Urriaren 12

Urriaren 12a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta laurogeita bostgarren eguna da, 286.a bisurteetan. 80 egun falta dira urtea amaitzeko.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1975 - ETAk German Aguirre Irazuegui taxi gidaria hil zuen Araban.
• 2006 - Istiluak Iruñean eskuin-mutur espainiarreko manifestaldi falangista baten eta biztanleen artean.
• 2007 - Kale-istilu larriak eta bi atxilotu izan ziren Donostian, Espainiako Falangeak burutu beharreko manifestazioaren aurkako protesten ondorioz.
• 2010 - Kirol-hegazkin frantses batek Baztanen istripua izan zuen eta bere 3 bidaiariak hil ziren.

Mundua

• 1968 - Ekuatore Gineak (Ginea Espainiarra izandakoak) Espainiarekiko independentzia eskuratu zuen.
• 2002 - Atentatua Balin, 202 hildako eta 300 zauritu Indonesiako Al Qaedak eginiko erasoan.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 1986 - Tafallan Nafarroa Oinez jaialdia ospatu zen.

Mundua

• 1992 - Hero ("Heroi") filma estreinatu zen, Stephen Frearsek zuzendu eta Dustin Hoffman, Geena Davis eta Andy García aktoreek antzeztu zuten.

Zientzia eta teknologia

• Klima Aldaketaren Gobernuarteko Taldeak eta Al Gore estatubatuarrak (irudian) 2007ko Bakearen Nobel Saria irabazi zuten.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1656 - Juan Goienetxe Gaston, nafar administrari, idazkari eta negozio-gizona (h. 1735).
• 1898 - Felix Sesumaga, euskal herritar futbolaria (h. 1925).
• 1905 - Henri Haget, euskal errugbilaria (h. 1967).
• 1915 - Jesus Galindez, amurriar irakasle eta politikaria (h. 1956).
• 1918 - Francisco Javier Saenz de Oiza, nafar arkitektoa (h. 2000).
• 1921 - Piarres Xarriton, Xabier Gasteiz, euskal idazle eta politikaria, Euskal literatura, Teologia eta Filosofian aditua eta Euskaltzain osoa.
• 1961 - Diego Garcia, euskal atleta, maratoietan espezializatua (h. 2001).
• 1977 - Urtzi Urrutikoetxea, bizkaitar idazlea.

Mundua

• 1350 - Dimitri I.a Moskukoa, Moskuko Printze Handia (h. 1389).
• 1490 - Bernardo Pisano, italiar musikagilea (h. 1548).
• 1537 - Eduardo VI.a Ingalaterrakoa, Ingalaterra eta Irlandako erregea (h. 1553).
• 1798 - Petri I.a Brasilgoa, Askatzailea, Brasilgo lehen enperadorea (h. 1834).
• 1808 - Victor Considerant, frantziar ekintzaile eta idazle sozialista (h. 1893).
• 1840 - Helena Modrzejewska, poloniar aktorea (h. 1909).
• 1865 - Arthur Harden, ingeles kimikaria, 1929ko Kimikako Nobel Saria (h. 1940).
• 1866 - Ramsay MacDonald, Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 1937).
• 1872 - Ralph Vaughan Williams, ingeles musikagilea, zuzendaria eta organo-jotzailea (h. 1958).
• 1875 - Aleister Crowley, britainiar poeta entsegulari eta nobela idazlea (h. 1947).
• 1889 - Alma Karlin, esloveniar idazlea, poeta, bidaiaria, etnologoa eta poliglota (h. 1950).
• 1891 - Edith Stein, Gurutzeko Teresa Benedikta, judu-alemaniar filosofoa eta santua (h. 1942).
• 1896 - Eugenio Montale, italilar poeta, 1975eko Literaturako Nobel Saria (h. 1981).
• 1900 - Luis Alberto Sánchez, peruar poligrafoa, politikaria eta hezitzailea (h. 1994).
• 1904 - Ding Ling, txinatar idazlea (h. 1986).
• 1912 - Dionisio Ridruejo, espainiar politikari frankista eta idazlea (h. 1975).
• 1919 - Gilles Beaudoin, Quebeceko politikaria (h. 2007).
• 1921 - Kenneth Griffith, galestar aktorea (h. 2006).
• 1925 - Denis Lazure, Quebeceko politikaria.
• 1926 - Cesar Pelli, argentinar arkitektoa.
• 1934 -
  • Richard Meier, estatubatuar arkitektoa.
  • Albert Shiryaev, errusiar matematikaria.
• 1935 - Luciano Pavarotti, italiar opera abeslaria (h. 2007).
• 1945 - Aurore Clément, frantziar aktorea.
• 1947 - Manuel Asur, asturiar poetaa.
• 1949 - Ilich Ramírez Sánchez, venezolar terrorista.
• 1950 -
  • Susan Anton, estatubatuar aktorea.
  • Kaga Takeshi, estatubatuar aktorea.
• 1952 - Danielle Proulx, Quebeceko aktorea.
• 1954 - Xuacu Amieva, asturiar gaitaria.
• 1962 -
  • Deborah Foreman, estatubatuar aktorea.
  • Carlos Bernard, estatubatuar aktorea.
• 1963 - Satoshi Kon, japoniar film-zuzendaria.
• 1966 -
  • Jonathan Crombie, kanadar aktorea.
  • Brian Kennedy, Ipar Irlandako musikaria.
• 1968 -
  • Hugh Jackman, australiar aktore eta abeslaria.
  • Adam Rich, estatubatuar aktorea.
• 1969 - Judit Mascó, espainiar modelo eta aurkezlea.
• 1970 - Kirk Cameron, estatubatuar aktorea.
• 1971 - Ahn Jae Wook, hegokorear aktore, musikagile eta abeslaria.
• 1972 - Irina Pantaeva, errusiar modelo eta aktorea.
• 1975 - Marion Jones, estatubatuar atleta.
• 1981 -
  • Sneha, indiar aktorea.
  • Tom Guiry, estatubatuar aktorea.
• 1982 - Molly Bennett, irlandar abeslaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1328 - Klementzia Hungariakoa, Frantzia eta Nafarroako erregina ezkontidea (j. 1293).
• 1896 - Manuel Maria Gortazar, bizkaitar politikaria (j. 1824).
• 1947 - Blas Alegria, euskal idazlea (j. 1883).
• 1994 - Antonio Maria Labaien, euskal idazlea eta politikaria, euskarazko lehen antzerkilaria (j. 1898).
• 1996 - Roger Lapébie, lapurtar txirrindularia, 1937ko Frantziako Tourreko irabazlea (j. 1911).

Mundua

• 1492 - Piero della Francesca, goiz Pizkundeko margolaria.
• 1565 - Jean Ribault, frantziar kolonizatzailea (j. 1520).
• 1576 - Maximiliano II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 1527).
• 1590 - Kanō Eitoku, japoniar margolaria (j. 1543).
• 1614 - Joan Idiakez, espainiar politikaria (j. 1540).
• 1692 - Giovanni Battista Vitali, italiar musikagilea eta biolin-jotzailea (j. 1632).
• 1812 - Juan José Castelli, argentinar abertzalea (j. 1764).
• 1858 - Hiroshige, japoniar margolaria eta grabatzailea (j. 1797).
• 1859 - Robert Stephenson, ingeles ingeniari zibila (j. 1803).
• 1870 - Robert E. Lee, estatubatuar militarra (j. 1807).
• 1914 - Margaret E. Knight, estatubatuar asmatzailea (j. 1838).
• 1924 - Anatole France, frantziar idazlea (j. 1844).
• 1960 - Joseph Gregor, austriar idazle eta antzerki irakaslea (j. 1888).
• 1969 - Serge Poliakoff, errusiar-frantziar margolaria (j. 1906).
• 1988 - Rafael García Serrano, nafar idazle eta kazetaria (j. 1917).
• 1996 - René Lacoste, Krokodilo, frantziar tenislaria eta Lacoste jantzi markaren sortzailea (j. 1898).
• 1997 - John Denver, estatubatuar abeslari, kantautore eta ekintzailea (j. 1943).
• 1999 - Wilt Chamberlain, estatubatuar saskibaloi-jokalaria, NBAko inoizko hoberenetarikoa (j. 1936).
• 2006 - Gillo Pontecorvo, italiar zinema zuzendaria (j. 1919).
• 2007 - Kisho Kurokawa, japoniar arkitektoa (j. 1934).
• 2009 - Frank Vandenbroucke, belgikar txirrindularia (j. 1974).
• 2010 - Manuel Alexandre, espainiar aktorea (j. 1917).

Jaiak eta urteurrenak

• Santu kristauak: Pilarreko Ama Birjina
• Sehaska egutegiko izendegia: Pilare, Pili, Zutoia, Abene eta Arbil.
• Arrautzaren munduko eguna.
• Espainiako Egun Nazionala (Hispanitatearen eguna).

Urriaren 11 | Urteko egutegi | Urriaren 13