Zumar hostotxiki
| Zumar hostotxiki | |
|---|---|
 | |
| Iraute egoera | |
 Daturik gabe (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Plantae |
| Ordena | Rosales |
| Familia | Ulmaceae |
| Generoa | Ulmus |
| Espeziea | Ulmus minor |
| Azpibanaketa | |
Ulmus minor subsp. angustifolia Ulmus minor subsp. minor | |
| Banaketa mapa | |
 | |
Zumar hostotxikia edo zumar hostoleuna (Ulmus minor) Ulmazeoen familiako eta Ulmus generoko zuhaitza da. Jatorria Europa, Afrikako iparraldean eta Asiako hego-mendebaldean du. Hosto-erorkorrekoa da.
Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Eite handiko zuhaitza da, 40 metrotaraino iritsi daitekeena, adaburu biribildu edo piska bat irregularrarekin. Zurtoin lodi eta luzea du. Enborreko azala, berriz, latza, zartadura ugarikoa. Kolore marroixkako adartxo meheak, inoiz suberifikatuak. Zuraren kolorea marroi-gorrixka da, eta hazkunde eraztunak oso markatuak ditu.
Hostoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hostogalkorra da. Hosto sinple eta txandakatuak ditu. Forma obobatutik oblantzeolatukoak, zimurtuak eta kolore berde ilunekoak. Goialdetik glabroak eta azpialdetik 7-12 nerbio pareetan iletxo zurixkak ateratzen zaizkie. Oinaldea biribildua, asimetrikoa eta ertzak zerratu edo bizerratuak.
Loreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Lore hermafroditikoduna, 30 lore izan ditzakeen glomerulu biribiletan antolatuak, ia eseriak aurreko urteko adaxketan, berdeak edo marroi-gorrixkak. Bakoitza elkarri loturiko 4-6 sepalo oinarrian eta kolore purpurako beste hainbeste estamine gamostemonorekin.
Fruituak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Fruitua samara da. Obalatuak dira, 7-17 mm-koak, hegala oinaldetik zabaltzen doa fruitu zapala guztiz inguratu arte. Kolore berde argikoa edo gorrixka gaztea denean, heltzean marroi-horixka bilakatzen da. Negu bukaeran loratzen da, otsaila eta martxoa bitartean, eta fruituak martxo amaiera apirila hasieran heltzen dira. Loraketa eta fruituen sakabanaketa, beraz, hosto berriak guztiz garatu baino lehen gertatzen da.
-
U. minor hostoak -
Hostoa -
Azala (Ulmus minor suberosa) -
Ulmus minor - Museum specimen
Ekologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Azken urteetan grafiosia dela eta zumarren populazioak asko murriztu dira. Grafiosia Ophiostoma novo-ulmi onddoak eragindako gaixotasun bat da. Jatorriz Asiakoa da, bertako zumar espezieak askoz ere erresistenteagoak direlarik. Uste da Europara Lehen Mundu Gerran iritsi zela Holandatik, ordutik kalte handiak eragin ditu zumarretan. Gerora, gaixotasun hau Ipar Ameriketara ere zabaldu da.
Erabilerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zura erabilerraza da, lantzerako orduan arazorik ematen ez duena. Usteldurarekiko erresistentea nahiz eta ingurune hezeetan egon. Hori dela eta oso estimatua zurgintzan eta batez ere ontzigintzan. Oraindik ere, bere hostoak aziendentzako bazka modura erabiltzen dira lurralde askotan, eta beren kimuak barazki izan daitezke giza kontsumoan. Enbor azala astringentea da, bere tanino aberastasuna dela eta. Gainera, zuhaitz hau asko erabili izan da apaingarri gisa herri eta hiri askotako gune ezberdinetan.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Edukiaren zati bat EuskalNatura.eus webgunetik hartu da, copyrightaren jabeak onartu baitu hango testu-edukiak Euskarazko Wikipedian CC BY-SA 3.0 ES Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 Espainia lizentziarekin argitaratzea, baldin eta iturria aipatzen bada (ikusi eztabaida orria).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Zumar hostotxikia EuskalNatura.net webgunean, Ibon Aristi de la Hoz
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q147487
Multimedia: Ulmus minor / Q147487
Espezieak: Ulmus minor