Sándor Kőrösi Csoma

Sándor Kőrösi Csoma
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Chiuruș (en) , 1784ko martxoaren 27a
Herrialdea	Hungaria
Lehen hizkuntza	hungariera
Heriotza	Darjeeling, 1842ko apirilaren 11 (58 urte)
Hobiratze lekua	Tomb of Sándor Kőrösi Csoma (en)
Heriotza modua	: malaria
Hezkuntza
Heziketa	Göttingengo Unibertsitatea ; (1816 - 1818)
Hizkuntzak	hungariera; ingelesa; alemana; frantsesa; italiera; errumaniera; errusiera; Kroaziera; Tibetera; hebreera
Jarduerak
Jarduerak	esploratzailea, hizkuntzalaria, lexikografoa, itzultzailea, orientalista, filologoa, idazlea eta bidaiaria
Kidetza	Hungariako Zientzien Akademia

Sándor Kőrösi Csoma (Covasna, Transilvania, 1784ko martxoaren 27a-Darjeeling, India, 1842ko apirilaren 11a), hungariar esploratzaile bat izan zen, tibetologiaren sortzailetzat hartzen dena. Bere bizitzaren zati gehiena hungariar herriaren jatorria ikertzen eman zuen.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Csomak, székelya zena, 1812 eta 1815 artean teologia eta filologia ikasi zituen Nagyenyeden, eta 1816 eta 1818 artean, Göttingenen, Johann Gottfried Eichhornen zuzendaritzapean ekialdeko hizkuntzak ikasi zituen. Han, Johann Friedrich Blumenbachekin kontaktuan jarri zen. Honek, magiarrak uigurren oinordekoak zirela zioen. Ideia honen ondorioz, Csoma Asiara joan zen, hungariarren jatorria jakiteko asmoz.

Csomak erraz hitz egiten zuen armeniera. 1821ean karabana batera elkartu zen armeniarrez jantzita, eta Khorasanetik bidaiatu zuen Bagdad, Teheran, Bukhara eta Lahore zeharkatuz Ladakhen hiriburua den Lehraino iritsi arte.

1821ean ikasle bezala sartu zen Zanskarreko monasterio budista batean, Hindu Kushen, Sutlej ibaiaren ondoan, eta tibetera eta budismoaren funtsak ikastera dedikatu zen. 1827 eta 1834 artean britainiar gobernuaren estipendio batekin Ladakhen bizitzen egon zen.

Bere ikerketen emaitza bezala, tibeteraren lehen gramatika zientifikoa argitaratu zuen A grammar of the Tibetan language (Kalkuta, 1834) baita lehen tibetar hiztegia ere Essay towards a dictionary Tibetan and English (Kalkuta, 1835). Lan hauekin, bere Analysis of the Kandjur (budismoaren irakaskuntzei buruz, Kalkuta, 1835) eta bere lan gehigarriekin, Csoma Europan tibetologiaren sortzailetzat hartzen da.

Csomaren ikerketen aditzea izan zuen Dalai Lamak. Arrazoi honegatik, Tibeten hiriburua den Lhasara gonbidatua izan zen lehen europarra izan zen. Baina Csoma bidaia egin baino lehen hil zen Darjeelingen, Himalayaren oinean.