San Adrian baseliza (Zangoza)

San Adrian baseliza
	UNESCOren gizateriaren ondarea; Kultura ondasuna
	Aragoiko bidea
	Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Zangoza
Koordenatuak	42°33′49″N 1°17′02″W / 42.5635°N 1.284°W
Historia eta erabilera
Irekiera	1122 (egutegi gregorianoa)
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa
Arkitektura
Estiloa	arkitektura erromanikoa
Gizateriaren ondarea
Erreferentzia	669-387
Eskualdea	Europa eta Ipar Amerika
Izen-ematea	bilkura)
BIC	RI-51-0004943
	387
	↑ UNESCOk egindako sailkapenaren arabera ;

San Adrian baseliza Nafarroa Garaiko Zangoza udalerriko Vadoluengo herri hustuan kokatutako XII. mendeko kristiau baseliza bat da. Erromaniko estiloa ditu.

Herrigunetik kanpo eta hegoaldean dago, Gabarderal kontzejura doan bidean, Aragoi ibaiaren ertzean. 1983an monumentu historiko-artistikoa izendatu zuten. Estiloa Aragoiko erromanikoa da.

Jatorria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ziur aski antzinako bide bat hemendik igarotzen zen, gero erromatar galtzada. Geroago, Zangotzan zubia egin zuten eta bide hau baztertua gelditu izanen zen.^[1]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Vadoluengo 1035ean agertzen da dokumentatuta; urte horretan Antso III.a Garzeitz Nagusiak Ramiro semeari gero Aragoiko konterria izango zen lurraldea eman zion eta hortxe kokatzen du muga, alegia. 1122. urtean Alfontso I.a Nafarroakoak bere ahaide bati lur hauek eman zizkion bertan bere jauregia egiteko. Manuel trujillo Bergesen ustez baseliza gaur egun desagertu dagoen jauregiaren kapera izan zitekeen. 1135ko urtarrilean, Vadoluengoko Ituna sinatu zen; itun horren arabera Ramiro II.a Monjeak eta Gartzea IV.a Remiritz Berrezarlea haien arteko anaitasuna sinatu zuten, bata hiltzen bazen besteak haren koroa hartzeko. 1312an Vadoluengon nafarren eta aragoien arteko borroka eman zen, San Adriango gudua.^[1]

Baseliza, bestetik, Leireko monasterioaren eskuetan gelditu zen. Monjeek Góngora markesei saldu zioten.

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Baselizak habearte bakarra du. Dorre karratua du, habeartearen atzealdean kokatuta. Harlanduaz egina dago. Erlaita irudi desberdinak erakusten dituzten hagaburu landuez helduta dago; horietako batzuek esanahi sexuala dute, esaterako emakume ezkondu bat biluzik errepresentatzen duena.^[2]