Karl Weierstrass

Karl Weierstrass
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Karl Theodor Wilhelm Weierstrass
Jaiotza	Ostenfelde, 1815eko urriaren 31
Herrialdea	Prusiako Erresuma
Heriotza	Berlin, 1897ko otsailaren 19a (81 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: pneumonia
Familia
Ezkontidea(k)	ezkongabea
Hezkuntza
Heziketa	Gymnasium Theodorianum (en) ; (1829 - 1834) ; Bonngo Unibertsitatea ; (1834 - 1838) : zuzenbide (jakintza), cameralism (en) ; Münsterreko Unibertsitatea ; (1838 - 1840) : matematika, fisika
Tesi zuzendaria	Christoph Gudermann (en)
Doktorego ikaslea(k)	Heinrich Bruns (en) ; Leo Königsberger (en) ; Nikolai Bugaiev; Ferdinand Rudio (en) ; Carl David Tolmé Runge (en) ; Hermann Schwarz (en) ; Friedrich Schottky (en) ; Lazarus Fuchs (en) ; Józef Puzyna (en) ; Sofia Kovalevskaia; Alfred Pringsheim (en) ; Friedrich Schur (en) ; Hermann Stahl (en) ; Georg Hettner (en) ; Reinhold von Lilienthal (en) ; Max Simon (en) ; Johannes Knoblauch (en) ; Ernst Eduard Wiltheiss (en) ; Ernst Kötter (en) ; Felix Müller (en) ; Emil Lampe (en) ; Adolf Piltz (en) ; Ludwig Wilhelm Thomé (en) ; Amandus Wendt (en) ; Richard Müller (en) ; Theodor Berner (en) ; Wilhelm Gustav Adolf Biermann (en) ; Max Blasendorff (en) ; Willy Howe (en) ; Paul Hoyer (en) ; Karl Schwering (en) ; Theodor Adrian (en) ; Alexander Wernicke (en) ; Carl Julius Heinrich Weltzien (en) ; Konstantin Winterberg (en) ; Anders Donner; Ludwig Milewski (en) ; Leopold Loewenherz (en) ; Friedrich Wilhelm August Ludwig Kiepert (en) ; Ludwig Stickelberger (en) ; Leopold Gegenbauer (en) ; Ivan Śleszyński; Arthur Moritz Schoenflies (en)
Hizkuntzak	alemana
Ikaslea(k)	ikusi Wilhelm Killing (en) ; Adolf Hurwitz (en) ; Georg Cantor; Sofia Kovalevskaia; Dmitry Selivanov (en) ; Nikolai Bugaiev; Ferdinand Georg Frobenius; Mathias Lerch (en) ; Hermann Schwarz (en) ; Carl David Tolmé Runge (en) ; Arthur Moritz Schoenflies (en) ; Edmund Husserl; Lazarus Fuchs (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria, irakaslea, unibertsitateko irakaslea eta fisikaria
Enplegatzailea(k)	Collegium Hosianum (en) (1848 - 1856); Gewerbeinstitut Berlin (en) (1856 - 1864); Frederiko Gilen Unibertsitatea (1857ko uztailaren 9a - 1890)
Jasotako sariak	ikusi honorary doctor of the University of Königsberg (1856) ; Copley Domina (1895) ; Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena ; Helmholtz Domina (1892) ; Cothenius Domina (1887) ; Bavarian Maximilian Order for Science and Art (1885) ; Foreign Member of the Royal Society (1881eko maiatzaren 12a) ;
Kidetza	Royal Society; Corps Saxonia Bonn (en) ; Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia; San Petersburgoko Zientzien Akademia; Suediako Zientzien Errege Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Zientzien Errusiar Akademia; Prusiako Zientzien Akademia; XL izeneko Zientzien Akademia Nazionala; Zientzien Bavariar Akademia; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Accademia delle Scienze di Torino

Karl Theodor Wilhem Weierstrass (Oestenfelde, 1815ko Urriaren 31 – Berlin, 1897ko Otsailaren 19) matematikari alemaniarra izan zen, eta "analisi modernoaren aita"-tzat daukate^[1]. Bere lorpen handienen hartean funtzio baten jarraitasunaren definizioa, bataz besteko balioaren teorema frogatzea, eta Bolzano-Weierstrass teorema enuntziatzea daude.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Weierstrass Oestenfelden sortu zen, Prusiako Westfalia probintzian (gaur egun Alemanian dena). Gobernuko funtzionario zuen aita. Gaztetatik izan zuen matematikekiko interesa. Hala ere, Bonngo unibertsitatera bidali zuten gurasoek funtzionario bihurtzeko presta zedin. Weierstrassek arreta gutxi eskaini zien funtzionario bihurtzeko ekonomia, finantza eta zuzenbide arloko ikasgaiei, eta bere kabuz matematikak ikasten aritu zen. Graduatu gabe utzi zituen ikasketak, eta Münsterreko Akademian hasi eta bukatu zituen matematika ikasketak. Ondoren, aitak irakasle postu bat lortu zion Münsterreko eskola batean.

1850ean gaixoaldi luze bat pairatu zuen, baina lanak argitaratzen jarraitu zuen, arrakasta handiz. 1856an Gewerbeinstitut delakoan irakasle postua eskuratu zuen (geroago Berlingo Unibertsitate Tekniko bihurtuko zenean). 1864an Berlingo Friedrich-Wilhelms Unibertsitateko irakasle izan zen (geroago Humboldt Unibertsitatea deituko zena). Bere ikasleen artean Ferdinand Georg Frobenius bera izan zuen.

Bere bizitzako azken hiru urteak mugiezinik pasa zituen eta Pneumonia batek hil zuen 1897n.

Ekarpen nagusiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Matematika arloan, eta bereziki kalkuluan zenbait teoremaren aurkitzaile eta beste hainbat legeren frogatzaile dugu Weierstrass.

Funtzio baten limitea, jarraitasuna eta deribatuaren definizioak zehazki taxutu zituen, gaur egun ere erabiltzen direnak. Definizio horietan oinarrituz frogatu ahal izan zituen ordurarte frogapen zorrotzik ez zuten zenbait teorema. Teorema berriak aurkitu eta frogatu ere egin zituen. Hona hemen bere ekarpen nagusien zerrenda: