutia: Nafarroa
Hautetsia: 1979ko Espainiako hauteskunde orokorrak

Espainiako Diputatuen Kongresuko diputatua

1977ko uztailaren 4a - 1979ko urtarrilaren 2a
Barrutia: Nafarroa
Hautetsia: 1977ko Espainiako hauteskunde orokorrak

Nafarroako parlamentari

1977 - 1978
Bizitza
JaiotzaIruñea1928ko ekainaren 17a
Herrialdea Nafarroa Garaia, Euskal Herria
HeriotzaIruñea1999ko abenduaren 29a (71 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: organo anitzeko disfuntzio-sindromea
Familia
AitaRafael Aizpun
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria eta abokatua
Lantokia(k)Madril
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa Nafar Herriaren Batasuna

Jesús Aizpún Tuero[1] (Iruñea, 1928ko ekainaren 17a - 1999ko abenduaren 29a) Nafarroako abokatua eta politikaria, hainbat alderdiren sortzailea, besteak beste, UPNarena. Huarte nafar industrialari familia nabariaren negozioen abokatua izan zen 1960 eta 1970eko hamarkadan. Izan ere, arreba Maria Teresa Felipe Huarte Beaumontekin ezkondua zen. Rafael Aizpunen semea zen.

Nafarroa Garaiaren apartekotasuna nabarmendu zuen, "Euzkadi"ren ideia eta marxismoa sutsuki arbuiatu eta, batez ere, Euskal Herriko gainerako lurraldeekin erakunde berean ez elkartzea.

Ibilbide politikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1974an politikan hasi zen. Horretarako hauspoa 1973ko urtarrilean ETAk egindako Felipe Huarte negozio-gizon nafar ezagunaren bahiketa izan zen, lan gatazka bat zela eta. Une horretan, Jesús Aizpúnek bitartekari lanak egin zituen hura askatzeko.[2] Diktadurako Nafarroako erregimenaren jarraipena defendatu zuen, 1841eko "Lege Hitzartua" indarrean zela argudiatuta. 1976an, Partido Demócrata Liberal de Navarra sortu zuen. Alderdi hori 1977an Unión de Centro Democrático alderdian sartu zen eta, urte horretan bertan, Espainiako gorteetan Aizpún diputatu aukeratu zuten.

1978an, ordea, alderdia utzi zuen Espainiako Konstituzioko 4. Xedapen Iragankorra zela eta, baita Konstituzioarekiko desadostasuna agertuz ere, Nafarroak haren aurreko foru erregimena zuelakoan eta hura irmo defendatuz. Hala, 1979an UPN sortu zuen eta haren buru nagusietako bat izan zen, baita ohorezko presidente ere 1997 arte. 121/1979 Errege Dekretuak, berriz, indarrik gabe utzi zuen 1841ko Foruak Eraldatzeko Lege higatuaren jarraipena,[3] baina eskuindar foruzale sutsuenek berehala egin zuten bat dekretu harekin.[oh 1] Harrezkero, 1982ko LORAFNA estatutua bihurtu zen forua Aizpunen eta besteen irudiko, 'foru hobekuntza' bat zelakoan.[4] Aizpun espainiar konstituzioa sutsuki defendatzera pasa zen.

1983an, UCDren gainbeheran, haren karguak samaldan sartu ziren UPNra, salbu eta CDSn, Suárezen alderdi berrian murgildu zirenak eta 1978an Aizpún UCDtik kanporatu zuten pertsonak: Del Burgo, Pegenaute, Monje, eta Astrain, Aizpunek betoa jarri baitzien.[5] Hala ere, bera ez zen pozik, eta berehala haren buruzagitza auzitan jarri zuten askok, baita gutxiengo bihurtu ere. UCDtiko gehienek UPN PP sortu berriarekin bateratzea bultzatu zuten, tartean Juan Cruz Allik, Miguel Sanzek eta Alfredo Jaimek. Hala egin zen 1991ko martxoan, José María Aznarrekin sinatutako akordioaren bitartez. Aizpúnek gogo txarrez eman zion eskua espainiar presidenteari eta berehala alde egin zuen. Adierazi zuenez, bateratze hori "aberrazio politiko eta juridikoa" zen, eta sinatuko zuela "batasunoek (sic) egiten duten bezala, alegia, legeak hala aginduta".[6]

Oharrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Amadeo Marcok, Nafarroako aldundiko buru frankistak, hura ontzen parte hartu zuen.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Abizena Aizpún idaztea euskal herritar horren aukera pertsonala da. Izan ere, Euskaltzaindiak, euskara baturako, Aizpun onartu du deitura horren grafiatzat. Ikus Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. Esparza, J.M. Aoiz, F. Zabaleta, P. (2016), 258-259. or.
  3. Esparza, J.M. Aoiz, F. Zabaleta, P. (2016), 284, 308. or.
  4. Esparza, J.M. Aoiz, F. Zabaleta, P. (2016), 280. or.
  5. Esparza, J.M. Aoiz, F. Zabaleta, P. (2016), 313-314. or.
  6. Esparza, J.M. Aoiz, F. Zabaleta, P. (2016), 316-317. or.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Esparza Zabalegi, Jose Mari; Aoiz, Floren; Zabaleta, Patxi. (2016). Tres tristes trileros; Arbeloa, Del Burgo y Aizpún. Tafalla: Txalaparta SL ISBN 978-84-16350-64-3..

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]