Panamerikar Jokoak

Panamerikar Jokoak 4 urtetik behin ospatzen den ospakizun kirolanitz bat da. Bertan, Amerikar kontinenteko herrialde guztiek parte hartzen dute, eta Panamerikar Kirol Erakundeak antolatzen ditu. Azkenengo edizioa Mexikoko Guadalajara hirian ospatu zen 2011n.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aristides Roubanis greziar kirolariak historiako lehen panamerikar pebeteroa piztu zuen Buenos Airesen 1951n.

Panamerikar Joko batzuk ospatzeko ideia 1920ko hamarkadatik ospatzen diren Erdialdeko Amerikako eta Karibeko Jokoetatik dator. 1932an lehen proposamen bat egin zen. Lehen edizioa 1942an ospatu behar zen Buenos Airesen, baina Bigarren Mundu Gerraren ondorioz bertan behera utzi behar zen, 1951raino atzeratuz eta egoitza mantenduz. Ordutik etenik gabe ospatu dira lau urtetik behin, kontinenteko alde guztietako hirietatik pasatuz.

Edizio bakoitzean, Panamerikar Jokoak tamainaz eta garrantziz handitzen joan ziren. Mende erdi baino gutxiagoan herrialde, kirolari eta modalitate kopurua bikoiztu zen, munduko kirol egutegiko lehiaketa nagusienetako bat bihurtu den arte, bere azken edizioan 42 herrialdek eta 5000 kirolarik parte hartzera iritsiz.

Zenbait erakundek Panamerikar Jokoak lacrossea edo ulama edo mesoamerikar pilota jokoa bezalako antzinako amerikar kirolak ez gehitzeagatik kritikatu dituzte. Hala, kontinenteko lehen biztanleak izan ziren Amerikako indigenen tradizioa baztertzen da.

Jokoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtea	Edizioa	Egoitza		Iraupena	Herrialdeak	Kirolak	Kirolariak
1951	I. Panamerikar Jokoak	Argentina	Buenos Aires	otsailak 25-martxoak 9	21	18	2.513
1955	II. Panamerikar Jokoak	Mexiko	Mexiko Hiria	martxoak 12-martxoak 26	22	17	2.583
1959	III. Panamerikar Jokoak	AEB	Chicago	abuztuak 27-irailak 7	25	15	2.263
1963	IV. Panamerikar Jokoak	Brasil	São Paulo	apirilak 20-maiatzak 5	22	19	1.665
1967	V. Panamerikar Jokoak	Kanada	Winnipeg	uztailak 23-abuztuak 6	29	19	2.361
1971	VI. Panamerikar Jokoak	Kolonbia	Cali	uztailak 30-abuztuak 13	32	17	2.935
1975	VII. Panamerikar Jokoak	Mexiko	Mexiko Hiria	urriak 12-urriak 26	33	19	3.146
1979	VIII. Panamerikar Jokoak	Puerto Rico	San Juan	uztailak 1-uztailak 15	34	21	3.700
1983	IX. Panamerikar Jokoak	Venezuela	Caracas	abuztuak 14-abuztuak 22	36	22	3.426
1987	X. Panamerikar Jokoak	AEB	Indianapolis	abuztuak 8-abuztuak 23	38	27	4.453
1991	XI. Panamerikar Jokoak	Kuba	Habana	abuztuak 2-abuztuak 18	39	28	4.519
1995	XII. Panamerikar Jokoak	Argentina	Mar del Plata	martxoak 12-martxoak 26	42	34	5.144
1999	XIII. Panamerikar Jokoak	Kanada	Winnipeg	uztailak 23-abuztuak 8	42	33	5.275
2003	Panamerikar Jokoak	Dominikar Errepublika	Santo Domingo	abuztuak 1-abuztuak 17	42	34	5.500
2007	XV. Panamerikar Jokoak	Brasil	Rio de Janeiro	uztailak 12-uztailak 29	42	33	5.662
2011	XVI. Panamerikar Jokoak	Mexiko	Guadalajara	urriak 14-urriak 30	42	36	5.996^[1]
2015	XVII. Panamerikar Jokoak	Kanada	Toronto	uztailak 10-uztailak 26	41	36	6.132
2019	XVIII. Panamerikar Jokoak	Peru	Lima	uztailak 26-abuztuak 11	41	39	6.668
2023	XIX. Panamerikar Jokoak	Txile	Santiago	urriak 6-urriak 22
2027	XX. Panamerikar Jokoak	Kolonbia	Barranquilla

Domina taula[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jarraian ikus daitekeena Panamerikar Jokoetako domina taula historikoa da. Dominak Olinpiar Batzorde Nazionalen arabera sailkatuak daude, eta gehiengotik gutxienekora sailkatzen dira lortutako urrezko dominen arabera. Berdinketa balego, berdin ordenatzen da zilarrezko domina kopuruaren arabera, eta, kasu honetan ere berdinketa balego, beste horrenbeste egingo litzateke brontzezko dominekin. Azkenik, bi herrialde edo gehiagoren artean urrezko, zilarrezko eta brontzezko dominen kopuruan berdinketa balego, herrialde guzti horiek postu berean zerrendaratuko lirateke eta alfabetikoki sailkatuko lirateke.

Postua	Estatua	Urrea	Zilarra	Brontzea	Guztira
1	Ameriketako Estatu Batuak	1.861	1.379	933	4.173
2	Kuba	839	566	527	1.932
3	Kanada	377	586	733	1.696
4	Brasil	287	319	460	1.066
5	Argentina	279	305	407	991
6	Mexiko	199	259	459	917
7	Venezuela	84	183	257	524
8	Kolonbia	82	134	195	411
9	Txile	39	85	133	257
10	Puerto Rico	27	79	121	227
11	Dominikar Errepublika	26	52	105	183
12	Jamaika	22	42	58	122
13	Ekuador	21	21	46	88
14	Guatemala	14	14	37	65
15	Uruguai	11	24	43	78
16	Trinidad eta Tobago	8	20	27	55
17	Bahamak	7	13	11	31
18	Peru	5	30	59	94
19	Holandarren Antillak	5	9	17	31
20	Costa Rica	5	6	8	19
21	Panama	3	23	31	57
22	Surinam	3	2	5	10
23	Guyana	2	4	12	18
24	El Salvador	1	7	12	20
25	Bermuda	1	4	3	8
26	Kaiman uharteak	1	4	1	6
27	Antigua eta Barbuda	1	0	3	4
28	Nikaragua	0	4	7	11
29	Birjina uharte amerikarrak	0	4	6	10
30	Barbados	0	3	9	12
31	Haiti	0	2	5	7
32	Saint Kitts eta Nevis	0	2	0	2
33	Paraguai	0	1	6	7
34	Bolivia	0	1	4	5
34	Honduras	0	1	4	5
36	Dominika	0	1	2	3
37	Grenada	0	1	2	3
38	Belize	0	0	2	2
	Santa Luzia	0	0	2	2
40	Saint Vincent eta Grenadinak	0	0	1	1
	Guztira	4.208	4.080	4.749	13.037

Neguko Panamerikar Jokoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Neguko Panamerikar Jokoen edizio bakarra 1990eko irailak 16 eta 22 artean ospatu zen Argentinako Mendoza probintziako Las Leñas hirian. Jatorrian 1989rako programatua zegoen, baina elur eskasiak ospakizunaren data aldatzera behartu zuen. Alabaina, baldintza klimatikoengatik eta elur urriagatik, soilik neguko 4 kirol praktikatu ziren (Jaitsiera, Slaloma, Super Erraldoia eta Eslalom Erraldoia). 8 herrialdek eta 97 kirolarik parte hartu zuten.

Santiago Txilekoa aukeratu zen Neguko Panamerikar Jokoen II. edizioaren egoitza izateko, 1993an ospatu beharrekoak. Arazo administratibo batzuk eta AEBen ezezkoak neguko kirol guztiak egon ezean, bere ospakizuna atzeratu zuten. Ordutik ez dira data edo egoitza gehiago izendatu.

Kirol ospakizun batzuk[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Guadalajara recibirá a 5.996 deportistas

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q230186
Multimedia: Pan American Games / Q230186

[1] Guadalajara recibirá a 5.996 deportistas

[1]