Luis XI.a Frantziakoa

Txantiloi:Agintari infotaula Luis XI.a Frantziakoa (Bourges, 1423ko uztailaren 3a - Plessis-lèz-Tourseko jauregia, La Riche, 1483ko abuztuaren 30a), Zuhurra (frantsesez: le Prudent) ezizenaz ezaguna, 1461-1483 bitartean Frantziako erregea izan zen.

Biografia

Karlos VII.a eta Maria Anjoukoa izan zituen gurasoak. 1440an aitaren aurka matxinatu zen Praguerie deitutako jaun-matxinadan. Barkatu egin zion aitak eta Dauphiné aldera bidali zuen gobernari. 1455ean aitaren aurka jo zuen berriro eta Filipe III.a Borgoinako dukearen babesa behar izan zuen.

1461ean errege koroatua izan ondoren jaun nobleen aurka jo zuen, baina haien baldintza asko onartu behar izan zituen, anaia Karlos Berrykoari bereziki. 1466an Borgoinako eta Bretainiako dukeak matxinatu zitzaizkion. 1468an preso hartu zuen Karlos Borgoinakoak eta, Champagne Karlos Berrykoaren eskuetan ezarri eta Liejako altxamenduaren aurkako errepresioan parte hartuko zuelako agindua eman arte ez zuen aske utzi.

1475ean Picquignyko bakea sinatu zuen Eduardo VI.a Ingalaterrako erregearekin, Ehun Urteko Gerrari amaiera emateko, eta haren laguntzaz borrokatu zen jaurerri batzuen aurka (Armagnac, Alençon, Saint-Pol, Nemours). 1472an, Karlos Borgoinakoak Pikardian sartu baina huts egin zuen Beauvaisen. 1477an hil zen Borgoinako dukea eta Luis XI.ak, oinordekotzan lortu ez zuen arren, Borgoinaz jabetu zen 1482ko Arrasko hitzarmenean. Era berean, Anjou, Maine eta Proventza Frantziako koroaren mende geratu ziren 1480-1481 urteetan.

Luis XI.a izan zen Frantzia modernoko lehen errege handia; politikari eta militar trebeak hartu zituen eta errege aginpidea sendotu zuen, Frantziako erresumaren mugak guztiz zabaldu zituen (bere agintaldian bermatu zen Frantziako koroaren agintea Lapurdin eta Zuberoan), zentralizatu zituen justizia eta armada, parlamentuak (erregeari loturiko instituzio eragileak) sortu zituen Grenoblen, Bordelen eta Dijonen, eta bultzada handia eman zion ekonomia alorrari. Karlos VIII.a semea izan zuen ondorengo.

Ezkontza eta seme-alabak

Luis 1436an Margarita Eskoziakoarekin ezkondu zen. Ez zuten seme-alabarik izan. 1451an Karlota Savoiakoarekin ezkondu eta zortzi seme-alaba izan zituzten:

• Luis (1458–1460)
• Joakim (1459)
• Luisa (1460)
• Ana (1461−1522)
• Joana (1464-1505)
• Frantzisko (1466)
• Karlos (1470–1498)
• Frantzisko (1472–1473)

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Luis XI.a Frantziakoa

• Datuak: Q8058
• Multimedia: Louis XI of France / Q8058