Lucas Cranach Zaharra

Lucas Cranach Zaharra
	; Irudi gehiago
; Wittenbergeko Burgumaisu
; Wittenbergeko Burgumaisu
Frederiko III.a Saxoniakoako ganberako margolari
Bizitza
Jaiotza	Kronach, 1472ko urriaren 4a
Herrialdea	Germaniako Erromatar Inperio Santua ; Alemania
Bizilekua	Cranachhaus (en)
Heriotza	Weimar, 1553ko urriaren 16a (81 urte) (81 urte)
Hobiratze lekua	Weimar
Familia
Aita	Hans Maler, Hans Sunder
Ama	Barbara Hübner
Ezkontidea(k)	Barbara Brengbier (en)
Seme-alabak	ikusi Hans Cranach (en) ; Lucas Cranach Gaztea;
Familia	ikusi Christian Brück (en) (suhi); Gregor Brück (en) (co-father-in-law (en) ); Augustin Cranach (en) (biloba); Lucas Cranach III. (en) (biloba); Georg Dasch (en) (suhi); Caspar Pfreundt (en) (suhi); Aegidius Strauch (bilobaren bikote); Q124073125 (); Johann Wolfgang von Goethe (Ondore);
Hezkuntza
Hizkuntzak	alemana
Ikaslea(k)	ikusi Antonius Heusler (en) ; Hans Cranach (en) ; Lucas Cranach Gaztea;
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, grabatzailea, artista grafikoa, arkitektura proiektuen marrazkilaria, diseinatzailea, artista, marrazkilaria, copper engraver (en) , farmazialaria eta argitaratzailea
Lantokia(k)	Wittenberg; Viena eta Weimar
Lan nabarmenak	ikusi Portraits of Henry IV of Saxony and Catherine of Mecklenburg (en) ; Maria Hilf (en) ; Hiru Graziak; Prince Johann of Anhalt (en) ; Betiereko gaztetasunaren iturria; Portraits of Johannes and Anna Cuspinian (en) ; Portrait of a clean-shaven young man (en) ;
Influentziak	Quentin Metsys eta Jan Mabuse
Mugimendua	German Renaissance (en)
Genero artistikoa	erretratua; biluzia; margolaritza erlijiosoa; margolaritza mitologikoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa

Lucas Cranach Zaharra (alemanez: Lucas Cranach der Ältere; Kronach, 1472ko urriaren 4a - Weimar, 1553ko urriaren 16a) alemaniar margolari eta grabatzailea izan zen, Pizkundeko nagusietakoa. Erretaulak, erretratuak, grabatuak, irudi apaingarriak eta emakumezkoen irudiak egin zituen. Joera errealistaren maisua izan zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lucas Cranach aitaren lantegian hasi zen lanean, grabatzaile eta margolari gisa. XV. mendearen amaieran, Maximiliano I.aren babesa lorturik, Vienara joan zen. Han izan zituen lehen harremanak humanistekin. 1505ean Wittenbergen hartu zuen bizitokia, Frederiko Jakintsua Saxoniako hautesleak deituta, eta han bizi izan zen 1550 arte. Saxoniako dukeen zerbitzuan jardun zuen harrezkero.

Wittenbergen Lutero ezagutu eta haren adiskide egin zen. Haren liburuak apaintzeko irudiak eta erreformazaleen erretratuak egin zituen (Lutero, Katharina von Bora...), eta baita eliza luterotaretarako erretaulak eta irudiak ere. Luterorekin zuen adiskidetasuna zela eta, Erreformako pintorea deitu izan zaio. Margolaritzaz gainera, politikan eta negozioetan ere jardun zuen, eta azkenean bere semeen esku utzi behar izan zuen lantegia, eskaera guztiei ezin erantzunik.

Margogintza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Cranachek Danubioko edo Vienako Eskolako maisuekin ikasi zuen, eta horrek errealitatearen ikuspegi itxuraz lasaia eman zion. Bere pintura ez da Durerorena eta Grünewaldena bezain sakona, baina zalantzarik gabe, haiena baino gozoagoa da.

Hasierako lanetan paisaiak du nagusitasuna. Irudiak paisaian galtzen direla dirudi, Atsedena Egiptoko ihesaldian (1504) koadroan ikus daitekeen bezala. Vienan eginak dira, orobat, Johann Stephan Reussen erretratua (1503) eta Johannes Cuspinianena (1503), eta hor ere garrantzi handia dute paisaiak eta kolore beroek. Baina obra askotan paisaiaren lasaitasuna itxurazkoa da soilik. Izan ere, Nekaldiari edo santuen bizitzari buruzko koadroetan batez ere, nabarmenak dira tentsioa eta indarra, eta gai da dramatismo betera iritsi gabe formen erritmoa, konposizioa eta kromatismoa distortsionatzeko.

Baina Wittenbergen egindako obretan espiritu poetikoa nagusitzen zaio patetismoari eta espresionismoari, batez ere 1509an Herbehereetara egin zuen bidaiaren ondorengo koadroetan. Kolore hotzagoak eta espazio geometrikoagoak erabili zituen, eta gai mitologikoak eta antzinako historiakoak irudikatu zituen. Gai horietan emakumearen gorputzari eman zion protagonismoa. Humanismoak maitasun sentsuala goraipatzen zuen, eta maitale eta adiskide eder gisa hartzen zituen emakumeak, eta hori bera egin zuen Cranachek bere pinturan. Azkenaldiko obretan aipagarriak ditu Ehiza (1529) eta batez ere erretratuak: Lutero, Luteroren gurasoak eta abar.

Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Irudi bat handitzeko, klika ezazu gainean.

Jesukristoren gurutziltzatzea, 1503
Alte Pinakothek, Munich.
Venus eta Kupido, 1509
Hermitage museoa, San Petersburgo.
Adam eta Eva, 1513-15
Mainfränkisches Museum, Würzburg.
Andre Maria Laguntzailea, 1517-25
Innsbruckeko katedrala.
Alberto Brandenburgokoa, 1528
Herzog Anton Ulrich Museum, Brunswick.
Lutero, 1529
Judith Holofernesen buruarekin, 1530 aldean
Jagdschloss Grunewald, Berlin.
Iturriko ninfa, 1530-35
Thyssen-Bornemisza Museoa, Madril.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q191748
Multimedia: Lucas Cranach (I) / Q191748