Tadao Ando

Tadao Ando
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Minato-ku, 1941eko irailaren 13a (82 urte)
Herrialdea	Japonia
Hezkuntza
Heziketa	Osaka University of Arts (en)
Hizkuntzak	japoniera
Jarduerak
Jarduerak	arkitektoa, boxeolaria, unibertsitateko irakaslea eta eraikitzailea
Enplegatzailea(k)	Tokioko Unibertsitatea
Lan nabarmenak	ikusi Honpukuji (en) ; Row House in Sumiyoshi (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Royal Gold Medal (1997) ; Pritzker Saria (1995) ; Order of Culture (2010) ; Alvar Aalto Medal (1985) ; Praemium Imperiale (1996) ; Person of Cultural Merit (2003) ; Asahi Prize (1994) ; Kyoto Prize in Arts and Philosophy (2002) ; Japan Art Academy Prize ; Grand Officer of the Order of the Star of Italy ; Arte eta Letren zalduna ; Carlsberg Architectural Prize (1992) ; Officer of Arts and Letters ; Arte eta letren komendadorea (2013ko abenduaren 19a) ; Ohorezko Legioko komandantea (2021eko apirilaren 23a) ;
Kidetza	Royal Academy of Arts; Académie d'architecture (en)
	tadao-ando.com

Tadao Ando (japonieraz 安藤忠雄; Andō Tadao) Japoniako arkitektoa da. Osakan jaioa 1941eko irailaren 13an, haren arkitekturaren ikuspegia erregionalismo kritikotzat jotzen da. Ez zuen arkitektura ikasketa ofizialik egin: kamioi gidari eta boxeolari lanak egin ondoren, Europa, Afrika eta AEB zehar bidaiatuz eta irakurriz hezkuntza burutu zuen.

Ageriko in-situ konkretuarekin (hormigoia) egiten du lan batez ere eta oso ezaguna da japoniar kulturan hain maisuki erabiltzen den eskulangintza, detailearekiko begirunea, materialtasuna eta kontaketa espaziala nazioarteko arkitekturarekin bat egiteagatik. Bere proiektuetan Andok oraingo gizarteko materialismo kuntsumozalea baztertzen saiatzen da, beste eraikin askotan argi ikusten denez, sinpletasunez beteriko proiektuak eginez sentsazio baikorrak eragiten dituztenak. Hori lortzeko ura, argia eta irudi geometriko garbiak erabiltzen ditu batez ere, beti egungo materialak erabiliz. Japoniako herri askotako kaosari aurre egiteko modua da.

Japoniako tradiziozko arkitekturak ez bezala, Andok barruko espazio itxiak sortzen ditu, ez irekiak. Hormak erabiltzen ditu espazio horien mugak sortzeko. Giza irizpideak jarraituz egiten du hori, jendeak espazio egoki eta erosotzat izan ditzan. Gainera, hormen erabilera horrekin inguruko merkatarien eraikinen beiraren monotonia saihesten du, hormak kalera itsatsiz eta barruan atseden gune isilak sortuz.

1995 urtean Pritzker sari entzutetsua irabazi zuen eta jasotako 100.000$ 1995ko Kobeko lurrikarako umezurtzei eman zien osorik.

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eraikiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azuma Etxea, Sumiyoshi, Osaka prefektura, Japonia, 1976
Rokko Bizitegiak Bat, Rokko, Hyogo prefektura, Japonia, 1983
Festival, Naha, Okinawa prefektura, Japonia, 1984
Ur gaineko Eliza, Tomamu, Hokkaido prefektura, Japonia, 1988
Akka galeria, Osaka prefektura, Japonia, 1988
Haurren Museoa, Himeji, Hyogo prefektura, Japonia, 1989
Argiaren Eliza, Ibaraki, Osaka prefektura, Japonia, 1989 [1] [2]
Collezione, Tokyo, Japonia, 1989
Ur Tenplua, Awaji Uhartea, Hyogo prefektura, Japonia, 1991 [3]
Naoshima Oraingo Arte Museoa, Naoshima, Kagawa prefektura, Japonia, 1992 [4] [5]
Japoniako Pabilioia Expo 92rako, Sevilla, Espainia, 1992
Rokko Bizitegiak Bi, Rokko, Kobe prefektura, Japonia, 1993
Etxe Pribatua, Chicago, Illinois, AEB, 1997
Pulitzer Foundazioa Arteentzako, Saint Louis, Missouri, EAB, 2001 [6]
Ryotaro Shiba Memorial Museoa, Higashiosaka, Osaka prefektura, Japonia, 2001
Arte Moderno Museoa, Fort Worth, Texas, AEB, 2002 [7]
Chichu Arte Museoa, Naoshima, Kagawa prefektura, Japonia, 2004 [8]

Eraikitzen[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jingumae 4-Chome Proiektua, Tokyo, Japonia (2006ko Urtarrilean amaitzeko) [9]
Etxea, ukuilua eta mausoleoa Tom Ford diseinatzailearentzat, Santa Fe ondoan, New Mexico, AEB
Clark Arte Institutuaren handitzea, Williamstown, Massachusetts, AEB

Azuma House(住吉の長屋）,Osaka, Japonia, 1976
Galleria akka,Osaka,1988

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urteko Saria (Azuma Etxea, Sumiyoshi), Japoniako Arkitektura Institutuak, 1979
Kultura Deseinu Saria (Rokko Bizitegia Bat eta Bi), Japonia, 1983
Alvar Aalto Domina, Finlandiako Arkitektura Elkartea, 1985
Arkitekturako Urrezko Domina, Arkitektura Akademia Frantsesa, 1989
Carlsberg Arkitektura Saria, Danimarka, 1992
Japoniako Arte Akademiaren Saria, Japonia, 1993
Pritzker saria, 1995
Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres, Frantzia, 1995
Praemium Imperiale First “FRATE SOLE” Arkitektura saria, Japonia Arte Elkartea, 1996
Officier de l'Ordre des Arts et des Lettres, Frantzia, 1997
Royal Gold Medal, Royal Institute of British Architects (RIBA), 1997
AIA Urrezko Domina, American Institute of Architects (AIA), 2002

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Francesco Dal Co. Tadao Ando: Complete Works. Phaidon Press, 1997. ISBN 0-7148-3717-2
Kenneth Frampton. Tadao Ando: Buildings, Projects, Writings. Rizzoli International Publications, 1984. ISBN 0-8478-0547-6
Randall J. Van Vynckt. International Dictionary of Architects and Architecture. St. James Press, 1993. ISBN 1-55862-087-7

Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Tadao Ando

Datuak: Q208220
Multimedia: Andō Tadao / Q208220