Louis Riel
Louis « David » Riel (Saint Boniface, Assiniboia, 1844ko urriaren 22a - Regina, Assiniboia, 1885eko azaroaren 16a) kanadar buruzagi mestizoa izan zen. Mendebal Kanadako mestizoen (europarren eta indiarren ondorengoen) buruzagi nagusia izan zen. Lege-ikasketak egin zituen Montrealen, eta mestizoen erresistentzia antolatu zuen Red River ibaiaren inguruko lurraldeetan, Hudsongo Badiako Konpainiak kolonoen alde egin nahi zuen lur-banaketaren aurka. Lurralde haietako behin-behineko gobernuko lehendakari aukeratu zuten Riel, eta Kanadarekiko batasunari buruzko gorabehera guztiak negoziatzeko ardura ere hartu zuen. 1870ean guztiz larritu ziren mestizoen eta Kanadako gobernarien arteko tirabirak, eta Kanadako gudarosteak gatazkan parte hartu zuen, Rielen gobernuak kolono ingeles bat hil izana aitzakia hartuta. Rielek Estatu Batuetara jo behar izan zuen. 1871n Fiann irlandar iraultzaileen aurka borrokatzearen aldeko deia luzatu zien bere jarraitzaileei, eta Kanadako gobernuaren eskerrak jaso zituen horrengatik. 1873an diputatu aukeratu zuten, baina parlamentutik egotzi eta legez kanpo utzi zuten 1875ean, bost urtez. 1879tik 1884ra Montanako estatuan bizi izan zen, Estatu Batuetan, eta 1884an deitu zioten Kanadako mendebaleko indiarrek eta mestizoek beren eskubideen alde borroka zedin, Kanadako gobernuaren aurrean; hala, itzuli eta gobernu burujabe bat osatu zuen, 1885eko martxoan. Kanadako gudarosteak atxilotu, epaitu eta urkatu zuen, urte bereko azaroan. Kanadako indiarren mugimendu nazionalisten aitzindaritzat hartu izan da Louis Riel.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q313691
Multimedia: Louis Riel / Q313691