Jose Maria Satrustegi
- Artikulu hau ikertzaileari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Satrustegi (argipena)».
| ||
| Datu pertsonalak | ||
|---|---|---|
| Izen osoa | Jose Maria Satrustegi Zubeldia | |
| Jaio | 1930eko azaroaren 15a | |
| Arruazu (Nafarroa Garaia) | ||
| Hil | 2003ko martxoaren 27a (72 urte) | |
| Iruñea (Nafarroa Garaia) | ||
Jose Maria Satrustegi Zubeldia (Arruazu, Nafarroa Garaia, 1930eko azaroaren 15a - Iruñea, Nafarroa Garaia, 2003ko martxoaren 27a) etnografoa, idazlea, itzultzailea, euskalaria eta apaiza izan zen. Iruñeko apaizgaitegian ikasketak egin ondoren apaiz egin zen 1955ean. Madozko erretore, Luzaideko bikario eta Urdiaingo erretore izan zen. Artikuluak eta liburuak ehunka idatzi zituen. Egan, Euskera, Olerti, Luzaide nahiz Gure Herria aldizkarietan, El Pensamiento Navarro egunkarian eta Vianako Printzea Erakundearen nahiz Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen buletinetan eman zituen argitara bere lan aipagarrienak. Euskaltzain osoa izan zen 1963az geroztik; eta Euskaltzaindiko idazkaria ere bai, 14 urtez. Era berean, Eusko Jaurlaritzako Euskararen Aholku Batzordeko aholkularia, Nafarroako Kultura Kontseiluko kidea, Eusko Ikaskuntzako Ameriketako Institutuko urgazlea eta Eusko Ikaskuntzako Batzorde Iraunkorreko kidea izan zen.[1]
Euskal onomastika (euskarazko pertsona eta leku izenak) eta gai etnografikoak landu zituen gehienbat, euskaraz zein gaztelaniaz. Fontes Linguae Vasconum filologia aldizkaria eta Cuadernos de Etnografía y Etnología de Navarra etnografia aldizkaria sortu, abiarazi eta bideratu zituen. Lan handia egin zuen euskara ikertzen eta euskararen erabilera sustatzen.
Hasieratik izan zen Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeko kidea, eta, beraz, jakite horri lotutako gai anitz landu behar izan zituen: Euskal Herriko herrialdeen eta udalerrien izenak, auzo anitzenak, mendienak, aurkintzenak, karrikenak, oikonimoak eta abar, toponimiari dagokionez; eta pertsona izenak, deiturak, hipokoristiko-txikigarriak eta beste, antroponimiaren arloan. Satrustegik egindako lan guztien artetik, berak gogokoena zuena Euskal izendegia da. Euskal izenak ere debekatu zituen frankismoaren errepresioaldi latzaren ondoren, euskarazko pertsona izenak berriz zabaltzeko funtsezko lana izan zen. Lehenengoz 1972an argitaratutako eta 1983an mardulago eta eguneratuta berrargitaratutako zerrenda horrek belaunaldi oso baten onomastika bideratu eta markatu du, hainbesteraino non, Euskal Herriko hainbat eskualdetan, XX. mendearen erdialdean ohikoen ziren izenak lekutu eta haien ordainez Euskal izendegian ageri direnak ibiltzen baitira orain.[2]
Lanak
Onomastika
- Euskal izendegia (1972, 1983). Arruazuko euskaltzainak berak gogokoen zuen lana da.
Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeko kide zenez, Satrustegiren ekarpena ere baduten Euskaltzaindiaren onomastika lanak:[2]
- Euskal Herriko udalen izendegia (1979)
- Euskal Herriko Autonomi Elkarteko herrien izenak (1986)
- Nafarroako herri izendegia (1990)
- Onomasticon Vasconiae aldizkaria: Onomastika batzordeko kide zen aldetik, Satrustegik bilduma horretan argitaratu diren lan guztietan esku hartu du, 2003an hil zen arte. Liburu sorta horretan hainbat herritako toponimia txikia bildu da, eta gehienetan arautzen; azalpen etimologikorik, ordea, ez da horietako gehienetan ageri.
Etnologia eta etnografia
- La puerta de España en el camino de Santiago (1962)
- Estudio etnográfico de Urdiain (1967)
- Personajes populares relacionados con la brujería (1970)
- Euskaldunen seksu bideak (1975)
- Mitos y creencias (1980)
- Solsticio de invierno (1988)
- Antropología y lengua (1989)
- Sakanerri barrena (1999)
Nobela
- Ekaitza (1973, Jakin; 1992, Mintzoa)
Saiakera
- Euskal testu zaharrak (I) (1987, Euskaltzaindia)
Herri literatura
- Bordel bertsularia (1965, Auspoa): Joan Etxamendi Bordel bertsolariaren biografia eta bertsoak jasotzen dituen liburua.
- Luzaide'ko kantiak (1967, Auspoa): Luzaideko euskarazko herri kantuak jasotzen dituen liburua.
- Lapur Zuriak (1981): euskal ipuin tradizional bat.
- Ipui miresgarriak (1982): euskal ipuin tradizionalen bilduma.
- Axelko eta Otsoko (1983): euskal ipuin tradizional bat.
- Mattin Mottela (2001, Ibaizabal): Nafarroako Sakanan, herri memorian muin-muinetik errotua dagoen pertsonaia historikoa dugu Mattin Mottela, eta egileak berak hari buruz haurtzaroan entzundakoak, batez ere aitari, bildu zituen liburu horretan.
- Argisentiko ipuinak (2002): euskal ipuin tradizionalen bilduma.
- Oihan txikiko mamuak (2003): euskal ipuin tradizionalen bilduma.
Itzulpenak
- Ardo eta ogi Martxelin (1970). Jatorrizko testua: José María Sánchez Silva, Marcelino, pan y vino.
- Alizia (1974). Jatorrizko testua: Lewis Carroll, Alice's Adventures in Wonderland.
Biografiak
Euskara ikertu, sustatu, sendotu edo zabaltzeko lan egin duten hainbat pertsonaren biografiak idatzi zituen, eta Bidegileak bilduman argitaratu:
- J. Frantzisko Aizkibel (1998, Bidegileak bilduma, 12. zenbakia)
- Alejandro Tapia (2000, Bidegileak bilduma, 21. zenbakia)
- Perpetua Saragueta (2001, Bidegileak bilduma, 25. zenbakia)
- Joxe Agerre (2002, Bidegileak bilduma, 28. zenbakia)
- Norbert Tauer (2003, Bidegileak bilduma, 30. zenbakia)
- Frantzisko Torres Ibañez «Aita Felipe Murietakoa» (2003, Bidegileak bilduma, 33. zenbakia)
Erreferentziak
- Artikulu honen iturrietako bat Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa da.
- ↑ «Jose Mari Satrustegi», Lur Hiztegi Entziklopedikoa, 1991-1994.
- ↑ a b Patxi SALABERRI ZARATIEGI: «Jose Mari Satrustegi, euskal onomastikaren eragilea», Euskera, L, 2005, 2. Ikus 687-694. orrialdeak.
Ikus, gainera
Kanpo loturak
- Patxi SALABERRI ZARATIEGI (2004): Jose Mari Satrustegi (1930-2003), Bidegileak bilduma, Eusko Jaurlaritza.
- «Jose Maria Satrustegi», Literaturaren Zubitegia.
- Zuriñe VELEZ DE MENDIZABAL ETXABE: «Jose Maria Satrustegi», Euskonews Gaztea, 174. zenbakia.
- «José María Satrustegui Zubeldia», Auñamendi Eusko Entziklopedia.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q3186458
Multimedia: Jose Maria Satrustegi / Q3186458