Postumo

Postumo
	; Irudi gehiago
Erromatar gobernadorea
; Erromako kontsula
Bizitza
Jaiotza	Galia, III. mendea
Herrialdea	Antzinako Erroma
Heriotza	Mainz, 269 (egutegi gregorianoa) ( urte)
Heriotza modua	giza hilketa
Familia
Seme-alabak	ikusi Postumus the Younger (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	politikaria

Postumo (latinez: Marcus Cassianius Latinius Postumus) Galietako Inperioaren sortzailea izan zen 260. urtean^[1], Valeriano Erromatar Inperioko enperadore zelarik. Galia, Germania, Britania eta Hispania Inperiotik atera zituen, bere inperio propioa sortzeko. 269 arte izan zuen bertan agintea.

Boterera igotzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaztaroaz ezer gutxi dakigu, baina uste da jatorri apaleko galoa zela, maila militarrean gora igotzea lortu zuena jeneralaren mailara iritsi arte, edo agian Germania Behereko edo Germania Garaiko gobernadorearena^[2].

259an, Valeriano enperadorea persiarren aurkako kanpaina egiten ari zen ekialdean eta haren seme eta ko-enperadore Galieno, berriz, Danubioko mugarekin zegoen kezkatuta. Bere seme Salonino komandante batzuekin (horien artean Postumo) utzi zuen mendebaldean, Rin ibaiaren muga babesteko^[3].

Saloninok ez zuen ondo bete bere lana, eta alamanen eta frankoen inbasio-kaosaren erdian, Postumo enperadore aldarrikatu zuten bere tropek^[4] eta uko egin zion barbaroen altxor berreskuratuak Erromari entregatzeari, zeinak bere soldaduen artean banatu baitzituen. Salonino eta Silveriano, pretorianoen prefektua, bizi ziren Kolonia setiatu zuen. Hiriko harresiak hartu ondoren, Postumok Silveriano eta Salonio hil zituen^[5], eta garaipen-arku bat eraiki zuen garaipena ospatzeko.

Galietako Inperioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Galia, Hispania, Germania eta, agian, Britania probintziek enperadoretzat hartu zuten. Postumok bere inperioaren hiriburua instalatu zuen Kolonian, eta han sortu zituen bere moneta gehienak.

Postumo enperadorearen txanponak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Miliario hau Gasteizko Errekaleor auzoan aurkitu zuten. Bertan dio: [I]MP(ERATORI) CAE[S(ARI)] [M]ARCO CA[SSIJANO] LAT[IN]IO POSTUMO AUG(USTO).

Galienok argitaratutako txanponekin alderatuta, kalitate onekoak ziren Postumoren edizioak, bai erabilitako materialari dagokionez, bai egiteko moduari dagokionez. Horrek pentsarazten du ekonomiak Erromak kontrolatutako probintzietan baino hobeto funtzionatzen zuela. Azkenean bakarrik joan zen okerrera, eta are gehiago areagotu zen haren ondorengo Viktorino eta Tetriko I.aren kontrolpean. Bere edizioetako batean, Postumo Galiako salbatzaile gisa aurkezten da.

Galianorekiko aurrez aurrea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

263. urtean, Galieno enperadoreak, bere gudarosteak Postumoren aurka bidali zituen, bera ere han zegoelarik. Azkenean, guzti hau konpondu ahal izan zuen. Hasieran, garaipen batzuk lortu zituen, baina, halako batean, zauritua izan zen, eta atzera jo behar izan zuen^[6]. Ordutik aurrera, Erromatar Inperioko beste toki batzuetan gertatzen ari ziren arazoei aurre egin behar izan zien eta ez zen gehiago Postumo eta Galietako Inperioaz arduratu^[7].

Erorrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere aginteak iraun zuen bitartean, altxamendu bat ere jasan behar izan zuen. Mainzko komandantea zen Lelianorena, hain zuzen ere. Leliano enperadore izendatu zuten Maguntzian edo Mainzen, 269ko otsailean edo martxoan^[8]. Uste da Postumoren mendeko ofizial beteranoa zela, Germania Garaiko legatua edo Legio XXII Primigeniako komandantea. Leliano arrisku larria zen Postumorentzat bi legio agintzen zituelako (Maguntziako Primigenia eta Estrasburgoko Legio VIII. Augusta); hala ere, matxinada bi hilabete geroago bakarrik zapaldu zen, Leliano bere soldaduek hil zutelako edo Postumoren tropek hiriburuko setioaren ondoren hil zutelako. Lelianoren aurkako garaipenak, ordea, bere alde txarra ere izan zuen Postumorentzat. Orduan bertan, hil egin baitzuten. Hilketa honentzako bi azalpen posible aurkitu dira: Bata, Maguntziaren arpilatzea eragotzi izana. Eta, bigarrena, Postumoren legioen artean, Lelianoren soldaduak sartu izana, eta hilketaren erantzuleak hauek izatea. Postumo, 269. urtean hil zen. Bere heriotzaren ostean, Britania eta Hispania, Erromatar Inperiora batu ziren berriz. Bere ondorengoa, Marko Aurelio Mario izan zen. Baina ez zuen askorik iraun, bere soldadu propioek hil baitzuten.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aurelius Victor, Liber de Caesaribus
Canduci, Alexander (2010), Triumph & Tragedy: The Rise and Fall of Rome's Immortal Emperors, Pier 9, ISBN 978-1-74196-598-8
Drinkwater, J. F. (1987), The Gallic Empire: Separatism and continuity in the north-western provinces of the Roman Empire, A.D. 260–274, Franz Steiner Verlag Wiesbaden GMBH, Stuttgart, ISBN 3-515-04806-5
Polfer, Michel (2000), "Postumus (A.D. 260-269)", De Imperatoribus Romanis
Potter, David Stone (2004), The Roman Empire at Bay, AD 180-395, Routledge
Jones, A.H.M., Martindale, J.R. (1971), The Prosopography of the Later Roman Empire, Vol. I: AD260-395, Cambridge University Press

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Postumok agintea hartu zuen urtea 259 edo 260 izan daiteke. Iraganean 259 nahiago izaten zen, baina gaur egun aditu gehienek 260ko uda-udazkena zehazten dute, Polfer (Postumus) eta J.F. Drinkwaterren arabera (1987, 97. or). Terminus ante quem gakoa 260. urteko iraileko inskripzio bat da; bertan Postumo enperadore bezala azaltzen da: Bakker (1993), 369–386 or. Artikulu honetan aipatzen diren beste data batzuk urte bat atzeratzen ahal dira, Postumo 259an agintea hartzeko urte gisa hartzen dutenentzat. Ikus Drinkwater (1987), 95-106 or.
↑ Potter (2004), p. 257
↑ Polfer, Michel (2000), "Postumus (A.D. 260-269)", De Imperatoribus Romanis
↑ Potter (2004), 256 or.; Canduci (2010), 88 or.; Drinkwater (1987), 89 or.
↑ Potter (2004), 257 or.; Drinkwater (1987), 89 or.
↑ Potter (2004), 263 or.;
↑ Polfer, Postumus
↑ Polfer, Laelianus; Potter, 265 or.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q312603
Multimedia: Postumus / Q312603

[1] Postumok agintea hartu zuen urtea 259 edo 260 izan daiteke. Iraganean 259 nahiago izaten zen, baina gaur egun aditu gehienek 260ko uda-udazkena zehazten dute, Polfer (Postumus) eta J.F. Drinkwaterren arabera (1987, 97. or). Terminus ante quem gakoa 260. urteko iraileko inskripzio bat da; bertan Postumo enperadore bezala azaltzen da: Bakker (1993), 369–386 or. Artikulu honetan aipatzen diren beste data batzuk urte bat atzeratzen ahal dira, Postumo 259an agintea hartzeko urte gisa hartzen dutenentzat. Ikus Drinkwater (1987), 95-106 or.

[2] Potter (2004), p. 257

[3] Polfer, Michel (2000), "Postumus (A.D. 260-269)", De Imperatoribus Romanis

[4] Potter (2004), 256 or.; Canduci (2010), 88 or.; Drinkwater (1987), 89 or.

[5] Potter (2004), 257 or.; Drinkwater (1987), 89 or.

[6] Potter (2004), 263 or.;

[7] Polfer, Postumus

[8] Polfer, Laelianus; Potter, 265 or.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

i e a Erromatar eta bizantziar enperadoreak
Printzerria 27 BC – 235 AD	Augusto Tiberio Kaligula Klaudio Neron Galba Oton Vitelio Vespasiano Tito Domiziano Nerva Trajano Hadriano Antonino Pio Marko Aurelio eta Luzio Vero Komodo Pertinax Didio Juliano (Peszenio Nigro) (Klodio Albino) Septimio Severo Karakala eta Geta Makrino eta Diadumeniano Heliogabalo Alexandro Severo
Krisialdia 235–284	Maximino Trax Gordiano I.a eta Gordiano II.a Pupieno eta Balbino Gordiano III.a Filipo Arabiarra eta Filipo II.a Dezio eta Herenio Etrusko Hostiliano Treboniano Galo eta Volusiano Emiliano Valeriano Galieno, Salonino eta Valeriano II.a Klaudio Gotiko Kintilo Aureliano Tazito Floriano Probo Karo Karino eta Numeriano Galietako enperadoreak: Postumo (Leliano) Mario Viktorino (Domiziano II.a) Tetriko I.a eta Tetriko II.a
Dominatua 284–395	Diokeziano (inperio osoa) Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) eta Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (West) Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (mendebaldea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Maxentzio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Lizinio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Maxentzio (bakarrik) Lizinio (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (bere burua aldarrikatua) eta Valerio Valente Lizinio (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Lizinio II.a, Konstantino II.a eta Krispo (Martiniano) Konstantino I.a Handia (inperio osoa) eta Krispo Konstantino II.a Konstante Magnentzio eta Dezentzio Konstantzio II.a eta Vetranio Juliano Apostata Joviano Valentiniano I.a Valente Graziano Valentiniano II.a Magno Maximo eta Flavio Viktor Teodosio I.a Handia (Flavio Eugenio)
Mendebaldeko Inperioa 395–480	Honorio (Konstantino III.a eta Konstantzio II.a) Konstantzio III.a Joan, mendebaldeko usurpatzailea Ravenan Valentiniano III.a Petronio Maximo eta Paladio Avito Maioriano, Libio Severo, Antemio eta Olibrio Glizerio Julio Nepote (de iure) Romulo Augustulo (usurpatzailea)
Ekialdeko/ Bizantziar Inperioa 395–1204	Arkadio Teodosio II.a Pulkeria Martziano Leon I.a Leon II.a Zenon I.a (1. agintaldia) Basilisko eta Marko Zenon I.a (2. agintaldia) Anastasio I.a Justino I.a Justiniano I.a Justino II.a Tiberio II.a Maurizio eta Teodosio Fokas Heraklio Konstantino III.a Heraklonas Konstante II.a Konstantino IV.a eta Heraklio, Tiberio eta Justiniano II.a Justiniano II.a (1. agindaldia) Leontzio Tiberio III.a Justiniano II.a (2. agintaldia) eta Tiberio Filipiko Anastasio II.a Teodosio III.a Leon Isauriarra Konstantino V.a Artabasdo Leon IV.a Khazariarra Konstantino VI.a Irene Nizeforo I.a Estaurazio Mikel I.a Rangabe eta Teofilakto Leon V.a Armeniarra eta Konstantino Mikel II.a Teofilo Mikel III.a Basilio Mazedoniarra Leon VI.a Jakituna Alexandro Bizantziokoa Konstantino VII.a Porfirogeneta Erroman I.a Lakapetarra eta Kristobal, Eztebe eta Konstantino Erroman II.a Nizeforo II.a Fokas Joan I.a Tzimiskes Basilio II.a Konstantino VIII.a Zoe (1. agindaldia) eta Erroman III.a Zoe (1. agindaldia) eta Mikel IV.a Mikel V.a Zoe (2. agindaldia) eta Teodora Zoe (2. agindaldia) eta Konstantino Monomako Konstantino Monomako (bakarrik) Teodora Mikel VI.a Isaak I.a Komneno Konstantino X.a Dukas Erroman IV.a Diogenes Mikel VII.a Dukas eta Androniko, Konstantios eta Konstantino Nizeforo III.a Botaniates Alexio I.a Komneno Joan II.a Komneno eta Alexio Komneno Emanuel I.a Komneno Alexio II.a Komneno Androniko I.a Komneno Isaak II.a Angelo Alexio III.a Angelo Alexio IV.a Angelo Nikolas Kanabos, usurpatzailea Alexio V.a Dukas
Nizeako Inperioa 1204–1261	Konstantino Laskaris Teodoro I.a Laskaris Joan III.a Dukas Vatatzes Teodoro II.a Laskaris Joan IV.a Dukas Laskaris
Ekialdeko/ Bizantziar Inperioa 1261–1453	Mikel VIII.a Paleologo Androniko II.a Paleologo eta Mikel IX.a Paleologo Androniko III.a Paleologo Joan V.a Paleologo Joan VI.a Kantakuzeno eta Joan V.a Paleologo eta Mateo Kantakuzeno Joan V.a Paleologo Androniko IV.a Paleologo Joan VII.a Paleologo Androniko V.a Paleologo Emanuel II.a Paleologo Joan VIII.a Paleologo Konstantino XI.a Paleologo
Letra etzanean usurpatzaile edo enperadorekideak.