Rudolf Höß

Wikipedia, Entziklopedia askea
Rudolf Höss» orritik birbideratua)
Rudolf Höß

Nazi concentration camp commandant (en) Itzuli

1940ko maiatzaren 1a -
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakRudolf Franz Ferdinand Höß
JaiotzaBaden-Baden1901eko azaroaren 25a
Herrialdea Alemania
 Alemaniar Inperioa
BizilekuaAuschwitz
HeriotzaAuschwitz I concentration camp (en) Itzuli1947ko apirilaren 16a (45 urte)
Hobiratze lekuaAuschwitz I concentration camp (en) Itzuli
Heriotza moduaheriotza zigorra: urkatzea
Familia
Ezkontidea(k)Hedwig Höß (en) Itzuli
Bikotekidea(k)
Familia
Hezkuntza
Hizkuntzakalemana
Jarduerak
Jarduerakwar criminal (en) Itzuli, ofizierra, politikaria eta Beamter (en) Itzuli
Lantokia(k)Auschwitz eta SS Main Economic and Administrative Office (en) Itzuli
Jasotako sariak
KidetzaSchutzstaffel
Q2359292 Itzuli
Zerbitzu militarra
Adar militarraWaffen-SS
GraduaObersturmbannführer (en) Itzuli
Parte hartutako gatazkakLehen Mundu Gerra
Bigarren Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
ErlijioaErromatar Eliza Katolikoa
Alderdi politikoa Alemaniako Langile Alderdi Nazionalsozialista

IMDB: nm0388591 iTunes: 506568203 Find a Grave: 10439304 Edit the value on Wikidata

Rudolf Franz Ferdinand Höß, baita ere Rudolf Hoess edo Höss, (Baden-Baden, Alemania, 1900eko azaroaren 25aAuschwitz, Polonia, 1947ko apirilaren 16) Alemania Naziko SS-Obersturmbannführerra izan zen eta, 1940ko maiatzaren 4tik 1943ko azaro arte, Auschwitzeko kontzentrazio- eta sarraski-esparruko burua; han, azken zenbatespenen arabera, 1,1–1,6 miloi lagun hil ziren. Bigarren Mundu Gerra amaitu ostean, 1946ko martxoaren 11n atzeman zuten, nekazari plantak eginez ezkutatuta zebilela. Nurenbergeko epaiketetan auziperatu eta hiltzera zigortu zuten.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rudolf Höß (between 1938 and 41)

Rudolf Höß 1900ean jaio zen, Baden-Badenen, eta familia katoliko batean hezi zuten. Ume bakartia omen zen, eskolan hasi arte lagunik gabe hazi zena. Gurasoek semea apaiz izatea nahi bazuten ere, 15 urte bete bezain laster, Hößek Lehen Mundu Gerran parte hartzeko izena emanda zuen, turkiarren frontean. 1917an, sarjentu zen, jada, eta hainbat kondekorazio jaso zituen, Burdinazko Gurutzea tartean. Alemaniarrek jasandako porrotaren ondoren, Freikorpseko kide izan zen probintzia baltikoetan, Silesia eta Ruhr arroan.

Rudolf Höß ezkondu eta bost seme-alaba izan zituen: aita zintzo eta eredugarria izan omen zen. Familia Auschwitzeko kontzentrazio- eta sarraski-esparruaren kanpoaldean kokatzen zen Komandantzia Etxean bizi zen.

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Auschwitz
Rudolf Höß, aliatuek harrapatu eta gero

Lehen Mundu Gerra amaitzean, 1922an, Rudolf Hößek Alemaniako Langile Alderdi Nazionalsozialista (NSDAP) antolatzen lagundu zuen eta 10 urteko kartzela zigorra ezarri zioten 1923an, Walter Kadowren hilketan parte hartu zuela-eta. Martin Bormanni haren kideari, berriz, urtebeteko kartzela zigorra eman zioten.

1933an, SSetan sartzeko eskaria egin zuen eta, 1934an, onartu egin zuten. Totenkopfverbandeko unitatearen kide ere egin zen eta, urte berean, Dachauko kontzentrazio esparrura aldatu zuten. 1935ean, hango Blockführer —blokeko arduradun nagusi—- izendatu zuten.

1938an, SS Hauptsturmführer egin zuten eta laguntzaile izan zen Sachsenhausengo esparruan.

1939an, Auschwitzeko komandante izan zen esparru berrian eta, 1940an, hura antolatu beharrean izan zen. Hantxe izan zen 1943ko amaiera arte, eta Josef Mengele sendagilearekin harremana izan zuen.

Auschwitzen egon zen bitartean, Hößen lana izan zen Endlösungeko hilketen alderdi administratiboa. Diziplina eta antolaketaren maisu bazen ere, Auschwitzen destinatuta zeuden SSetako kideek bizitza erlaxatua izateko aukera izan zuten eta, aldi berean, abusuak, presoei eginiko lapurretak eta kontrabandoa ere izan ziren. 24. barrakoia prostituzio-etxe zela zabaldu zen eta SSekin kolaboratzen zutenek hantxe jasotzen omen zuten saria. Horrekin jarri zitzaion Gestapo atzetik eta behin baino gehiagotan miatu zuten esparrua, baina Rudolf Höß azken soluzioaren helburuak zorrotz betetzen zituen ofiziala zen eta ez zioten ezer egin; alderantziz, karguz igo zuten.

1943ko abenduan, Arthur Liebehenschelek hartu zuen ordea Auschwitzeko komandante lanetan eta Höß aurreko Liebehenscheleren lantokira joan zen, Wirtschaftsverwaltungshauptamteko presidente egin baitzuten, hots, SSen administrazio ekonomikoaren bulego nagusi. Zyklon B gasa erabiltzen hasi zen esparruko judu andana hiltzeko.

Auschwitzera itzultzeko eskaria egin zuen, Aktion Höß aurrera eramatearren eta1944 maiatzaren 8an bueltatu zen. Esparruaren handitzea zuen asmo, Auschwitz II Birkenauko heriotza makina erraldoia prestatzeko eta hungariar juduak erabat suntsitzeko.

Kartzela eta heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rudolf Hößek Nurenbergen aitortutakoaren zati bat
Auschwitzeko urkamendia
Rudolf Höß, epaiketan
Rudolf Höß, urkamendian
Rudolf Hössen exekuzioa

1945eko maiatzaren 8an bukatu zen gerra Alemanian. Höß armada alemaniarraren subofizial jantzipean ezkutaturik egin zuen alde Baltikoko kostarantz, baina hantxe harrapatu zuten aliatuek. Franz Lang izen faltsua erabiltzen zuen nekazari haren aurka ez zuten atxilotzeko frogarik aurkitu eta berehala zen Höß kalean. Aliatuek ez zuten nabaritu eskuartean zuten presoaren garrantzia.

Rudolf Höß Flossenburg inguruan zegoen nekazaritza etxe batean hasi zen lanean, Danimarkako mugatik gertu, eta hantxe egon zen zortzi bat hilabetez. Bitarte horretan, polizia militarra bila zebilkion eta haren familia zelatatzen ari ziren. Horrela, 1946ko martxoaren 11n, ofizial britainiar batzuk iritsi ziren Höß andrearen etxera eta, senarra non zen ez bazien esaten, bera eta seme-alabak sobietarren esku utziko zituztelako mehatxua egin egin zioten. Emazteak amore eman zuen, eta senarraren ezkutalekua non zen jakinarazi.

Goizeko 02:30ean, polizia militar britainiarrak atxilotu zuen. Ezin izan zuen bere buruaz beste egin, egun pare bat lehenago, pozoia erori egin baitzitzaion. Hortik aurrera gertatu zena ez dago garbi. Bi aitorpen agertu ziren ondoren. Bata alemanez egin zuen, britainiar autoritateen aurrean. Bestea, geroxeago, Krakovian, eta abokatu baten aurrean. Lehen aitorpena torturapean egin zuela deklaratu zuen eta ez zela egia. Epaileek ez zuten kontuan hartu eta Nurembergeko Epaiketetan testigu izan behar izan zuen. Nurembergeko Auzitegiaren aurrean (1945ean), besteak beste, hau deklaratu zuen:

« Gasez egindako exekuzio zabalak 1941eko udan hasi ziren eta 1944ko udazken arte iraun zuten. Auschwitzeko exekuzioak nik neuk zaintzen nituen. "Azken konponbidea" Europako judu guztiak hiltzeko asmoa zen. Aginduta neukan Auschwitzeko hiltze sistemak prestatzea 1941eko ekainerako [...]. Treblinkan izana nintzen, han zelan akabatzen zituzten ikusteko [...]. Esparruko komandanteak esan zidan [...] monoxido gasa erabili zuela eta, bere ustez, metodo haiek ez zirela onak. Beraz, behin akabatze eraikinak agindu ostean, Zyklon B gasa erabiltzea erabaki nuen, azido prusiko kristalizatua, eta gas ganbaran zirrikitu txiki batetik sartzen genuen. Gas ganberaren barrukoak hiltzeko hiru minututik ordu laurdenera bitarte behar izaten zen, eguraldiaren arabera [...]. Oro har ordu erdi itxaroten genuen ateak zabaldu eta gorpuak atera aurretik. Kanpoan, gure talde bereziak hilotzen urrezko haginak eta eraztunak hartzen zituen (...). Noiz edo noiz, esperimentuak ere egiten ziren presoekin; beste batzuen artean, antzutu eta minbiziari buruzko saiakerak. Esperimentuotan hiltzen ziren gehienak aurretik bazeuden heriotzara zigortuta Gestaporen aginduz [...]. »

1946ko maiatzaren 25ean, Poloniara eraman zuten eta beste epaiketa bat hasi zen: horretan, ez zuen ezer ukatu eta Himmlerren aginduak bete beharrean izan zela esan zuen. Presoek ez zuten abusu pertsonalik aipatu; hiltzeko makina zuzentzen zuen hoztasun handiz:

« SSen Reichsführerraren borondatez, Auschwitz garai guztietako gizaki garbiketarako instalakuntza handiena izan zen. Juduen herria desagerrarazi behar zen ala ez, ez zen nire kontua. Führerrak berak agindu zuen juduen arazorako azken soluzioa. Ez zitzaion tokatzen ni bezalako nazionalsozialista bati agindu hori dudan jartzea... »

Krakoviako epaiketan, 1947ko apirilaren 2an, Höß erabateko hotz agertu zen ezarri zioten heriotza zigorra entzun zuenean. 1947ko apirilaren 16an urkatu zuten, Auschwitzeko kontzentrazio-esparrua izan zen tokian.

1958an, Martin Broszat historialariak argitaratu zituen Rudolf Hößek presondegian idatzitako memoriak, lapitzez idatzi zuen Kommandant in Auschwitz, kartzelari poloniar komunistek zaintzen omen zuten Krakoviako kartzelan, epaiketaren zain zegoen bitartean. Hala ere, ez dago garbi benetako memoriak diren ala ez.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Rudolf Höß Aldatu lotura Wikidatan