Murga dorretxea

Murga dorretxea
	Kultura ondasuna
	Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Araba
Herria	Aiara
Koordenatuak	43°04′25″N 3°01′00″W / 43.07366°N 3.0166°W
Historia eta erabilera
Eraikuntza	XIV. mendea - XV. mendea
Arkitektura
Estiloa	pizkundetar arkitektura; arkitektura barrokoa
Ondarea
BIC	RI-51-0005118
	85

Murga dorretxea Aiarako Murga auzoan dagoen dorretxea da.

2001eko irailaren 5ean, Eusko Jaurlaritzak monumentu izendatu zuen, Sailkatutako Kultura Ondasuna.

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Murga dorre-jauregia Murgan dago, Aiara bailarako udalerria berau.

Amurriotik Zuhatzarako bidea zenaren ondoan dago. Dorreak Izoria ibaia zeharkatzen duen zubia meneratzen du.

Baso batetik igaro behar da bertara joateko; basoa igaro ondoren soilgune bat dago eta hor dago dorrea.

Jauregiak desitxuratu egin du hein batean dorrea. Izan ere, bere hiru hegaletatik inguratzen du eta eraikinak XVI. mendearen garai aurreratuko jauretxe itxura du.

Dorrea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Dorrea ondo ikusten da iparraldetik, hortik bere altuera guztia ikusten baita; toki horretan ibaia foso bihurtu eta hurbil duen zubia ondo babestuta geratzen da. Beheko solairuak harlangaitzezkoak dira eta goiko solairua adreiluzkoa. Solairu horietan saeterak ditu eta seguruenera, beste altxatuek ere izango zituzten.

Teilatua lau isurialdekoa da eta hegalki xumea du.

Iparraldeko bista horretan leihoak ageri dira, inolako irizpiderik gabe egindakoak, eta gaizki errematatuta daudenak. Itxura guztien arabera, aspaldi ez dela eginak dira, eraikina jauretxe izateari utzi eta baserri bihurtu zenean.

Gainontzeko fatxadetan bakarrik azken solairuak ikus daitezke, adreiluz eginak daude eta jauretxearen estalkiaren gainetik ateratzen dira. Hegaletan kubo zilindriko txiki batzuk ditu, garitoi modura molduratutako mentsula gainetan jarriak. Solairurik garaienean leiho txikiak ditu gotorlekuen almenak gogorazten dizkigutenak.

Azken aurreko altueran tamaina askotako eta txarto samar egindako leihoak ageri dira. Solairu hori adreiluzko moldura estu baten bidez dago bai goragoko bai beheragoko solairuetatik banatuta.

Dorreoiak 13,60 x 9,50ko neurria du. Jauregiaren barruan bere ate nagusia dago, lehen solairuaren altueran dagoena eta zorroztutako arkua duena. Sarrerako harrizko eskailera du, aldapa handikoa. Atea zurezkoa da, aspaldikoa eta orri bikoa eta egurrezko tranga du. Galeriaren aldean beheko solairuaren parean beste ate bat ageri da gaur egun itxita dagoena eta itxuraz ate nagusiaren antza duena.

Dorrearen barruko egitura zurezkoa da eta eskailera ere zurezkoa da eta kontserbatu egin da.

Jauregia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jauregiak 25,80 x 15,80ko neurria du eta bere elementurik deigarriena duen errenazimentuko galeria da, bost arku ditu aurre aldera begira eta lau albo batera.

Lehen solairua adreiluzkoa da ekialdeko aldea kenduta. Alde hori harlangaitzezkoa da eta Murgatarren armak dituen errenazimentuko leihoa du. Solairuaren gainontzean aparteko interesik ez duten baoak daude, bai leihoak bai balkoiak, seguruenera harrez gero egindakoak. Altura honetan ageri dira dorreko familiaren noblezia-armarriak.

Itxura guztien arabera, ez baitago agiririk adieraziko dena babesteko, eraiki zen jauregiaren lehen zatia ekialdeko aldea izan zen eta ondoren edo batera galeria egin zen. Ondoren, agian XVIII. mendean, eraiki zen bere gainean beste solairu bat eta baita dorrearen gainean ere.

Eskuin aldeko aldeak sarrerako ate propioa du, barrutik apainduta dagoen erdi puntuko arkua duena eta bertara heltzeko galeriatik joan behar da.

Estalpea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eskuin aldeko hegalari atxikita, harlangaitzezko hegalaren errenkari jarraituz, harlangaitzezko eta silarrixkako estalpe batzuk daude eta beste batzuk bloke eta txapazkoak. Bada hor puntu erdiko arku bat dobelaz egindakoa, zabal samarra eta horturako sarbidea dena. Lurra harlauzazkoa da, eta horregatik, pentsa daiteke patioa ixten zuen murru bat egongo zela kuboa eta aipatutako atea zituena.

Estalpe hiladaren buruan aurrekoaren antzekoa den bigarren dorreoia dago.

Estalpe horiek eraikin desegokiak dira eta eraikin-multzoa desitxuratzen dute bai duten eraikuntza-motagatik bai euren antolamenduagatik. Ez dira desegokiak beste elementu batzuk, besteak beste, atea eta dorreoiak.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

García Gómez, I., Plata Montero, A., Zufiaurre Sánchez, L., "La Torre de Murga" (Aiara), ISBN 978-84-691-9570-3 online

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Edukiaren zati bat monumentu hau sailkatutako kultura-ondasun izendatzen duen lege testutik hartu da. Izan ere, testua jabari publikokoa da eta ez du jabetza intelektualik, Espainiako Jabetza Intelektualaren Legeko 13. artikuluan xedatu denez (Espainiako Aldizkari Ofiziala, 97. zenbakia, 1996-04-22).