Kemiko Udala

	Kemiko Udaletxea

Armarria

Udalerria

Kemi, Lappi

Herrialdea

Finlandia

Garaia

1940. urtean amaitua

Helbidea

Valtakatu 26, Sauvosaari

Kemiko Udala

Webgune ofiziala (Finlandieraz)

Kemiko Udala (finlandieraz, Kemin kaupunginvaltuusto) Lappiren hego-mendebaldean dagoen Kemi hiria gobernatzen duen erakundea da. Udaletxea (Kaupungintalo) hirigunean dago, Sauvosaari auzoan, eta Kemiko eta Lappiko eraikin garaiena da, Tervolako telebista eta irrati antena ondoren. Egungo udala, Ezker Elkartasuna alderdi komunistaren eta Alderdi Sozial-Demokrataren esku dago eta udalbatzaren bozeramailea edo presidentea, aurreneko alderdiaren kide den Veikko Kumpumäki da. Herritarren ordezkari nagusia, alegia, alkatea, Ossi Repo da.

Udaletxeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Egungo Kemiko udaletxea, hiriaren bihotzean dagoen Sauvosaari auzoan dago, Valtakatu kalean. Hiriak izan duen bigarren udaletxea da eta ur-biltegia ere bada. 1940an eraiki zuten, aurreko udaletxea sute batek suntsitu eta gero, eta ordutik Lappi osoko eraikin garaiena da Tervolako telebista eta irrati antena ondoren; guztira, 52 m-ko altuera du.

Aurreneko udaletxea 1896ean eraiki zen eta udalaz gain, bertan, Liburutegi Nagusia, Eskola eta beste hainbat gizarte erakunde izan ziren. Azkenean, hirian 1931n izan zen sute suntsitzaileak behera bota zuen. Kemik udaletxe, ur-dorre eta ur-sare berriak behar zituen eta udalak proiektu guzti hauek eraikin bakarrean batzea erabaki zuen; honela, 1940rako Bertel Strömmer finlandiar arkitektoak udaletxe eta ur-biltegi berria izango zen eraikin garaia eraiki zuen. Ondoren, Bigarren Mundu Gerrak eztanda egin zuen Europan eta Laponiako Gerran, 1944an, alemaniarrak eraikina suntsitzen saiatu ziren hiri guztiarekin batera. Dena den, udaletxeaz gain, beheko solairutan ur-gordetegia zegoenez, eraikinak zuzentasuna gorde zuen eta ez zuten eraistea lortu. Eraikinaren kanpoko horman ondokoa jartzen duen gertaera honen oroi-plaka bat dago: "7. lokakuuta 1944 Hitlerin joukot yrittivät tuhota räjäyttämällä tämän talon, mutta rakentajien työ kesti" (euskaraz, 1944ko urriaren 7a, Hitlerren indarrek eraikin hau behera botatzen saiatu ziren leherketen bidez, baina eraikitzaileek lan ona egin zuten).

Gerra ondoren eraikina berreraikia izan zen eta 60ko hamarkadan hiria izugarri hazten hasi zenez, 1965-1969 artean ere Aarne Ervi arkitekto forssarrak handitu egin behar izan zuen.

Udala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kemiko eta Finlandiako gainontzeko udalerrietako udalak aukeratzeko, lau urtero udal hauteskundeak antolatzen dira herrialdean. Gaur egun dagoen Udalbatza 2008ko urriaren 26ean ospatu ziren udal hauteskundeetan eratu zen.

Kemiko Udalbatza^[1]
	Alderdia	Eserlekuak	+/-	Ehunekoa
--	Ezker Elkartasuna	15	0	% 33,7
--	Alderdi Sozial-Demokrata	13	3	% 28,4
--	Zentroko Alderdia	7	0	% 15,4
--	Koalizio Nazionala	5	1	% 10,7
--	Benetako Finlandiarrak	2	2	% 6,1
--	Liga Berdea	1	0	% 3,3

Zentroko Alderdiak irabazi ez zuen Lappiko udalerri bakarra izan zen Pelkosenniemirekin batera; dena den, hau ez da harritzekoa, Finlandia estatu denetik Alderdi Komunistak edo alderdi hau parte den koalizio batek irabazi baititu hiriko udal hauteskunde guztiak. Hain zuzen ere, industrian lan egiten duten langileek 50eko hamarkadan antolatu zituzten greba bortitzei zor die hiriak bere ezizena, "Punaisena Keminä" edo "Kemi Gorria". Oraingo honetan, Ezker Elkartasunak hamasei eserleku eskuratu zituen, aurreko udalbatzan baino bat gehiago eta bigarren alderdiak baino bost gehiago, eta Alderdi Sozial-Demokratarekin batera eginiko akordio baten bidez, udalbatzan gehiengoa lortu zuten ezkertiarrek. Bigarren alderdia, hain zuzen, Alderdi Sozial-Demokrata izan zen eta bi ordezkari galdu zituen; guztira, hamaika batzarkide dauzka udalbatzan. Oposizioa, gainontzeko alderdiek osatzen dute, hau da, zortzi eserleku dituen Zentroko Alderdiak, bat gehiagorekin sei eskuratu zituen Koalizio Nazionalak, eta ordezkari bakarrarekin udalbatzara lehenbizikoz iritsi diren Liga Berdeak eta Benetako Finlandiarrak. Aipatzekoa da, azkenik, Alderdi Komunistaren zatitze baten ondorioz sortu zen Langileen Alderdi Komunista udalbatzatik kanpo gelditu zela. Udal hauteskundeetako parte-hartzea %60,8a izan zen.

Hauek dira 43 batzarkideak:

Ezker Elkartasuna:

Kimmo Arstio
Timo Berg
Mikko Ekorre
Pertti Henttinen
Virpi Jankkila
Markus Korjonen
Tytti Kumpulainen
Veikko Kumpumäki
Kari Luokkala
Anneli Mikkanen
Sari Moisanen
Pasi Määttä
Jouko Pasoja
Maarit Pulkkinen
Jaakko Talus
Pirjo Viitala

Alderdi Sozial-Demokrata:

Ritva Aheinen
Jaakko Alamommo
Johanna Alasuutari
Pirita Hyötylä
Jukka Ikäläinen
Teija Jestilä
Pirkko Kalttonen
Risto Myyry
Joni Määttä
Jaana Niskanen
Matti Päkkilä

Liga Berdea:

Tuula Sykkö

Benetako Finlandiarrak:

Harri Tauriainen

Zentroko Alderdia:

Ritva-Liisa Alatalo
Jouko Juntunen
Raimo Keskikallio
Tuire Kourula
Sven Nyberg
Antti Pasanen
Ritva Sonntag
Juha Taanila

Koalizio Nazionala:

Tarja Ikonen
Mikko Kurtti
Veli-Matti Kilpimaa
Marko Leskio
Airi Paloste
Aarne Pasanen

Udalbatza eta, ondorioz, Udala, Ezker Elkartasuna eta Alderdi Sozial-Demokrataren esku dago eta hauen akordioaren buru, bozeramaile edo presidentea Veikko Kumpumäki da. Alkatea eta hiriaren ordezkari nagusia, aldiz, Ossi Repo da. Hurrengo udal hauteskundeak 2012. urtean ospatuko dira, herrialdeko gainontzeko udalerrietan bezala.

Bilakaera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ondokoa, kemitarrak 1972ko udal hauteskundeetatik ordezkatu dituzten alderdi politikoen bilakaeraren taula eta udalbatzak aukeratutako presidente edo bozeramaileen izenak dira:

Heikki Pesonen (SDP)
Urho Knuuti (SDP)
Ahti Pukema 1962–1975 ^[2]
Mikko Ekorre (SKDL) 1975–1988 ^[2]
Jorma Lammi 1989–1996 ^[2]
Ritva Aheinen (SDP) 1997–2004 ^[2]
Ritva Sonntag (Kesk.) 2005–2008 ^[2]
Veikko Kumpumäki (Vas.) 2009- ^[3]

Udalbatzaren Bilakaera ^[4]^[5]^[6]
	Alderdia	1972	1976	1980	1984	1988	1992	1996	2000	2004	2008
--	Ezker Elkartasuna (SKDL / Vas.)	18	20	20	19	14	18	17	15	15	16
--	Alderdi Sozial-Demokrata (SDP)	12	10	11	12	12	14	13	11	13	11
--	Koalizio Nazionala (Kok.)	4	5	3	5	4	4	6	5	5	6
--	Alderdi Liberala (LKP)	3	4	4		1	2	2	1
--	Zentroko Alderdia (Kesk.)	3	3	4	6	7	4	5	8	8	8
--	Alderdi Kristau-Demokrata (SKL / KD)	1	1	1	1	1			1
--	Liga Berdea (Vihr.)						1				1
--	Gainontzekoak (Deva / SKP / KTP / Perus.)					4¹			2²	2²	1³