Phoenix parkea

Phoenix parkea
	Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Irlandako Errepublika
Province of Ireland	Leinster
Desagertutako erakunde administratiboa	Dublingo konderria
Hiria	Dublin
Koordenatuak	53°21′21″N 6°19′47″W / 53.355789°N 6.329792°W
Kudeatzailea	Office of Public Works
Arkitektura
Azalera	707 km²
Kontaktua
E-posta	mailto:phoenixparkvisitorcentre@opw.ie
	Webgune ofiziala

Phoenix Parkea (ingelesez Phoenix Park eta irlanderaz Páirc an Fhionn-Uisce) Europako hiri-parkerik handiena da, Irlandako Dublin hiriburuaren erdigunetik ipar-ekialderuntz 3 kilometrotara dago.^[1]. Londoneko Richmond parkeak berez azalera handiagoa du baina azpi-hiritar motako parkea da. Phoenix Parkeak 712 hektarea ditu, eremu orlegi zabalez osatutako 16 kilometroko zirkunferentzia hesitua eta zuhaitz lerrodun etorbideak. Parkea orein basatien bizilekua da eta bere izena irlanderaren fionn uisce izendapenatik eratorria da, euskaraz ur garden. Ohikoa da bisitariak oreinen inguruan korrika ikustea, bai eta zaldizkoak euren zaldiekin lasterka.

Europako parke atxikitu handienetakoa da. Ingalaterran dagoen Londoneko Richmond parkea azaleraz 10 km² gehiago besterik ez dituelarik. Phoenix Parkea New Yorkeko Central Park eta Londoneko Hyde Park baino handiagoa da.

Parke honetan Irlandako Errepublikaren Lehendakari edo Presidentearen egoitza ere badago, Áras an Uachtaráin delakoa.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

XII mendean normandiarrek Dublin eta bere ingurua konkistatu zutenean Hugh Tyrell, Castleknockeko Baroiak, lur eremu hauek eman zizkien Zaldun Hospitaleroei. Hauek Kilmainhamen monasterio bat sortu zuten. Henrike VIII.a Ingalaterrakoak monasterioak disolbitzeko ateratako legearen erruz hospitaleroek 1537an lurren jabetza galdu zuten eta erregearen Irlandako ordezkariaren eskutan gelditu zen. 1662an Erregearen Ehizarako eremu bilakatu zen eta harresi batek inguratu zuen eremua. 1680an Kilmainhameko Erret Ospitalea eraiki zen bertan eta parkeak gaur egun duen azalera mugatu zuen. 1745ean Dublingo herritarrentzako ireki zen parkea.

1882an, parke honetan Phoenix Parkeko hilketen atentatu ezaguna jazo zen.

Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hainbat eraikin eta monumentu daude ikusgai Phoenix parkean:

Wellington monumentua: 62 metrotako obeliskoa da, Europan dagoen handiena. Arthur Wellesley, Wellingtongo kondearen garaipenak ospatzeko eraiki zen.
Áras an Uachtaráin: Irlandako lehendakariaren bizilekua da. XVIII mendeko jauregia da.
Ashtown gaztelua: 1978an ustegabean aurkituriko gotorlekua da, XV mendean eraikia.
Dublingo Zoologikoa: 1830an ireki zen eta mundu osoko 700 animaliatik gora daude bertan.
Aita Santuaren gurutzea: 1979an Joan Paulo II.ak egindako bisitarako eraiki zen.
Deerfield egoitza: Estatu Batuetako Enbajadaren egoitza da.
Magazine gotorlekua: 1611ean eraikitako gotorleku militarra da.