Madrilgo Erkidegoa

Madrilgo Erkidegoa
Comunidad de Madrid
Ereserkia: Madrilgo Erkidegoko ereserkia
Madrilgo Erkidegoko bandera Madrilgo Erkidegoko armarria
Geografia
Hiriburua	Madril 40°25′1″N 3°42′12″W
Hiririk handiena	hiriburu
Azalera	8.021
Punturik altuena	Peñalara (2.430 m)
Punturik sakonena	Tajo (470 m)
Mugakideak	Gaztela-Mantxa eta Gaztela eta Leon
Administrazioa
Presidentea	Cristina Cifuentes (PP)
Madrilgo Erkidegoko Presidentea	Isabel Díaz Ayuso
Legebiltzarra	Madrilgo Biltzarra
Demografia
Biztanleria	7.000.621 (2023) 249.370 (2021)
Dentsitatea	872,03 bizt/km²
Ekonomia
Historia
Sorrera data: 1983
Bestelako informazioa
Ordu eremua	ikusi Udako ordutegi: UTC+02:00 ordutegi estandarra: UTC+01:00
madrid.org

Madrilgo Erkidegoa (gaztelaniaz Comunidad de Madrid) Espainiako autonomia erkidego bat da, estatuaren erdi-erdian kokatua. Espainiako erdialdeko goi-ordokian dago, Guadarramako mendikatearen eta Tajo haranaren artean. Mugak hauexek dira: mendebalean, Segovia, Avila eta Toledo; eta ekialdean, Guadalajara eta Cuenca. 7.995 km2 eta 4.947.555 biztanle ditu (1991; 618,8 bizt/km2). Hiriburua Madril da. Historikoki Gaztela Berria delako eskualdean egon da. Hala ere, arrazoi ekonomikoak direla medio, UCD eta PSOEk, erkidego autonomo probintziabakar gisa eratzea erabaki zuten Trantsizio garaian.

Geografia

Iparraldea Sistema Centralaren bi ertzek osatzen dute: alde batetik Somosierra, izen bereko mendateak (1.454 m) zeharkatua, bi Gaztelen arteko komunikabide zailena; beste aldetik, Guadarramako mendilerroa, Navacerrada eta Guadarrama mendateekin; Peñalara (2.430 m) da gailur nagusia; mendebalean Gredos mendikatea hasten da. Hegoaldean eta hego-mendebalean erliebea leunagoa da.

Klima, landaredia eta hidrografia

Klima kontinentala da zabaldian (batez beste, 4,9 °C urtarrilean eta 24,2 °C uztailean) eta Mediterraneoz behetikoa iparraldean. Alde horretan euri gutxi egiten du (438 mm), baina mendietan euri eta elur asko izaten da.

Zabaldiko landaretza urria da, zenbait zuhaixka eta ibaiertzetan dauden baso batzuk besterik ez baitago. Mendietan, berriz, harizti, pinudi eta artadi asko dago.

Ibai nagusia Jarama ibaia da; horren adar garrantzizkoenak Henares, Manzanares, Tajuña eta Lozoya dira. Probintziako urtegi nagusiak Santillana, Manzanares ibaian, eta Puente Viejas dira. Urtegi horien eginkizun nagusia Madrilgo hiria urez hornitzea da. Madrilgo hiria da biztanle gehienak hartzen dituen lurraldea; probintziako gainerako herrietan gero eta jende gutxiago bizi da.

Historia

Espainian monarkia konstituzionala eta autonomiak antolatu ondoren, Madrilek Autonomia Estatutua eskatu zuen, eta 1983an onartu zioten gorteek. Lehen hauteskunde autonomikoetan (1983ko maiatzean) PSOE alderdiak erabateko gehiengoa lortu zuen.

Ekonomia

Probintziaren produkzio garbia Espainiako estatu osoaren % 16,5 izan zen 1981ean; hazkuntza ikaragarria izan da ondorengo urteetan. Nekazaritzak 1981ean produkzio garbiaren % 0,38 baizik ez zuen hartzen, industriak % 25,9 eta zerbitzuek % 73,72.

Industriako alor garrantzizkoena metalurgia da, eta haren ondoren kimika, eraikuntza, papergintza eta irarlanak, elikagaiak, larrua, ehungintza eta oinetakoak.

Azpiegiturak

Probintziaren hiriburua burdinbide eta errepide sarearen erdigunea denez, bertatik igarotzen dira Espainia osoko komunikabide garrantzizkoenak.

Eskualdeak

• Madrilgo metropolitar gunea
• Sierra Norte
• Sierra Oeste
• Las Vegas eskualdea
• Cuenca del Guadarrama
• Cuenca Alta del Manzanares
• Cuenca del Medio Jarama
• Cuenca del Henares
• Comarca Sur

Udalerriak

Sakontzeko, irakurri: «Madrilgo udalerrien zerrenda»

Honako hauek dira Madrilgo Erkidegoko udalerririk jendetsuenak (ikus, INEko datuak, 2007ko urtarrilaren 1ean):

1. Madril - 3.128.600
2. Móstoles - 206.301
3. Alcalá de Henares - 201.380
4. Fuenlabrada - 193.715
5. Leganés - 182.471
6. Alcorcón - 164.633
7. Getafe - 156.320
8. Torrejón de Ardoz - 112.114
9. Alcobendas - 104.118
10. Parla - 95.087
11. Coslada - 83.233
12. Pozuelo de Alarcón - 79.581
13. Las Rozas de Madrid - 75.719
14. San Sebastián de los Reyes - 67.351
15. Majadahonda - 62.270
16. Rivas-Vaciamadrid - 53.459
17. Collado Villalba - 52.083
18. Valdemoro - 48.517
19. Aranjuez - 46.283
20. Arganda del Rey - 45.085

Gizartea

Beste probintzietatik etorritako emigrazioak eragin handia izan du hiriburuan.

Ikus, gainera

• Gaztela

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Madrilgo Erkidegoa

• Madrilgo Erkidegoko Gobernuaren webgunea