Pottorro arrunt

Wikipedia, Entziklopedia askea
Pottorro arrunt
Iraute egoera

Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaAnimalia
FilumaChordata
KlaseaAves
OrdenaCharadriiformes
FamiliaAlcidae
GeneroaAlca (en) Alca
Espeziea Alca torda
Linnaeus, 1758
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Zabalera0,661 m
Arrautza

Pottorro arrunta (Alca torda) alcidae familiako hegazti zangaluzea da[1].

Iparraldeko Ozeano Atlantikoko kostalde harritsuetan, ekialdeko Ipar Amerikan eta mendebaldeko Europan bizi da. Neguan migratzen da, Eurasiako hegaztiak mendebaldeko Mediterraneora joanez.

Pottorro arrunta Euskal Herriko kostaldean negu-partean agertzen den hegaztia da, identifikatzeko erraza, eta gizakiaren eragina nabarmena den lekuetan ere ikus daitekeena; esaterako, portuetan eta hondartza inguruetan. Martin arruntaren antza badu ere, azken hori ez da ohikoa izaten ingurune iristerrazetan. Uda iparraldeko Europan igarotzen du, eta bertan kumatzen, negua igarotzera hegoaldera migratu baino lehen.

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tamaina ertaineko hegaztia da, 40 cm inguruko luzera duena, eta 65 cm inguruko hego-zabalera. Pisuari dagokionez, 550 eta 850 g ingurukoa izaten da. Udako koloreak nabariagoak izan ohi diren arren, mokoaren aurrealdeko eta gainaldeko marra zuriak azpimarratuz, neguan koloreak apalagoak izaten dira. Bizkarraldea eta hegoen gainaldea beltzak dira, buruaren gainaldea eta mokoa bezala; lepoaldea eta sabela, aldiz, zuriak dira. Udan kolore horiek oso markatuta egoten dira, baina neguan tonu grisak izaten dituzte bi koloreen arteko lumek. Mokoa motza eta lodi xamarra da, martinarena baino laburragoa.

Banaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Atlantikoaren bi aldeetan arrunta da espeziea, eta migrazio luzeak egiten dituenez, ia kostalde guztian ikus daiteke sasoi batean edo bestean. Kumatze-koloniak Eskandinavian, Europan, Islandian, Erresuma Batuan, Groenlandian eta Kanadan bildu ohi dira udan, eta neguan hegoaldeko kostaldeetara migratzen dute hegaztiok. Udan AEBetako ekialdeko kostan, eta Frantziako, Iberiar Penintsulako eta Marokoko Atlantikoko kostaldean ikusi ahal izaten dira[2]. Gutxi batzuk Mediterraneora ere sartzen dira[3].

Kantauriko kostaldean arruntagoa da ekialdean, hau da, Euskal Herriko itsasbazterrean. Euskal Herrian espeziea azarotik martxoa bitartean ikus daiteke.

Habitata[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Labarretako erlaitz babestuetan eta arroka artean egiten dute habiak, eta arrantzan itsaso zabalean zein kostaldean ibiltzen dira [4]. Negua itsaso zabalean igarotzen dute zenbait alek, Atlantiko mendebaldekoek, batik bat. Gure kostaldean, dena den, ez dira 10 km baino gehiago urruntzen kostaldetik normalean, eta zenbait kasutan portuen barruan ere arrantzatzen dute.

Elikadura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Dietaren osagai nagusia krilla du, baina arrain txikiak ere harrapatzen ditu[5]. Pulunpatu eta ur azpian denbora luzez urpean igeri egiten du elikagai bila, hegoen eta hanken laguntzaz ziztu bizian mugituz.

Ugalketa eta ontogenia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Europako iparraldean kumatzen du (munduko populazioaren erdiak baino gehiagok, Islandian)[3]. Kumatze-garaia maiatzean eta ekainean izaten da, eta bikote bakoitzak urtean arrautza bakarra erruten du. Bikoteko kide bakarrak zaintzen du arrautza, besteak arrantza egiten duen bitartean.

Bizimodua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Txitatze-garaian bikoteak elkartu eta kolonia handietan biltzen dira Atlantikoko Iparraldeko kostaldeetan. Bikoteek txitatze-lekuak errepikatzen dituzten hainbat urtetan[6]. Txitatze-garaitik kanpo, nahiko espezie bakartia da. Oso gutxitan ikusi izan dira pottorro arruntak ibaietan barrura egiten[7].

Espezieen arteko elkarrekintzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Txitatze-garaian, lurreko ugaztunak eta hegazti harrapariak haren harrapari nagusiak dira, esaterako azeri zuriak (Vulpes lagopus) eta belatz handiak (Falco peregrinus). Bestalde, arrautzak lapurtzen dizkiete hainbat bele eta kaio espeziek.

Antzeko espezieak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Martin arrunta (Uria aalge): Tamainaz eta kolorez pottorroaren antzekoa izan arren, martinaren mokoa finagoa eta luzeagoa da. Bestalde, begien azpialdean marra beltz bat izaten dute, pottorroek ez bezala.
  • Lanperna-musua (Fratercula arctica): Pottorro arrunta baino txikiagoa da, baina dudarik gabe lanperna-musuaren moko lodi eta koloretsua da espeziea identifikatzeko ezaugarririk deigarriena. Dena den, neguan espezie horren mokoaren kolorea ilundu egiten da, eta posible da urrunetik dudak sortzea.

Kontserbazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

IUCN erakundearen arabera, espezie honen kontserbazio-egoera ona da[2].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Freethy, Ron. (1987). The Auks: an ornithologist's guide. in: Facts on File. New York ISBN 0-8160-1696-8..
  2. a b IUCN. (2011/11/30). IUCN Red List. .
  3. a b Hipfner MJ, Chapdelaine G. (2002). The Birds of North America. 16.
  4. Hume R. (2004). Guía de Campo de la Aves de España y de Europa. Bartzelona: Ediciones Omega.
  5. del Hoyo C, Elliot A, Sargatal J. (1996). Handbook of the Birds of the World. 3: Hoatzin to Auks. Bartzelona: Lynx Edicions.
  6. Harris MP, Wanless S. (1989). «The breeding biology of Razorbills Alca torda on the Isle of May» Bird Study (36): 105–114..
  7. Plumb WJ. (1965). «Observations on the breeding biology of the Razorbill .» British Birds (58): 449-456..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]