Sirakusa

Sirakusa; Siracusa
	Italiako udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Italia
Eskualdea	Sizilia
Free municipal consortium	Free Municipal Consortium of Syracuse
Alkatea	Francesco Italia (en)
Izen ofiziala	Siracusa
Jatorrizko izena	Siracusa
Posta kodea	96100
ISTAT kodea	089017
Herriburua	Siracusa (en)
Geografia
Koordenatuak	37°04′09″N 15°17′15″E / 37.0692°N 15.2875°E
Azalera	207.78 km²
Altuera	17 m
Mugakideak	Avola, Melilli, Noto, Priolo Gargallo, Solarino, Canicattini Bagni, Floridia eta Palazzolo Acreide
Demografia
Biztanleria	116.244 (2023ko urtarrilaren 1a); −4.927 (2018)
Dentsitatea	559,46 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	K.a. 733
Telefono aurrizkia	0931
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Stockholm udalerria, Korinto, Erchie eta Perugia
Katastro kodea	I754
Sailkapen sismikoa	2 (Ertaina)
Matrikula	SR
Hizkuntza ofiziala	italiera
	comune.siracusa.it

Sirakusa^[1] (italieraz: Siracusa, siraˈkuːza ahoskatua; sizilieraz: Sarausa/Seragusa; latinez: Syrācūsae; antzinako grezieraz: Συράκουσαι, Syrakousai; Erdi Aroko grezieraz: Συρακοῦσαι) Italiako hegoaldeko hiria da, Sizilia uhartean kokatua, Mediterraneo itsasoaren erdialdean.

Geografia

Gaur egun, hiriak 124.391 biztanle ditu, baita interes historikoko toki ugari ere, anfiteatroaren hondakinak kasu (15.000 ikuslerentzako tokia zuena) eta Dionisio II.aren zitadela. Gertu dauden beste herri interesgarri batzuk Catania, Noto, Modica eta Ragusa dira.

Klima

Sirakusako klima mediterraneoa da; hots, beroa eta lehorra udan baina epela eta euritsua neguan. (Köppen klimaren sailkapenean Csa)^[2]

Datu klimatikoak (Sirakusa)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	18.6	19.6	21.6	24.4	28.9	34.0	36.5	35.8	32.7	28.7	24.1	20.0	36.5
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	14.8	15.3	17.1	19.7	23.7	28.2	31.3	31.2	28.1	24.0	19.6	16.3	22.4
Batez besteko tenperatura (ºC)	11.1	11.4	12.9	15.2	18.8	23.0	26.0	26.2	23.7	20.0	15.8	12.6	18.1
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	7.3	7.5	8.7	10.7	13.9	17.8	20.7	21.2	19.2	16.0	12.1	9.0	13.7
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	3.0	3.1	4.3	6.6	9.7	13.8	17.0	17.9	15.3	11.0	7.1	0.0	0.0
Pilatutako prezipitazioa (mm)	75	52	44	30	16	5	3	7	44	78	94	78	526
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	9	7	6	4	3	1	1	1	4	7	8	9	60
Iturria: Archivio climatico Enea-Casaccia^[3]

Historia

Sirakusa (antzinako grezieraz: Συρακοῦσαι) Sizilian egon zen hiri greziarrik garrantzitsuena izan zen, uhartearen ekialdeko kostaldean, Catania eta Pachynus lurmuturraren artean.

Antzinaroa

Uhartean ezarritako bigarren kolonia greziarra izan zen, Naxosen ondoren. Jatorriz korintoar kolonia bat, Arkiasek sortua^[4], (Evagetesen semea zena, bakiaden familiakoa) Korintotik erbesteratuta izan ondoren, K. a. 734an, Ortigia uhartean bere jarraitzaileekin kokatu ziren. Sirako (uharka) deitu zuten. Beste teoria baten arabera, izenaren jatorria ez da greziarra, baizik eta feniziarra, izen honen gutxi gora-beherako itzulpena "kaioen harkaitza" izango zen. Hiria Artemisari kontsakratua izan zen (honen beste izen bat Ortigia zen). Hemen Arkimedes ingeniaria eta matematekaria jaio eta hil zen. Arkimedesek^[5] Fidias astronomoa zuen aita.

Sirakusak azkar, arrakasta lortu zuen eta zenbait kolonia fundatu zituen: Akres (Acrae) K. a. 664an, Kasmenes (Casmenae) K. a. 664an eta Camarina K. a. 599an. Azken honen fundazioaren 46 urte eta gero birrindu zuten. Tuzididesen ustez, K. a. 648an miletida (miletidae) taldeak hiritik egotzi ondoren Himera fundatu zuten. Aristotelesek, barneko gatazkei buruz hitz egiten badu ere, ez dago jakiterik noiz gertatu ziren.

K. a. VI. eta V. mendeak

Sirakusan K. a. VI. mendean gamori izeneko dinastia batek (lehenengo ustezko kolonoen ondorengoak) agintzen zuen. Dinastia honek K. a. 486 arte boterea kontrolatu zuen. Urte horretako iraultza demokratikoa zela eta gamoriak Casmenesera erretiratu ziren. Gertaera honen ondoren, Gelako tiranoa, Hipokratesek, sirakusarrak suntsitu zituen Heloros ibaiaren gudan. Tiranoa hiriaz jabetu zen baina Korintok eta Kortzirak parte hartu ondoren bakea ezarri zen. Gelako Gelonek erbesteratuen alde lerrokatu zenez Sirakusa kontrolatu zuen gamorien gobernua berrezarriz. Hala ere, Gelon benetako agintaria zen eta K. a. 485ean Sirakusako tirano bilakatu zen. Gelonek Sirakusaz jabetu eta gero, Gela zabartu zuen. Gelako populazio erdia eta camarinar guztiak Sirakusara lekualdatuak izan ziren, baina hiri honen hiritartasuna lortuz. Beranduago, Megara Hyblaea eta Eubea hiriak okupatzean hango hiritar garrantzitsuenak Sirakusara eraman zituen. Modu horretan, Sirakusa Siziliako lehenengo hiria bilakatu zen Gelaren kalterako. Hiria Akradinara (kanpoko hiria deitutakoa) zabaldu zen. Ortigia, berriz, irla edo barruko hiria zen. Gelonen (K. a. 485-478) eta Hieronen (K. a. 478-467) agintaldian hiria aurrera joan zen. Hurrengo agintaria, Trastibulo, (K. a. 467-465) matxinada batek bere postutik kendu eta gobernu errepublikarra demokratikoa jarri zuen. Laster, Sirakusa hedatu zen eta kolonia berriak fundatu zituen. Hieron I.aren agintaldian etruskoak Kumasko guduan (K. a. 474an) menperatu zituen. Antzinakoen eta Gelonek ekarritako hiritarren arteko borrokak nahiko usuak ziren hiritar berriak Messinara erretiratu arte. Garai honetan Sirakusak oparotasun handiena izan zuen.

Atenastarren espedizioa

K. a. 415.ean Atenastarren espedizioa gertatu zen Magna Graecian (Sizilian). Greziar hauek Sirakusa eraso egin ondoren garaipena lortu zuten portu handian. Hala ere, Niziasek erabaki zuen erasoa etetea Catanian negua pasatzeko. Hurrengo udaberrian, atenasterrak hiriaren iparraldean zeudela, Leonen lehorreratu ziren base bat jartzeko. Lehorreko armada aurrera joan zen eta Epipolak (Epipolae) okupatu zuten, Labdaloraino helduz, non goarnizio bat ezarri baitzuten. Sizera heldu orduko, Sirakusako setioa jarri zuten. Atenastarrek Sirakusako harresiak suntsitu zituzten, beraien itsas armada portu handian kokatuz. Tarte horretan, Espartako Gilipo Sirakusa laguntzera etorriz, hirian sartu zen atenastarrak baino lehenago. Gilipok Labdalumen etsaien itsas armada ustekabean harrapatu zuen, setiotzaileen eta ontziteriaren arteko komunikazioak moztuz. Niziasek konturatzean ez zegoela hiria hartzerik, errefortzuak eskatu zituen. Espartiarrek arrakasta handiak izan zituzten: atenastarrek eraikitako harresi batzuk kontrolatu zituzten eta beraien ontziteriaren hornidura gai izan ziren mozteko. Geroago, Atenasko flota eraso zuten baina Demostenes eta Eurimedonte itsas armada batekin etorri ziren atenastarrak laguntzera. Demostenes saiatu zen Epipolaseko oinarrizko posizioak berreskuratzen baina ordurako Gilipok errefortzatuta zituen. Demostenesek Euralio gotorlekua konkistatu zuen nahiz eta beste frontetan atzera joan galera handiekin. Buruzagi honek porrota behin-betikotzat hartuta, setioa bertan behera utzi zuen baina Niziasek erabaki zuen jarraitzea. Azkenean, denbora luze galdu zen erabakitzean alde egin ala ez eta sirakusiarrek ofentsibari ekin zioten. Bitartean, atenastarrak biltzeko mugimenduak egin zituzten eta flotarekin portu handia eraso eta partzialki birrindu zuen. Atenastarren kontraerasoek porrot egin zuten, flota guztia galduz. Ordurako atzera-egite azkarra baino ez zitzaien geratzen, posizio guztiak utzirik. Atenastar armada Anapos haranera abiatu zen, baina Akrea harkaitza igarobidera heldu zirenean Sirakusako armadak pasatzea oztopatu zien. Orduan, atenastarrek, Helorosera jo ziren Cacyparis eta Erineos ibaiak zeharkatuz. Toki honetako guda batean hildako asko izan zituzten eta gainerakoak Asinarora heldu ziren, non sirakusiarrei errenditu baitziren. Zazpi mila atenastar atxilotuak izan ziren. Sirakusiarrek garaipena ospatzeko ibaiaren ondoan oroigarri bat eraiki eta gertakizuna oroitzeko Asinaria izeneko jaialdia ezarri zuten.

K. a. V. mendearen bukaeratik IV. mendera arte

Zenbait urte beranduago, kartagotarrak agertu ziren Segesta laguntzera Selinuntek eraso egin zuelako. K. a. 410.ean Selinunte eta Himera suntsitu zituzten eta K. a. 406.ean Agrigento. Kartagotarrek irla menperatu nahi zuten. Dionisio Zaharrak (Dionisio I.ak) egoeraz baliatuz, K. a. 405.ean Sirakusako boterea lortu zuen. Buruzagi honek 405tik 367ra gobernatu zuen. Bere agintaldian Ortigia irla gotorleku sendo bat bilakatu zen. Barruan, Pentapila izeneko zonaldean, akropoli zegoen tokian, bere egoitza finkatu zuen. K. a. 397ko kartagotarren kontrako gerran, tiranoa sirakusiarra Siziliako mendebaldera heldu zen baina azkar itzuli behar zuen Sirakusako harresietara babesaren bila. Himilkon jenerala portuaz jabetuz, hiriaren ingurumariak hondatu zituen. Kartagotarrek, Sirakusatik alde egin behar zuten beraien kanpamenduan izurria hedatu zelako. Dioniso, egoera aprobetxatuz, setiatzaileen kontrako eraso batean flotarik gehiena hondoratu zuen. Himilkon gai izan zen segurtasunez erretiratzeko itun sekretu bati esker, baina mertzenarioak eta aliatuak bertan behera utzi behar zituen. Dioniso Zaharraren ondorengoa Dionisio Gaztea izan zen (K. a. 367-357). Geroago, sirakusiarrak matxinatu zirenean Dioni ateak zabaldu ziotenean, Ortigia, oraindik ere, Dionisioren eskuetan jarraitu zuen. Dionek gotorlekua setiatu zuen (357-356) eta gosearen eraginez Apolokratesen (Dionisioren semea) errendizioa lortu zuen. Hala ere, Dionek ez zuen demokrazia berrezarri eta hau argudiatuz, Kalipok (K. a. 352-350), bere ofizialak, boteretik kendu zuen. Honen ondorengoak, Hiparino eta Areteo (K. a. 352-350) eta geroago Niseo (K. a. 350-346) izan ziren. Hauek guztiak Ortigian finkatu ziren. K. a. 347.ean Dionisio Gazteak tronua eskatu zuen, baina orduan Hizetes I.ak, kartagotar flotaren laguntzaz, hiria kontrolatu zuen. K. a. 344.ean. Timoleonek K. a. 345.ean gobernu demokratikoa ezarri zuen eta mila erbesteratuekin Ortigia lortu zuen Dionisoren eskuetatik, honek Neon gobernadore gotorlekuan utzi bazuen ere. Hau ustekabeko irteera batean hiriaren parte handi batez jabetu zen. Timoleonek kontraeraso bat eginez, lehenengo hiria, eta geroago gotorlekua berreskuratu zituen. Gotorlekua eraitsi zuen, bere lekuan justizia jauregia eraikiz. Timoleonek Korintotik eta beste leku batzuetatik kolono berriak ekarri zituen, demokrazia eta errepublika berrezarriz. Diodesen legeak, 413koak, indarrean jarri zituen eta ohorezko urteko magistratura bat antolatu zuen, Olinpiar gaztearen Anfipolos izenekoa. Honek urteari izena ematen zion, Atenasko arkonteen bezalakoa. Barruko borrokek irla ahuldu zuten. Timoleonek erremedio bat jarri nahian, kartagotarren kontrako gerra hasi zuen eta Krimiso gudan suntsitu zituen, baina garaipen honek ezin zuen hiriko alderdien arteko borrokarekin bukatzea.

K. a. III. mendea

Askatasuna berrezarri ondoren, oparotasuna bueltatu zen hirira. K. a. 317tik 289ra arte Agatokles despotak boterea eskuratu zuen indarrez. Agatoklesek lan eta eraikin asko egin zituen Sirakusan. Kartagoren kontrako gerrei dagokienez, garaipenak eta porrotak izan ziren. Bere arrakastarik handiena gerra Afrikara eramatea izan zen, non etsaiari galera handiak eragin baitzizkion. Bake-itun batek gerrari amaiera eman zion baina Agatoklesen heriotzaren ondoren K. a. 289.ean kartagotarrek Sirakusako politika oztopatzen jarraitu zuten. Egoera hau zuzentzeko, hiritarrek Epiroko Pirroren laguntza eskatu zuten. Pirroren gobernu labur baten ondoren Hieron II.ak hartu zuen boterea K. a. 275.ean. Hieronek 50 urteko bakezko eta oparotasunezko aldia inauguratu zuen eta Sirakusari antzinateko ospea bueltatu zion. Berak Hieroneko Legea indarrean jarri zuen, gero erromatarrek Siziliako administrazioan ezarriko zutena. Hieronek antzokia handitu zuen ere eta bere izeneko aldarea eraiki zuen ere. Honen agintaldiaren garaian Arkimedes filosofo eta matematekari ospetsua bizi zen. Beste asmakizunen artean Arkimedesen atzaparra zen, geroago erromatarren setioan (K. a. 214-212) erabili zuen. Idazleen artean Teokrito da aipagarriena. Hieronen ondorengoa bere biloba Hieronimo izan zen (K. a. 215-214). Honek, Cannasko gerraren ostean, errotamarrekin sinatutako bakea apurtu zuen, Kartagoren aliantzara bueltatuz. Hieronimo erail ondoren, bere jeneralek Adranodoros (K. a. 214-212), Hipokrates (K:a. 213-212) eta Epizides (K. a. 213-212) Kartagoaren alde jarraitu zuten. M. Klaudio Martzelo erromatarrak Sirakusa setiatu zuen K. a. 214.ean. Martzeloren flotak itsasoa kontrolatzen zuen baina lehorrean arrakasta eskasa. Arkimedesek defentsarako tresna asko probatu zituen; hala nola greziar sua, bere izena zuen atzaparrak, e. a. Hauei guztiei esker, Martzelok setioa bertan behera utzi behar izan zuen eta blokeoari ekin zion. Kartagotarrak gai izan ziren hiriko blokeoa apurtzeko eta hornidurak eramateko. K. a. 212ko udaberrian, erromatarrek Portus Trigilioriumeko harresiak eskalatu zituzten Titxa eta Neapolis auzoak kontrolatuz. Euraliok, defenditzen zuen gotorlekua, gerora errenditu zen. Kartagotarrek setioa altxatzeko Himilkon eta Hipokrates esanetara zegoen armada bat bidali zuten. Bestalde, Bomilkarren ontziteriak portu handia kontrolatzen zuen eta Epizidesek Martzeloren kontra irteera bat egin zuen. Erasoak toki guztietan errefusatuak izan ziren. Hipokrates, Himilkon, Kartagoko eta Sirakusako marinel asko hil ziren izurriak jota. Bomilkar ofizialki Kartagora abiatu zen tropen bila baina ez zen itzuli. Epizides Agrigentora joan zen eta hiria, hispaniar mertzenarioen buruzagiaren eskuetan, Merikus, utzi zuen, baina hau gutxira, Martzelori errenditu zen. Bakarrik Ortigiak irauten zuen, baina erromatarrek hiria okupatu zutenean arpilatzeari ekin zioten. Lejionario batek Arkimedes hil zuen ezagutu ez zuelako.

Erromatar garaia

Sirakusa Sizilia erromatar probintzian sartu zen. Gaio Verres (K. a. 73-70) eta Sexto Ponpeioren (K. a. 39-36) ordainarazpenak hiriaren ekonomia behera joan zen. Augustok (K. a. 21ean) kolonia bat kokatu zuen. Nahiz eta ekonomia behera joan, Siziliako pretoreen eta kuestoreen egoitza izan zen. Zizeronen ustez greziar hirietatik handiena eta ederrena zen. Bere portuaren garrantziari eutsi zion inperioko ekialde eta mendebaldearen arteko merkataritzari esker. Kristautasuna hedatu zen Paulo Tarsokoari eta San Martzianori esker^[6]. Azken honek, Sirakusako lehendabiziko gotzaina izanik, hiria bilakatu zuen kristautasunezko proselitismoaren mendebaldeko zentru garrantzitsuenetariko bat. Jazarpen aldian, anitz katakonbak egin ziren, hauen tamaina bigarrena da Erromarenak ondoren.

Erdi Aroa

Erromatar inperioa desagertu zenean, irla ostrogodoek kontrolatu zuten. Bandaloen gobernuaren ondoren, Sirakusa eta Sizilia Belisariok errekuperatu zituen Bizantziar Inperiorako (535.12.31) eta hauen esku egon zen IX. mende arte. K. o. 663-668 Sirakusa izan zen Konstantino II.a enperadore bizantziarraren egoitza eta Siziliako elizaren metropolia. Nahiz eta aglabtarrek setiatu zuten (827-828) bizantziar errefortzuek Sirakusaren erorketa ekidin zuten. Hiri hau bizantziar erresistentziaren zentrua izan zen islamiarrek irla konkistatzen zuten bitartean. Azkenean, aglabtarren esku erori zen 828.ean^[7]. Islamiarren bi mendeko agintaldian Siziliako emiratoaren hiriburua Sirakusatik Palermora mugitu zen. Katedrala mezkita bilakatu zen eta Ortigiako irla islamiar estiloaren arabera zaharberrituta izan zen. Hiriak merkataritzazko tradizioa mantendu zuen eta bizitza kulturalak eta artistikoak gora jo zuen. Horren adibide XII. mendeko Ibn Hamdis Siziliako arabiar poeta zen. Jurgi Maniazesek 1038.ean hiria berreskuratu zuenean, Santa Luziarenerlikiak Konstantinoplara bidali zituen. 1043an hiria berriz galdu zuen. Ortigiaren gazteluak, Hohenstaufen gobernuan berreraikitakoa, bere izena dauka. Roberto Guiscard normandiarrak Siziliaren konkista bere kabuz hasi zuen baina alperrik. Hala ere, 1085.ean, Roger I.ak eta bere semeak Jordan Hautevillekoak lortu zuten. Azken honek hiria ordainketan jaso zuen. Auzo berriak eraiki zituen katedrala eta beste eliza batzuk zaharberritu ziren ere. Suabiako Henrike VI.ak Sirakusa konkistatu zuen. Genoar gobernu labur baten ondoren (1205-1220), merkataritza erraztu zuena, Frederiko II.ak Sirakusa konkistatu zuen. Maniaze gaztelua zaharberritu zuen, baita apezpiku eta Bellomo jauregiak eraiki zituen ere. Hiriak eta irlak goraldia berreskuratu zuten baina Frederikoren heriotza eta gero anarkia feudalaren aldia agertu zen. XIII. mendean sirakusiarrek pribilegioak jaso zituzten Aragoiko printzeen eskuetatik 1298.ean anjoukoen kontra laguntza eman zutelako. Familia nobleek zenbait jauregi eraki zituzten; hala nola, Abela, Montalbo, Kiaramonte eta Naba. Trinakriar dinastia, jatorriz Aragoikoa, katalanez Saragossa de Sicilia izenarekin ezagutzen zen.

Aro Modernoa

Hurrengo mendeetan hiriak bi lurrikara jasan zituen, 1542.ean, 1693.ean eta 1729.ean izurri bat. XVII. mendeko hondamendiak ez zuen bakarrik Sirakusaren itxura aldatu baizik eta Noto haraneko hiriena ere. Hiri hauek zaharberrituak izan ziren italiar barroko estiloan.

Aro Garaikidea

1837ko koleraren hedapenak, Borboien kontrako matxinada bat eragin zuen. Zigor moduan^[8] probintziaren hiriburua Notora mugitu zen baina honek ez zituen istiluak bukatu, 1848ko iraultzan, sirakusiarren parte-hartzeak adierazten duen bezala. Italiaren batasuna eta gero, 1865ean, Sirakusa, berriz ere, probintziako hiriburua izan zen. 1870.ean harresiak bota ziren eta zubi batek lotu zuen Ortigia irla lehorrarekin. Hurrengo urtean trenbide bat eraiki zen. Alemaniarren eta aliatuen bonbek hondamendia eragin zuten 1943.ean. Husky operazioa izan zen aliatuen emandako izena Siziliako inbasiorako. Hau, 1943ko uztailaren 9-10 egunetan gertatu zen, britainiar tropek irlaren ekialdea erasotu zutenean. Montgomery jeneralak Sirakusa okupatu zuen inbasioaren lehenengo eguna. Ordutik, portua Royal Navyren basea bilakatu zen^[9]. Hiriaren mendebaldean kokatu zen Commonwealtheko hilerri bat non 1.000 soldatu lurperatuta dauden. II. Mundu Gerraren ostean, iparraldeko auzoak industrializazioa zela eta, modu kaotikoan hedatu ziren. Gaurko Sirakusak baditu 125.000 biztanle inguru eta toki historikoetan anitz ikuskizun. Gune historikoa zaharberritzeko eta errekuperatzeko prozesua abian jarri zen 1990.ean. Ondoko toki interesgarriak Catania, Noto, Modika eta Ragusa dira.

Sirakusako tiranoak

Gelon I K. a. 485-478
Hieron I.a (K. a. 478-466)
Trasibulo Sirakusakoa (K. a. 466-465)
Errepúblika (K. a. 465-405)
Dionisio Zaharra (Dionisio I.a) (K. a. 405-367)
Dionisio Gaztea (Dionisio II.a) (K. a. 367-357)
Apolokrates Sirakusakoa (K. a. 357-355)
Dion Sirakusakoa (K. a. 357-354)
Kalipo (K. a. 354-352)
Hiparino (K. a. 352-350)
Areteo (K. a. 352-350)
Niseo (K. a. 350-346)
Dionisio II.a Gaztea (berrezarrita) (K. a. 346-344)
Hizetas I (K. a. 346-344)
Neon (K. a. 344)
Timoleon (K. a. 344-337)
Errepublika (K. a. 340-317)
Agatokles (K. a. 317-289)
Errepúblika (K. a. 289)
Hizetas II (K. a. 289-280)
Toinon (K. a. 280-277)
Sosistrato (K. a. 280-277)
Pirroren gobernua (Epiro) (K. a. 277-275)
Hieron II.a (K. a. 275-215) (K. a. 270 errege)
Gelon II.a (K. a. 240-216) (Hieron II.arekin)
Jeronimo Sirakusakoa (K. a. 215-214)
Adranodoro Sirakusakoa (K. a. 214-213) (zitadela tarte batez kontrolatu zuena)
Sosis Sirakusakoa (K. a. 214-213) (Teodotorekin)
Teodoto Sirakusakoa (K. a. 214-213) (Sosisekin)
Hipokrates Sirakusakoa (K. a. 213-212) (Epizidesekin)
Epizides Sirakusakoa (K. a. 213-212) (Hipokratesekin)
Mericus (K. a. 212)
Erroma (K. a. 212)

Turismoa

UNESCOk 2005etik, Sirakusa hiri osoa eta Pantalika nekropolia, Gizateriaren Ondarea izendatu zuen. Programa honen helburua zen kultural eta garrantzi handiko tokiak katalogatzea eta zaintzea. Erabakiaren talde arduradunak Sirakusa onartu zuen beste hautagaien artean bere monumentu eta toki arkeologikoengatik. Izan ere, Sirakusa aberatsa da greziar, erromatar aroko eta barroko estiloko lanetan. Honetaz gain, antzinako Sirakusa zuzenean lotuta dago gertaerekin, ideiekin eta garrantzi unibertsaleko literaturako lanekin^[10].

Leku interesgarriak

Greziar garaiko eraikinak

Sirakusako Apolo tenplua, Piazza Pancali, Bizantziar aldian eliza bilakatu zen eta meskita arabiarren agintaldian.
Arethusako iturria, Ortigia irlan. Legendaren arabera, Arethusa ninfak, Alfeusengadik ihesi, hemen aurkitu zuen babesa.
Greziar antzokia. Bere kabea da antzinako Grezian eraiki zen handiena. Badauzka 67 lerro, bederatzi ataletan eta zortzi pasabidetan sailkatuta. Eszenarioaren eta orkestraren bakarrik zenbait parte irauten dute. Eraikina, oraindik ere erabiltzen dena, erromatarrek aldatu zuten beste ikuskizun motatarako, beste batzuen artean zirko jokoak. Antzokiaren ondoan, latomiak daude, harrizko harrobiak, zenbaitetan espetxe moduan erabiliak. Latomiarik ospetsuena Dionisoren Belarria da.
Anfiteatroa, erromatar inperioko aldian eraikitakoa, zati batean harrian induskatuta. Erdigunean, badago eszenarioko espazio bat makineriarako erabiltzen zena.
Arkimedesen hilobia, Grotticelli nekropolian, bi zutabe dorikoarekin apaindurik.
Zeus Olinpiarraren tenplua, hiritik hiru kilometrotara. K. a. seigarren mendean eraiki zen.

Kristau garaiko eraikinak

Katedrala, (italieraz duomo) Zosimo apezpikuak eraiki zuen Ortigiako irlan, K. o. VII. mendean Atenea tenpluaren gainean (K. a. V. mendekoa). Eraikin hau doriar ordenakoazen, zazpi zutabe aurreko eta atzeko aldeetan zituen eta hamalau albo bakoitzean. Hauek oraindik ere ikus daitezke katedralaren hormarekin bat eginez. Eraikinaren oinarriak hiru maila ditu. Eraikinaren planta hiru nabetakoa da. Teilatua eta absidearen mosaikoak normandiar garaian egin ziren. Aurrealdea Andrea de Palmak berreraiki zuen 1725-1753 urteren artean, orden korintiarreko zutabe bikoitzekin. Estatuak, Ignazio Marabittikoak egin zituen. Barruko piezarik interesgarrienak honako hauek dira: iturri bat marmolezko pila batekin (XII.-XIII. mendekoa), Pietro Rizziren Luzia deunaren zilarrezko estatua bat, (1599), ziborio edo baldakino bat Luigi Vanvitellik egindakoa eta Edurreko Andra Mariren estatua bat Antonello Gaginik egina 1512an, besteak beste.
Harresiz kanpoko Santa Luzia basilika, bizantziar estilokoa. Tradizioaren arabera, Santak martirio jasan zuen toki berean eraikita dago (K. o. 303). Gaurko itxura XV.-XVI. mendekoa da. Parterik zaharrenak oraindik ere mantentzen dira. Ataria, hiru abside erdizirkularrak eta kanpandorrearen bi ordenetatik, lehenengo partea. Elizaren azpian Santa Luziaren katakonbak daude. Eliza honetarako Caravaggiok pintatu zuen Santa Luziaren ehorzketa, gaur Santa Lucìa alla Badìako elizan dago.
Malkoaren Andra Mariaren hilobia XX. mendea)
San Paolo eliza (XVIII. mendea).
San Cristoforo eliza (XIV. mendea, XVIII. mendean berreraikirik).
Santa Lucìa alla Badìa, eliza. Eraikin barrokoa hau berreraiki zen 1693ko lurrikararen ondoren. Honek badauka Caravaggioaren margoa Luzia deunaren ehorzketa.
Santa Maria dei Miracoli eliza (XIII. mendea).
Spirito Santo eliza (XVIII. mendea).
Jesusen Lagundiko unibertsitatea, eraikina barroko zoragarria.
Benedikto eliza (XVI. mendea, zaharberriturik 1693 ondoren). Honek badauka Benedikto deunaren heriotza margo bat. Caravaggioaren estiloz Mario Minnitik pintatutakoa
Chiesa della Concezione (XIV. mendea, XVIII. mendean berreraikita), eta atxikitutako benediktiar konbentua.
San Francesco all'Immacolata eliza, aurrealde ganbilaz tartekatuta zutabe eta pilastrekin. Eraikin honetan antzinako ospakizuna gertatzen da Agerkundea. Andra Mariren irudia azaltzen da azaroaren 29aren egunsentian.
San Joan Ebanjelaria basilika, normandoek eraikita eta 1693 suntsituta. Partzialki zaharberrituta, altxatu zen martir zen San Martzianoren kriptaren gainean, geroago arabiarrek birrindu zuten. Aldare nagusia bizantziarra da. Basilikaren azpian San Giovanniren katakonbak daude, tunel eta pasabide sare trinkoa non milaka hilobi eta freskoak dauden.

Beste eraikin nabarmen batzuk

Castello Maniace, 1232 eta 1240 eraikia. Federiko II.aren militar arkitekturako adibidea da. Haren egitura karratua da, izkina bakoitzean dorre zirkular bat zuelarik. Ezaugarririk aipagarriena atari puntaduna da, polikromatuzko marmolekin apainduta.
Museo arkeologikoak. Eraikin honen bildumetan badaude aztarnak Erdiko Brontzetik K. a.V. mendera arte.
Palazzo Lanza Buccheri (XVI. mendea).
Palazzo Mergulese-Montalto (XIV. mendea). Oraindik ikusgai dago XIV. mendeko aurrealdea eta atari bat puntuduna.
Artzapezpiku-jauregia (XVII. mendekoa baina hurrengo mendean aldatuta). Honen barruan Alagonia liburutegia dago, XVIII. mendean fundaturik.
Palazzo Vermexio, gaurko udaletxea, joniar tenpluaren zatiak (K. a. V. mendea) dituena.
Palazzo Francica Nava, jatorrizko XVI. mendeko eraikinaren zatiekin.
Palazzo Beneventano del Bosco, jatorrizkoa Erdi Aroan eraiki zen baina aldaketa sakonak izan ditu 1779 eta 1788 artean. Badauka barruko patio lasai bat.
Palazzo Migliaccio (XV. mendea), apainduta labazko inkrustazio nabarmenekin.
Senatu Jauregia, patioan badu XVIII. mendeko autobús bat.
Euryalos Gaztelua, hiriaren bederatzi kilometrotara. Dioniso Zaharrak eraiki zuen eta antzinako aroan gotorleku indartsuenetariko bat izan zen. Hiru lubanarro ditu eta lurraren azpiko galeria sorta bat. Galeria hauei esker, defendatzaileak kendu zitzaketen erasotzaileek jarritako materialak lubanorroa betetzeko.
Palazzo Bellomo, bere museoan Antonello da Messinaren Deikundea (1474) Annunciation (1474).