Marta Graham

Marta Graham
	; (1948) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Pittsburgh, 1894ko maiatzaren 11
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	New York, 1991ko apirilaren 1a (96 urte)
Familia
Ezkontidea(k)	Erick Hawkins (en) (1948ko irailaren 4a - 1954)
Hezkuntza
Heziketa	Santa Barbara High School (en) ; Denishawn School of Dancing and Related Arts (en) ; (1916 - 1923)
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Ruth St. Denis (en) ; Ted Shawn (en)
Ikaslea(k)	ikusi Yvonne Rainer; Anne-Marie Reynaud (en) ; Bessie Schonberg (en) ; Bill Smith (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	ballet dantzaria, koreografoa, musika-irakaslea, ballet-irakaslea, jantzi-diseinatzailea eta dantzaria
Enplegatzailea(k)	New Yorkeko Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka (1932, 1944, 1943) ; National Medal of Arts ; Askatasunaren Domina Presidentziala (1976) ; Emakumeen Arrakastaren Saloi Nazionala (2015) ; Capezio Dance Award (1960) ; Kennedy Center Honors (1979) ; Council of Fashion Designers of America ; Fellow of the American Academy of Arts and Sciences ; honorary doctor of Brandeis University ; honorary doctor of Harvard University ; Laurel Leaf Award ;
Kidetza	Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
	marthagraham.org

Marta Graham (Pittsburg, 1894ko maiatzaren 11 – New York, 1991ko apirilaren 1a) Ipar Ameriketako dantzari eta koreografoa zen. Amerikako Estatu Batuetako dantza modernoak eman duen artista nagusia eta XX. mendeko koreografo handienetakoa. 1910ean, eratu berria zen Denishawn School of Dancing and Related Arts delako eskolan hasi zituen bere ikasketak eta hantxe jarraitu zuen 1923 arte.

François Delsarte-k eragin handia izan zuen haren lanetan. Denishawn taldea utzi, eta 1926an hasi zen bere aldetik, eta Martha Graham Center of Contemporary Dance ezarri zuen. 1929an bere konpainia sortu eta metodo berri bat moldatu zuen. Lan barnekoiak egin zituen, gizakiaren barnealdea aztertzea eta erakustea helburu zutenak. Haren lanetako batzuk: Primitive Mysteries (1931), Frontier (1938), Appalachian Spring (1944), Clytemnestra (1958), Ecuatorial (1978), The Rite of Spring (1984).

Hainbat sari jaso zituen; besteak beste, Presidential Medal of Freedom (1976); Kennedy Center Honors delakoa (1979); eta National Medal of Arts (Arteen Domina Nazionala), 1985ean.

Zaila izango litzake dantza garaikidea ulertzea dantzari eta sortzaile honen bizitza eta ekarpena gabe. Iraultza oso bat eragin zuen bere garaian, mundu osoan ikasitako teknika zehatz bat sortzen, gaurko dantza askoren oinarria izanda, eta, ondorioz, interprete eta sortzaile bikainak aterako dituen eskola bat sortu zuen.

Martha Grahamenek 180 lan sortu ditu guztira, eta horietako batzuk oraindik ere eszenatokietan ikus daitezke Martha Graham Dance Companyren bitartez.

Graham teknika dantza modernoaren metodo nagusietako bat da. Teknika uzkurduraren eta erlaxazioaren printzipioetan oinarritzen da. Gorputz-enborra da emozioak adierazteko ardatz nagusia. Uzkurdurak pelbisean hasten dira. Uzkurdura eta erlaxazio guztiak arnasketarekin koordinatzen dira. Kontrakzioa arnasketan egiten da eta erlaxazioa inhalazioan. Teknikaren mugimenduak lurrean sustraitzen dira, lurrera erortzen dira, lurretik bultzatzen dira salto egiteko edo lurraren kontra astintzen dira.

"Dantzari bikainak ez dira handiak beren teknikagatik, bikainak dira haien pasioagatik" - Martha Graham

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/30 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

(Ingelesez) Marta Graham The Internet Movie Database-ren web-orrian

Datuak: Q487604
Multimedia: Martha Graham / Q487604