John Stuart Mill

John Stuart Mill
	; Irudi gehiago
member of the 19th Parliament of the United Kingdom (en)	; 1865eko uztailaren 11 - 1868ko azaroaren 11 ; Barrutia: Westminster (en) ; Hautetsia: 1865 United Kingdom general election (en)
member of the 19th Parliament of the United Kingdom (en)
Bizitza
Jaiotza	Islington, 1806ko maiatzaren 20a
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Avignon, 1873ko maiatzaren 8a (66 urte)
Hobiratze lekua	Cimetière Saint-Véran (en)
Heriotza modua	: Erisipela
Familia
Aita	James Mill
Ezkontidea(k)	Harriet Taylor Mill
Familia	ikusi Helen Taylor (semeorde/alabaorde);
Leinua	Mill family (en)
Hezkuntza
Heziketa	Londresko University College
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Jeremy Bentham
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, ekonomialaria, politikaria, autobiografialaria, idazlea, Berdinzaletasuna, bulegaria eta sufragista
Lantokia(k)	Londres
Enplegatzailea(k)	Ekialdeko Indietako Britainiar Konpainia
Lan nabarmenak	ikusi On Liberty (en) ; Autobiography (en) ; Considerations on Representative Government (en) ;
Jasotako sariak	ikusi honorary doctor of the University of Vienna ; Honorary Fellow of the Royal Society of Edinburgh ; Fellow of the American Academy of Arts and Sciences ;
Kidetza	Hungariako Zientzien Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Mugimendua	ateismoa; Berdinzaletasuna; utilitarismoa; liberalismoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa
Alderdi politikoa	Alderdi Liberala (Erresuma Batua)

John Stuart Mill (Londres, Ingalaterra, 1806ko maiatzaren 20a - Avignon, Frantzia, 1873ko maiatzaren 8a) filosofoa (utilitarismoa) eta ekonomialaria izan zen.^[1] Liberalismo klasikoko pentsalari nabarmena izan zen.

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

On liberty liburua, Millen liburu garrantzitsuenetarikoa da. Liberalismoaren oinarrietako bat bihurtu zen, non gizartearen eta gizakien arteko erlazioak azaltzen diren. Printzipioa autoritateak ez parte hartzean datza, pertsonak beren ekintzen jabeak direlako. Estatuak, aholkatu baizik ez dezake egin, eta ezin du inor zerbait egitera behartu. Adibide hau ekonomian erabiltzen da, eta bertan laissez faire (utzi egiten) jokabidea defendatzen da. Denborak aurrera egin ahala, John Stuart Millek, Estatuak ez parte hartzearen doktrinan salbuespenak sartu zituen ekonomian. Millek esan zuen, politikan bere betebeharrak egindakoan, autoritateak asko egin zezakeela jendeari laguntzeko. Salbuespen ezagunenetariko bat, lan orduak murriztearena da. Izan ere, pentsalariaren ustez lan orduak murrizteko modu bakarra lege bat ezartzea zen. Laissez Faire ideiaren salbuespenetako asko, denborarekin, beste herrialdeek ezarritako lege bihurtu ziren. Beraz, Laissez Faire legea izan behar zela pentsatu zuen eta edozein desbideratze beste irtenbiderik ez zegoenean hartu behar zela.

GIZARTEAREN ETORKIZUNA

Gizartearen etorkizunari buruz Millek David Ricardoren antzeko pentsamoldea zuen, etorkizunaren momentu batean hazkunde ekonomikoa geldituko dela eta gizartea egoera geldikor batean egongo zela uste zuen. Hau zenbait kausengatik gertatuko zen: aurrerapen teknikoengatik, kapital metaketagatik, enpresen arteko lehia handitzeagatik, etab. Horrela, ekonomiak momentu batean hazteari utziko ziola zeritzon.

On Liberty 1859
The Negro Question
The Subjection of Women, 1869
'Principles of Political Economy,1848.

Ideia politikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Millek eskatzen zuen tolerantzia gizartearen barruan "Justizia Soziala", pertsona berez aldakorra da eta bere bizitza bizi behar du bizi ahal duen moduan. Gobernuak eta komunitateak gizakiaren erabakiak besterentzat kaltegarriak direnean soilik har dezakete esku. J Stuart Milleren ideia politikoak pragmatismoaren kontra zeuden, liberalismoaren ideiak sartzen. Hark estimatzen zuen ezin zela gobernu liberal bat existitu ez bazegoen gizarte liberalik.

Esaldi nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

«Jenio batek askatasun giro batean baizik ez dezake arnasa aske hartu.»
«Nazio baten boterea nazioa osatzen duen gizabanakoen boterea da, ez besterik.»
«Hobe da pertsona asegabea izatea, txerri asea baino.»
«Ikasi dut nire zoriona bilatzen nire desioak mugatuz, ezen ez desioak asez.»
«Gizarte zibilizatu bat izatea, gizarte kooperatiboa izatea da.»

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ John Stuart Mill's On Liberty. victorianweb (Noiz kontsultatua: 2009-07-23)
Aipua: «On Liberty is a rational justification of the freedom of the individual in opposition to the claims of the state to impose unlimited control and is thus a defence of the rights of the individual against the state.».

Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: John Stuart Mill

(Ingelesez) John Stuart Millen liburu eta artikulu garrantzitsuenak

Datuak: Q50020
Multimedia: John Stuart Mill / Q50020

[1] John Stuart Mill's On Liberty. victorianweb (Noiz kontsultatua: 2009-07-23)
Aipua: «On Liberty is a rational justification of the freedom of the individual in opposition to the claims of the state to impose unlimited control and is thus a defence of the rights of the individual against the state.».

[1]