Turkiera

Wikipedia, Entziklopedia askea
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)(r)en berrikusketa, ordua: 22:34, 29 abuztua 2016
Turkiera
Türkçe
Datu orokorrak
Lurralde eremuaTurkia, Zipre, Bulgaria, Grezia, Errumania, Mazedonia, Moldavia, Siria, Montenegro, Azerbaijan, Albania, Bosnia-Herzegovina, Serbia, Errusia, Turkmenistan, Uzbekistan.
Etorkin talde nagusiak: Alemania, Ameriketako Estatu Batuak, Austria, Belgika, Erresuma Batua, Frantzia, Herbehereak, Kanada, Suedia, Suitza, Suedia, Suitza
Hiztunak~60 milioi jatorrizko hiztun, ~75 milioi guztira
Rankinga19-21. Italiera eta Urduarekin lehia estuan
OfizialtasunaTurkia, Zipre, Kosovo (eskualde batean), Mazedonia (zenbait udalerritan), Errumania (gutxiengo hizkuntzatzat aintzatetsia)
EskualdeaTurkia, Zipre, Balkanak, Kaukasoa
UNESCO sailkapena1: ziurra
AraugileaTürk Dil Kurumu (Turkiako Hizkuntza Elkartea)
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
hizkuntza nostratikoak
Altaitar hizkuntzak
Turkiar hizkuntzak
Common Turkic (en) Itzuli
Oghuz hizkuntzak
Western Oghuz (en) Itzuli
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiaSOV hizkuntza, hizkuntza eranskaria, adjective-noun (en) Itzuli, silabadun hizkuntza, hizkuntza sintetikoa, nominatibo-akusatibo hizkuntza, vowel harmony (en) Itzuli eta postposizioa
Denbora gramatikalakorainaldia, lehenaldia eta geroaldia
Modu gramatikalakadmirative (en) Itzuli
Kasu gramatikalakinstrumentala, nominatiboa, akusatiboa, genitiboa, ablatiboa, lokatiboa eta datiboa
AlfabetoaTurkish alphabet (en) Itzuli, arabiar alfabetoa, latindar alfabetoa eta Arabic script (en) Itzuli
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1tr
ISO 639-2tur
ISO 639-3tur
Ethnologuetur
Glottolognucl1301
Wikipediatr
ASCL4301
IETFtr

Turkiera[1][2] turkiar hizkuntza bat da, berez Turkian, Zipren, Bulgarian eta antzinako Otomandar Inperioko herrialdeetan hitz egiten dena, bai eta Europar Batasunera eta Amerikara emigratutako milioika turkiarrek ere darabiltena.

1928z geroztik, latindar alfabetoaz idazten da, arabiarraren ordez, Kemal Atatürken ekimenez.

Alfabetoa

  • A / a (euskaraz bezala).
  • B / b
  • C / c Italierazko giro edo ingelesezko George bezala.
  • Ç / ç Euskarazko tx bezala
  • D / d
  • E / e .
  • F / f
  • G / g
  • Ğ / ğ Ez da ahoskatzen: aurreko bokala luzatzen du.
  • H / h Behe-nafarrerazko hor bezala.
  • I / ı (punturik gabeak) "i"ren antzekoa baina mihia atzealdera eramanik.
  • İ / i (biak ere puntudunak) Euskaraz bezala.
  • J / j Frantsesezko janvier edo katalanezko Jordi bezala.
  • K / k
  • L / l
  • M / m
  • N / n
  • O / o
  • Ö / ö Frantsesezko feu edo alemanezko Köhler izenetan bezala.
  • P / p
  • R / r Euskarazko ere bezala.
  • S / s Euskarazko zu bezala.
  • Ş / ş Xabier bezala.
  • T / t
  • U / u
  • Ü / ü Zubererazko ü, dügü aditzean bezala.
  • V v Frantsesezko vie izenean bezala.
  • W / w Bakarrik atzerriko hitzetan.
  • X / x Bakarrik atzerriko hitzetan; bestela, "ks" idazten da. Adibidez: taksi (taxia), Meksika (Mexiko).
  • Y / y Euskarazko iaio adjektiboan bezala.
  • Z / z Zubererazko deusik edo frantsesezko zéro bezala.

Esamolde eta hitzak

Acı (Janari) mina
Açık Zabalik, irekita
Araba Kotxe
Arkadaş Lagun, adiskide
Ateş Su
Balık Arrain
Baskça Euskara
Ben Ni
Çok iyi Oso ona, oso ondo
Evet Bai
Günaydın Egun on
Hayır Ez
İsminiz ne? Nola duzu izena?
İyi akşamlar Arratsalde on
İyi geceler Gabon
Nasılsın? Zer moduz? Zelan?
Nerelisiniz? Nongoa zara?
Kaç yaşındasınız? Zenbat urte duzu?
Kapalı Itxita
Sen Zu
Su Ur
Teşekkürler Eskerrik asko
Yemek Jan

Literatura

Sakontzeko, irakurri: «Turkierazko literatura»

Erdi Aroan Nezami eta Jami olerkariak nabarmendu ziren, eta ondorengo mendeetakoak dira Baki, Nefi eta Nedim idazleak, poesia arloan ere bai.

Idazle garaikideen artean, Yasar Kemal eta Orhan Pamuk aipatzekoak dira.

Erreferentziak

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Turkiera Aldatu lotura Wikidatan
Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.